ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΤΑΛΕΣ 3.

  Σε παλαιότερα κείμενα του ιστολογίου είχαμε αναφερθεί σε διάσημους Τάλες: πτωχές, κατατρεγμένες ψυχές. Δημιουργήματα της λογοτεχνίας, όπως ο Φιλοκτήτης, ο Αίας, η Κασσάνδρα, ο Άθως, ο Δον Κιχώτης, ο Τσάρλυ Μπράουν, όσο και υπαρκτά πρόσωπα, όπως οι Trader Horn, Vernon Gordon Childe, Hans Christian Andersen. Σε αυτούς προστίθενται και άλλοι, όπως ο Θερβάντες και ο Βαν Γκόγκ. Στο παρόν κείμενο θα ασχοληθούμε συνοπτικά με δυο Έλληνες Τάλες, οι οποίοι συνέβει να είναι καλλιτέχνες και σύγχρονοι μεταξύ τους, ασχέτως εαν δεν συναντηθήκαν ποτέ τους. Και οι δυο τους υπέφεραν κατά την διάρκεια της ζωής τους: ο κόσμος τους κορόϊδευε, τους περιγελούσε, ο ενας εξ αυτών μάλιστα δεν άντεξε την πίεση και νοσηλεύτηκε σε άσυλο. Τα αποκαλύπτει όλα το βλέμμα τους στις παρακάτω φωτογραφίες (εικ. 1-2).

Εικ. 1: Γιαννούλης Χαλεπάς (1851 - 1938)

 Ο Γιαννούλης Χαλεπάς (εικ. 1) είναι ο γηραιότερος εκ των δυο. Προερχόταν από οικογένεια Τηνίων εμπόρων και μαρμαρογλυπτών. Ακολούθησε την παράδοση και ήταν τόσο καλός, που σπούδασε με υποτροφία στην Σχολή Καλών Τεχνών του Μονάχου. Μια σειρά περιστατικών, όπως η υπερκόπωση και κυρίως η άρνηση της οικογενείας της κοπέλας που αγάπησε να την παντρευτεί, τον οδηγήσαν σε νευρικό κλονισμό. Η οικογένεια του Χαλεπά τον έκλεισε στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας. Εκεί, ο καλλιτέχνης υπέφερε πραγματικά. Ζούσε υπό αντίξοες συνθήκες, ενώ οι τρόφιμοι του ψυχιατρείου καταστρέφαν οποιοδήποτε έργο προσπαθούσε να φτιάξει. Όταν μετά τον θάνατο του πατέρα του, η μητέρα του τον πήρε μαζί της στην Τήνο,του έκανε ακριβώς τα ίδια που του έκαναν οι τρόφιμοι. Θεωρώντας την Τέχνη υπεύθυνη για την κατάσταση του γιού της, κατέστρεφε οτιδήποτε κατασκεύαζε ο καλλιτέχνης. Όπως είναι φυσικό επακόλουθο σε τέτοιου είδους περιπτώσεις, η ψυχική κατάσταση του Χαλεπά χειροτέρεψε. Μετά τον θάνατο της μητέρας του, ο Χαλεπάς έμεινε μόνος του και σε άθλια οικονομική κατάσταση. Αναγκάστηκε να φυλάει αιγοπρόβατα στο νησί και να γίνεται θύμα πειραγμάτων των συγχωριανών του.  Τον χαρακτηρίσαν ως τον "τρελό του χωριού" που μίλαγε με τα πρόβατα και τα κατσίκια σαν ανθρώπινα όντα. Τους είχε δώσει ονόματα και, εαν κάποιο από αυτά χάνονταν, αγχωνόταν και έτρεχε νύχτες ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών να το βρει. Μόνο στα γεράματά του και με την επιμονή και υποστήριξη κάποιας ανηψίας του, αρχίσε να ασχολείται και πάλι με την γλυπτική. Η ανηψιά του τον έφερε να ζήσει στην Αθήνα μαζί της. Το έργο του και ο ίδιος ως καλλιτέχνης έτυχαν ευρείας αναγνώρισης στα στερνά του.

Εικ. 2: Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1870 - 1934)

 Σύγχρονος του Χαλεπά υπήρξε ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ από την Λέσβο (εικ. 2). Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Κεφαλάς. Δεν προερχόταν από πλούσια οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν τσαγκάρης. Ήταν αυτοδίδακτος ζωγράφος και είχε μάθει τα βασικά της τέχνης από τον παππού του (τον πατέρα της μητέρας του), ο οποίος ήταν αγιογράφος. Εργάστηκε στην Σμύρνη, τον Βόλο και το Πήλιο. Επέστρεψε κάποια στιγμή στην Μυτιλήνη και συνέχισε να ζωγραφίζει όπου και οτι έβρισκε - κυρίως τοίχους καπηλειών, πανδοχείων και στάβλων - έναντι φαγητού. Εκτός από την ζωγραφική, διοργάνωνε και αυτοσχέδιες θεατρικές παραστάσεις, φτιάχνοντας μόνος του τα σκηνικά και τα κοστούμια. Η θεματική του στην ζωγραφική και στο θέατρο εμπνεόταν από τον Μεγαλέξανδρο και τους ήρωες του 1821. Στον Βόλο, το Πήλιο, την Μυτιλήνη τον έβλεπε κανείς να περιφέρεται, είτε ντυμένος ως οπλαρχηγός, με φουστανέλα και τσαρούχια (βλ. εικ. 2 εντ.), είτε ως αρχαίος Έλληνας, με περικεφαλαία και ασπίδα. Όπως και τον Χαλεπά, όπως και όλους τους άλλους Τάλες, υπήρξε κόσμος που τον κορόϊδευε. Κάποιοι στον Βόλο του είχαν κάνει μια άσχημη "πλάκα" και είχαν ρίξει κάτω την σκαλωσία, στην οποία είχε ανεβεί για να ζωγραφίσει κάποιον τοίχο. Έπεσε και έσπασε κάποια κόκαλα. Αυτό το γεγονός τον οδήγησε να εγκαταλείψει τον Βόλο και να επιστρέψει στην πατρίδα του, την Λέσβο. Το έργο του αναγνωρίστηκε μετά θάνατον και μετά από προσπάθειες του τεχνοκριτικού και εκδότη Στρατή Ελευθεριάδη. Ο τελευταίος μάλιστα ίδρυσε και μουσείο για τον Θεόφιλο και το έργο του στην Λέσβο. Οι δυο νομπελίστες ποιητές, ο Γιώργος Σεφέρης και ο Οδυσσέας Ελύτης, έγραψαν θετικά σχόλια για την ζωγραφική του Θεόφιλου, ο οποίος πλέον χαρακτηρίζεται ως "λαϊκός ζωγράφος".

 Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η ζωή και το έργο των δυο αυτών μορφών του καλλιτεχνικού χώρου της νεώτερης Ελλάδας. Οι οποίοι πέρασαν το πάνδεινα όσο ζούσαν: φτώχεια, εξευτελισμούς, προσβολές, χλευασμούς. ¨Αντεξαν όσο μπορούσαν, δημιουργήσαν οτι μπορέσαν. Τα έργα τους στέκουν μάρτυρες του βίου και των παθών τους. Κάποιοι τους λοιδωρήσαν ως τρελούς. Ήταν όμως απλώς μόνο δυο Τάλες.

 

 

ΜΑΘΕ ΤΑ ΟΡΙΑ ΣΟΥ (;)

 Ο Τάλας παραθέτει κάποιες σκόρπιες σκέψεις με αφορμή το χτεσινό περιστατικό στο Άργος μεταξύ της Υπουργού Πολιτισμού και της Προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδος (εικ. εντ.): Η κυρία Υπουργός δεν ήταν ευχαριστημένη με αυτά που αντίκρυσε και "την είπε" στην υφισταμένη της παρουσία των καμερών. Η Προϊσταμένη δεν είναι απλά και μόνο η υφιστάμενη της Υπουργού, αλλά και μακροχρόνια φίλη της από τα χρόνια που σπούδαζαν μαζί στην Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ. Σχολιάστηκε πολύ και η εικόνα της Προϊσταμένης με τα χέρια στις τσέπες, αλλά αυτό έγινε από πρόσωπα που δεν γνωρίζουν την μεταξύ τους σχέση και οτι μόνο μπροστά στις κάμερες μιλάνε στον πλυθυντικό μεταξύ τους. Το βασικό είναι, εαν δικαιολογείται να συμπεριφέρεται ο ανώτερος στον κατώτερό του και μάλιστα δημοσίως κατ αυτόν τον τρόπο.

Κατά τον Τάλα, ΟΧΙ! Θεωρεί δε πως το "σώου" (γιατί περί τέτοιου πρόκειται) έγινε εσκεμμένα, για να δείξει πως κουμάντο κάνει η Υπουργός. ¨Οχι πως η υφισταμένη της είναι αγία - έχουν υπάρξει μαρτυρίες οτι ανάλογα συμπεριφέρεται και σε νέους υπαλλήλους της, σε φοιτητές κ.α. που θεωρεί κατώτερούς της. Τώρα βέβαια, τα λούζεται κι αυτή. Η δε εικόνα της, να παρακαλάει την Υπουργό με τα χέρια στις τσέπες, αποδεικνύει το προβληματικό της μεταξύ τους σχέσης. Το κουτσαβάκικο/μαγκίτικο στυλάκι που θέλει να περάσει, δεν συνάδει με την ιδιότητά της. Έχει ωστόσο κάποιο δίκιο, όταν προσπαθώντας να κρατήσει την ψυχραιμία της, παρακαλεί την Υπουργό να συζητήσουν το θέμα με διακριτικότητα. Πως όμως μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, όταν η άλλη πλευρά δεν ξέρει τα όριά της, αλλά ακόμα και εαν τα ήξερε, συμπεριφέρεται εσκεμμένα κατ αυτόν τον τρόπο;

Ο Τάλας δυστυχώς έχει πλούσιες εμπειρίες από τέτοιες καταστάσεις: από την εποχή που σπούδαζε και έπρεπε να υπομένει ειρωνίες και επιθετικές συμπεριφορές από διαφόρους, με αποκορύφωμα το δήθεν ξέσπασμα του τότε επιτήρητή του τον Ιούλιο του 2006 σε δημόσιο χώρο - το οποίο ξέσπασμα στόχευε στο να εκθέσει και μειώσει τον Τάλα - εως τις απειλές για χειροδικία κανα δυο "κυρίων" την άνοιξη του 2021 - πάλι δημοσίως - κατά την θητεία του ως υπάλληλος σε τηλεφωνικό κέντρο.  Εξυπακούεται οτι τέτοιου είδους συμπεριφορές  - ειδικά όταν λαμβάνουν χώρα σε δημόσιο χώρο παρουσία κόσμου - αποσκοπούν στο (1) να δείξουν οτι αυτός που τις ασκεί διαθέτει πυγμή, είναι "A-Male", είναι ανώτερος ιεραρχικά και ουδείς οφείλει να αμφισβητήσει τις ικανότητες και την εξουσία του και (2) να εκθέσουν στο κοινό το θύμα ως τον "κακό" που δικαίως πρέπει να τις υποστεί για να "βάλει μυαλό", "να μάθει να φέρεται", "να κάνει σωστά, γρήγορα και αποτελεσματικά την δουλειά που του έχει ανατεθεί". Φυσικά το θύμα φταίει γιατί προκάλεσε την οργή του ιεραρχικά ανωτέρου με την συμπεριφορά του και "οφείλει να συμμορφωθεί προς τας υποδείξεις". Για την ψυχολογία του θύματος, για το οποίο η ψαλίδα ανοίγει ακόμα περισσότερο με τέτοιες συμπεριφορές - καθώς πολλοί κακοπροαίρετοι θα το θεωρήσουν ευάλωτο και θα του επιτεθούν παρομοίως - δεν ενδιαφέρεται κανείς.

Στο διαδίκτυο, σε ποικίλες ιστοσελίδες διαφόρων που παριστάνουν τους ψυχοθεραπευτές και τους συμβουλάτορες, μπορεί κανείς να διαβάσει οτι σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει το θύμα να εξηγήσει στον θύτη πως αυτός παραβίασε το όρια του και πως δεν θα επιτρέψει ανάλογες συμπεριφορές στο εγγύς μέλλον. Ο Τάλας πιστεύει πως αυτού του είδους η νοοτροπία οδηγεί σε αδιέξοδο και είναι χάσιμο χρόνου. Κι αυτό γιατί στην πλειοψηφία τους οι θύτες είναι κομπλεξικά ανθρωπάρια, τα οποία συμπεριφέρονται άσχημα στους κατωτέρους τους, είτε επειδή είχαν υποστεί τις ίδιες συμπεριφορές στο παρελθόν, τις οποίες δεν έκαναν τον κόπο να ξεπεράσουν, είτε επειδή είναι εκ φύσεως παλιοχαρακτήρες και εσκεμμένα συμπεριφέρονται, όπως συμπεριφέρονται. Εξ ού και το ερωτηματικό σε παρένθεση στον τίτλο του παρόντος κειμένου. Σκεφτείτε π.χ. στην περίπτωση του αείμνηστου Βαγγέλη, να πήγαινε να έλεγε στους θύτες του οτι δεν συμπεριφέρoνται σωστά, παραβιάσαν τον προσωπικό του χώρο και έχουν ξεπεράσει τα όρια. Χειρότερα θα ήταν για κείνον.

Σαφώς και θα πρέπει να υπάρχουν παντού, στα πάντα και σε όλους όρια. Αυτά που λένε μερικοί, οτι "δεν υπάρχουν όρια στην τέχνη", "δεν έχει όρια η σάτυρα" είναι κολοκύθια. Το πρόβλημα είναι οτι αρκετοί δεν καταλαβαίνουν οτι πρέπει να υπάρχουν τα όρια αυτά και δεν τα αποδέχονται, ακόμη και εαν τους τα εξηγήσει κανείς για τους προαναφερόμενους λόγους. Τι εναλλακτικές υπάρχουν όμως, όταν η άλλη πλευρά δεν δέχεται συμβιβασμούς, δεν αποδέχεται τις ευθύνες της, τουναντίον δε, τα γυρίζει και παριστάνει με θράσος το θύμα της ιστορίας; Σε τέτοιες περιπτώσεις, αγαπητές αναγνώστριες και αγαπητοί αναγνώστες, πράττει ο καθείς κατά το δοκούν. Τουτέστιν, όποιος νομίζει οτι αξίζει να γίνει διάλογος με τέτοια άτομα, ας το δοκιμάσει. Όποιος δεν βλέπει φως στο τούνελ, ας πάρει τα ρίσκα του και ότι βγεί.
 

ΑΤΑΚΤΩΣ ΕΡΙΜΜΕΝΑ 44.

                                          Διεθνείς ειδήσεις:

1) Στις γερμανικές εκλογές του περασμένου μηνός (23.02.2025) νικητής ανεδείχτει το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα (CDU). Ο Φρίντριχ Μέρτζ, της "σχολής Σόϊμπλε" (σ.σ.: είχε εργαστεί στο παρελθόν ως σύμβουλος επιχειρήσεων και πρεσβεύει την ευνοική, χαμηλή φορολόγηση των μεγάλων βιομηχανιών) και διάδοχος της Μέρκελ στην θέση του αρχηγού του κόμματος αυτού, θα είναι ο νέος καγκελάριος. Ευελπιστεί να δημιουργήσει την κυβέρνησή του εως το Πάσχα (το οποίο την φετινή χρονιά είναι σε κοινή ημερομηνία για όλους τους Χριστιανούς: 20 Απριλίου). Να δούμε με ποιούς θα συνεργαστεί και πως θα καταφέρει να σταθεί ο χερρ Μέρτζ σε μιαν αδύναμη και άτολμη ΕΕ περικυκλωμένος από ισχυρογνώμονες προσωπικότητες όπως οι Τράμπ και Πούτιν. Το AfD της φράου Βάϊγκελ ανεδείχτει σε 2η ισχυρή δύναμη στο γερμανικό κοινοβούλιο. Linke, FDP και Sahra Wagenknecht μένουν εκτός γερμανικής Βουλής. 

2) Ο Μάρκ Κάρνεϋ διαδέχεται τον Τζάστιν Τριντώ στην πρωθυπουργία του Καναδά.

3)  Πλήν του πρώην προέδρου της Νοτίου Κορέας συνελήφθει πρόσφατα και ο πρώην πρόεδρος των Φιλιππίνων.

4) Οι "Μεγάλες Δυνάμεις" της εποχής μας συζητούν για πιθανή εκεχειρία στον πόλεμο Ρωσίας - Ουκρανίας, την ώρα που στην Συρία το νέο καθεστώς σφάζει αμάχους Χριστιανούς.

 

                                          Εγχώριες ειδήσεις:

1) Τελικά ο Τασούλας εκλέγει Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Κακλαμάνης Πρόεδρος της Βουλής.

2) Έγινε και ενας μίνι-ανασχηματισμός στην κυβέρνηση (14.03.2025), από την οποία οι Σταϊκούρας, Παναγιωτόπουλος, Σκυλακάκης, Στυλιανίδης, Οικονόμου, Βούλτεψη, Σδούκου μένουν εκτός. Ο Χατζιδάκης αναλαμβάνει αντιπρόεδρος και ο Πιερρακάκης μετακομίζει στο υπουργείο Οικονομίας. Ο Βορίδης πάει στο υπουργείο Μετανάστευσης, ο Μιχαηλίου στο Οικογενείας, ο Κικίλιας στο Ναυτιλίας.

3) Από τις 28.02.2025 ξεκινήσαν και συνεχίζονται σε πανελλαδική κλίμακα οι διαδηλώσεις και οι πορείες διαμαρτυρίας για τους 57 νεκρούς στο τροχαίο δυστύχημα με την σύγκρουση τραίνων στα Τέμπη προ 2 ετών. Οι ειρηνικές αυτές πορείες δυστυχώς αμαυρώνονται από την παρείσφρηση "παρακρατικών" στοιχείων (ή "γνωστών-αγνώστων"), οι οποίοι δημιουργούν επεισόδια και καταστρέφουν δημόσια και ιδιωτική περιουσία. 2 μορφές έχουν αναδειχτεί από την ιστορία αυτή με τα Τέμπη, οι οποίες έχουν αναλάβει την εκπροσώπιση  των οικογενειών - οι περισσότεροι εκ των 57 νεκρών ήσαν φοιτητές: η κυρία Καρυστιανού, η οποία έχασε την κόρη της και ο κύριος Πλακιάς, ο οποίος έχασε τις δυο του κόρες και την ανηψιά του. Αν και οι δυο τους δεν συμφωνούν μεταξύ τους και συχνά-πυκνά αλληλοκατηγορούνται για την εμπορευματοποίηση και κομματοκοποίηση του τροχαίου, έχουν εντούτοις αναδειχτεί σε μορφές ηρωϊκού αγώνα για την αναγνώριση των δικαιωμάτων τους και για την τόλμη τους να παραμείνει το θέμα με τα Τέμπη στην επικαιρότητα, να μην ξεχαστεί και να τιμωρηθούν οι ένοχοι, ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί.

4) Μακάρι να γινόταν κάτι παρόμοιο και για τις γυναικοκτονίες, οι οποίες από το 2020 και μετά - με τον εγκλεισμό και τους περιορισμούς λόγω κόβιντ - έχουν πάρει την μορφή πραγματικής επιδημίας. Μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί 56 δολοφονίες γυναικών από τότε. Η πιο πρόσφατη μάλιστα, λίγες μέρες μετά την διεθνή μέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου. Δυσάρεστο και ακόμα πιο δυσάρεστο είναι, οτι δεν γίνεται κάτι προς αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής.