Στο χτεσινο κειμενο εγινε μια μικρη αναδρομη στην ιστορια μερικων ταινιων της κατηγοριας "Sword and Sandal" με αφορμη το συνεδριο του Βερολινου σχετικα με την ταυτοποιηση των δυο φυλων στις επικες ταινιες. Επ' αυτου παρουσιαστηκαν η δομη και η τυπολογια των χαρακτηρων, οπως τους αντιλαμβανομαστε μεσα απο τις ταινιες αυτες.
Στο παρον κειμενο εμφανιζεται η αλλη ακρη του νηματος. Οχι δηλ. πως παρουσιαζεται η αρχαιοτητα στον κινηματογραφο, αλλα πως παρουσιαζεται ο αρχαιολογος, ο ενασχολουμενος με την αρχαιοτητα, με το παρλθον των πολιτισμων επιστημονας. Επι του θεματος αυτου φυσικα και εχουν γραφει και θα γραφτουν σελιδες επι σελιδων ακομη. Περιληπτικα ειχαμε αναφερθει στο θεμα αυτο και σε ενα παλιοτερο κειμενο του παροντος ιστολογιου, το οποιο δημοσιευτηκε τον Μαιο του 2008.
Ειναι γενικα αποδεκτο πλεον, οτι η κινηματογραφικη φιγουρα του Ιντιανα Τζοουνς αποτελει το αρχετυπο του αρχαιολογου στον κινηματογραφο και ειδικοτερα στην βιομηχανια του θεαματος που ονομαζεται Χολλυγουντ. Η φιγουρα αυτη θεωρειται ο πληρεστερος τυπος και σημειο αναφορας του genre adventure film. Ο Ιντιανα Τζοουνς ακροβατει μεταξυ παρανομιας και δικαιου. Απο την μια εμφανιζεται ως σοβαρος, διοπτροφορος καθηγητης με κοστουμι, σαν τον Κλαρκ Κεντ των κομικς. Απο την αλλη, το alter ego του μεταφερεται απο τις πανεπιστημιακες αιθουσες και βιβλιοθηκες σε ζουγκλες και ερημους, κινειται μεταξυ αρχαιοκαπηλων και τυχοδιωκτων στα παζαρια της ανατολης, φορωντας πλατυγυρο καπελο, δερματινο σακακι, πιστολι και μαστιγιο.
Indiana Jones. Το αρχετυπο του τυχοδιωκτη που εγινε το σημα κατατεθεν του κινηματογραφου οσον αφορα την παρουσιαση του αρχαιολογου στη μικρη και την μεγαλη οθονη.Ο Ιντιανα Τζοουνς επηρρεασε τοσο, που στην πορεια δημιουργηθηκαν και αλλοι κινηματογραφικοι ηρωες, εμπνευσμενοι απο αυτον. Συμφωνα με τους δημιουργους του ομως, ειχε και αυτος καποια προτυπα. Προτυπα, τοσο ανταστικα, οπως ο λογοτεχνικος ηρωας του Ρ. Χαγγαρτ απο το βιβλιο του, "οι θησαυροι του Σολομωντος", οσο και υπαρκτα, οπως ο ανασκαφεας της Τροιας και των Μυκηνων Χ. Σλημαν, ο ερευνητης του Ματσου Πικτσου Χ. Μπινγκχαμ, ο εξερευνητης Π. Φωσετ και πολλοι αλλοι. Συναμα ειχε και διαφορα κινηματογραφικα προτυπα, ειδικα απο ταινιες της χρυσης εποχης του Χολλυγουντ, οπως ηταν η εικοσαετια 1930-1950.
------------------------------------------------------ΟΙ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΤΟΥ ΙΝΤΥ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ:
Clyde Beatty. Ο θηριοδαμαστης που εγινε πρωταγωνιστης των cliffhanger serials τις δεακετιες του '30 και '40.
O Stewart Granger ως Allan Quatermain με την Deborah Kerr στην ταινια King Solomon´s Mines (1950).
Ο Charlton Heston ως Harry Steele στην ταινια Secret of the Incas (1954).
Ο Robert Taylor στην ταινια Valley of the Kings (1954).-------------------------------------------
Την δεκαετια του 1930 γυριζονταν στο Χολλυγουντ πληθος ταινιων, οπως κωμωδιες, κοινωνικα, περιπετειες. Στις τελευταιες συγκαταλεγονται και τα γουεστερν. Πολυ αγαπητο ειδος ηταν και οι ταινιες σαφαρι. Οι ταινιες, των οποιων η πλοκη εξελισσοταν σε χωρες εξωτικες, δεν ηταν παρα η μεταφορα των γουεστερν εκτος Αγριας Δυσεως, αφου οι χαρακτηρες και η δομη τους ησαν σχεδον πανομοιοτυπες: Υπηρχε ο καλος και ηθικος ηρωας, που στηριζοταν στις γροθιες και τα οπλα του και ελεγε λογια σταρατα, υπηρχε ο κακος που ηθελε να του την φερει, υπηρχε και η κοπελα, που γινοταν το αντικειμενο αντιπαραθεσης μεταξυ των ανδρων. Ο θησαυρος, που ειτε ηταν πολυτιμο αντικειμενο, ειτε χαμενη πολη, ηταν το επικεντρο της πλοκης. Γυρω απο αυτον κινουνταν ολα τα προσωπα.
Πολυ αγαπητα ησαν στο αμερικανικο κοινο τα cliffhanger serials, τα οποια αποτελουνταν απο εικοσαλεπτα με τριανταλεπτα επεισοδια, στο τελος των οποιων ο ηρωας βρισκοταν παντα σε δυσκολη κατασταση. Εκει που η αγωνια κορυφωνοταν, τελειωνε το επεισοδιο. Στο επομενο εβλεπε ο θεατης, οτι ο ηρωας εβρισκε τελευταια στιγμη τη λυση και γλυτωνε. Ενας απο τους κορυφαιους πρωταγωνιστες αυτων των σηριαλς ηταν ο θηριοδαμαστης και ηθοποιος Clyde Beatty. Λογω της πρωτης του ιδιοτητας, ο Beatty ενσαρκωνε παντα τον καλο τυχοδιωκτη που ταξιδευε στις ζουγκλες οδηγοντας αποστολες σαφαρι και ανακαλυπτωντας χαμενους πολιτισμους. Μαζι του ειχε παντα ενα πιστολι και ενα μαστιγιο, με τα οποια αντιμετωπιζε λιονταρια και τιγρεις. Εχοντας αυτα υπ' οψιν, μπορει κανεις να φανταστει απο που 'κονομησε ο Ιντυ τον δικο του εξοπλισμο...
Ενα αλλο προτυπο για την φιγουρα του Ιντιανα Τζοουνς ειναι και ο κυνικος αντιηρωας που ερμηνευει εξοχα ο Χαμφρευ Μπογκαρτ στην ταινια του Τζον Χιουστον "ο θησαυρος της Σιερρα Μαντρε" (1948). Ο χαρακτηρας του Μπογκαρτ ειναι ενας φτωχοδιαβολος που ψαχνει σε ενα εγκαταλελειμενο ορυχειο του Μεξικου για χρυσαφι. Η ανευρεση του τον κανει καχυποπτο απεναντι στους φιλους του και υπογραφει το τραγικο του τελος.
Η δεκαετια του 1950 ειναι ωστοσο, που θα δωσει φρεσκια πνοη στις περιπετειωδεις ταινιες. Κοντρα στις προκαταλειψεις της τοτε εποχης, ο εκαστοτε κινηματογραφικος θησαυρος θα δωσει την αφορμη να ξεδιπλωθει ενα ερωτικο γαιτανακι μεταξυ των χαρακτηρων. Σημειο αναφορας εδω, που λειτουργει και ως χαρακτηριστικο παραδειγμα, αποτελει η ταινια "Mocambo", στην οποια η Γκρεις Κελλυ ταλαντευεται αναμεσα στην συζυγικη υπακοη στον αγνο και αφελη συμβιο της και στην ελξη που της δημιουργει ο αυτοδημιουργητος, ωριμος τυχοδιωκτης Κλαρκ Γκειμπλ. Ολα αυτα, με φοντο την Αφρικη.
Ομοιως και στην κινηματογραφικη μεταφορα του μυθιστορηματος του Χαγγαρντ: Ο Στιουαρτ Γκρειντζερ ερμηνευει τον ρολο του Αλαν Κουορτερμαν, πληρωντας τα προτυπα της εποχης του. Το ιδιο πραττει και η Ντεμπορα Κερρ, ως απελπισμενη συζυγος, η οποια αναζητει τον χαμενο της ανδρα που εψαχνε για τα διαμαντια του Σολομωντα στην αγνωστη γη των Κουκουανα. Το κοινο της εποχης σιγουρα ανακουφιζεται, αφου η απουσια του νομιμου συζυγου καθ' ολη την διαρκεια της ταινιας φαινεται να νομιμοποιει το ειδυλλιο μεταξυ της "damsel in distress" και του πρωταγωνιστη με το πλατυγυρο καπελο με την ταινια απο δερμα λεοπαρδαλης, τροπαιο και σημα κατατεθεν της ανωτεροτητας του λευκου κυνηγου. Η αποδοχη ειναι πληρης, οταν τελικα αποκαλυπτεται οτι ο συζυγος δεν ειναι πλεον εν ζωη. Η γυναικα μπορει πλεον να ζησει ελευθερα τον ερωτα της στην αγκαλια του Αλαν.
Στην ταινια "η κοιλαδα των βασιλεων" (1954) το μοτιβο επαναλαμβανεται, με τη διαφορα οτι ο συζυγος ειναι παρων, τουλαχιστον κατα το πρωτο μισο της ταινιας. Η ταινια αυτη, ειναι σαφως επηρρεασμενη απο την επιτυχια της υπερπαραγωγης του Σ. Μ. ντε Μιλ "οι 10 εντολες", η οποια γυριστηκε την ιδια χρονικη περιοδο. Το θεμα της εχει να κανει με την Βιβλο, μολονοτι οι δημιουργοι της επηρρεαστηκαν απο το βιβλιο του Σεραμ "Θεοι, Ταφοι, Σοφοι". Ο μελαχρινος, αρρενωπος Ρομπερτ Τειλορ υποδυεται τον τιμιο αιγυπτιολογο, ο οποιος βοηθα την κορη του πρωην καθηγητη του να βρει τον ταφο του φαραω Ραχοτεπ, ο οποιος ειχε σαν συμβουλο του τον βιβλικο Ιωσηφ, τον γιο του Ιακωβ. Συμφωνα με την θεωρια του πατερα της, στον ταφο του Ραχοτεπ υπαρχουν ενδειξεις για την υπαρξη του Ιωσηφ και την αποδοχη της μονοθειστικης λατρειας απο τον φαραω.
Ηδη απο τα πρωτα λεπτα της ταινιας, ο θεατης μπαινει για τα καλα στο κλιμα: Ο χαρακτηρας του Τευλορ ειναι κομμενος και ραμμενος στα μετρα και προτυπα της εποχης του. Αυτοδημιουργητος και στιβαρος, γνωριζει απταιστα την αραβικη, αλλα και την ιερογλυφικη. Δεν δισταζει να ξυλοφορτωσει τον αιγυπτιο αρχιεργατη του που εκλεψε καποιο αντικειμενο. Ειναι ενας ανδρας, τον οποιο μπορεις να εμπιστευτεις. Στο αλλο ακρο ο συζυγος της ηρωιδας, η οποια ενσαρκωνεται απο την Ελεανορ Παρκερ: Προκειται για εναν κοστουμαρισμενο τυπο, ο οποιος ενδιαφερεται μονο για το χρυσαφι του Ραχοτεπ. Προκαλει αμεσως την απειχθεια του κοινου. Η οποια απειχθεια μεγαλωνει, καθως προς τα μισα της ταινιας, ο συζυγος εξαφανιζεται σε μια αμμοθυελλα, αφηνοντας την Παρκερ μονη με τον Τευλορ. Επομενως ο χαμος του στο Αμπου Σιμπελ ειναι δικαιολογημενος. Η ηρωιδα θα ζησει ευτυχισμενη διπλα στο πλευρο του σωστου αντρα που υποδυεται ο Τευλορ.
Στην ταινια "το μυστικο των Ινκας", επισης του 1954, ο Τσαρλτον Ιστον υποδυεται εναν τυχοδιωκτη που βγαζει τα προς το ζην παριστανοντας τον ξεναγο σε πλουσιους τουριστες στο Περου. Ο σκοπος του ομως ειναι να μαζεψει αρκετα χρηματα, ωστε να ταξιδεψει απο το Κουζκο στο Ματσου Πικτσου, προκειμενου να βρει μια ολοχρυση πινακιδα των Ινκας. O Harry Steele του Ιστον θεωρειται ενα κατ' ευθειαν προτυπο για τον Ιντιανα Τζοουνς, αφου ακομα και η εμφανιση του, με καπελο και σακακι ομοιαζει. Εδω δεν υπαρχει κακος η' αφελης συζυγος. Η κοντρα για την πρωταγωνιστρια γινεται μεταξυ του τυχοδιωκτη πρωταγωνιστη και των αρχαιολογων που δουλευουν στο Ματσου Πικτσου...
Παρομοια κοντρα υπαρχει και στην ταινια "Legend of the Lost" του 1957. Εδω, ο αρχαιολογος ειναι ενας καλοντυμενος βρετανος τζεντλεμαν, ο οποιος ζηταει την βοηθεια του Τζον Γουειν που υποδυεται τον οδηγο στο Τιμπουκτου. Ο αρχαιολογος αναζητει τον πατερα του, ο οποιος χαθηκε στην ερημο πριν απο χρονια, αναζητωντας εναν αμυθητης αξιας θησαυρο. Ο Τζον Γουειν τον οδηγει τελικα στην αρχαια πολη του Τιμγκαντ. Μαζι τους ειναι και η Σοφια Λωρεν στο ρολο της γυναικας, για την οποια οι δυο αντρες θα γινουν αντιζηλοι. Η ιστορια φαινεται να επαναλαμβανεται κατω απο τον καυτο ηλιο της Σαχαρας και την ελλειψη νερου, καθως στην κορυφωση της ταινιας αποκαλυπτεται, οτι η μοιρα του χαμενου πατερα συνδεεται με αυτην του γιου...
-----------------------------------
-----------------------------------
Σκηνη απο την ταινια Raiders of the lost Ark (1981). Η κλισε σκηνη, οπου ο πρωταγωνιστης αποκτα, οχι μονο ενα αντικειμενο παναρχαιου πολιτισμου, αλλα και απο πολυτιμο υλικο, δηλ. χρυσο.
Σκηνη απο την ταινια The Mummy (1999). Και εδω επαναλαμβανονται τα γνωστα κλισε περι αρχαιολογιας στον κιν/φο: Οι ηρωες βρισκονται σε υπογειο ταφο γεματο χρυσαφι. Ο πρωταγωνιστης ειναι στη μεση. Φυσικα νεος, ωραιος, αμερικανος και οπλισμενος σαν αστακος. Αριστερα του ο βρετανος τζεντελμαν. Δεξια του ο...ιθαγενης! Στις ταινιες αυτες, και οχι μονο σε οσες η πλοκη εκτυλισσσεται στα τελη του 19ου και στις αρχες του 20ου αι., Αραβες, Τουρκοι, Αφρικανοι, Ινδιανοι κ.α. ντοπιοι εμφανιζονται με παραδοσιακες ενδυμασιες, ειναι δε προληπτικοι, αφελεις και συνηθως οι αχθοφοροι η' οδηγοι των λευκων αρχαιολογων. Σπανιοτατα σε ταινια με πλοκη την Αιγυπτο, λ.χ., θα εμφανιστει Αιγυπτιος αρχαιολογος...-----------------------------------------------------
Μετα την επιτυχια των ταινιων του Ιντιανα Τζοουνς, υπηρξαν πολλοι που θελησαν να τον αντιγραψουν. Ηδη απο την πρωτη του ταινια εμφανιστηκαν οι πρωτες...αντιγραφες. Δεν ηταν ολες ομως τοσο επιτυχημενες. Κατα την γνωμη μας, η μοναδικη ισως ταινια που υπηρξε πραγματικα επιτυχημενη ειναι η "Μουμια" του 1999. Βασισμενη σε ταινια τρομου του '30 με τον Μπορις Καρλωφ, στην οποια αιγυπτιολογοι ζωντανευουν μια μουμια κατα λαθος, η νεα εκδοχη βριθει απο κλισε: Ο πρωταγωνιστης ειναι αμερικανος μαγκας με πιστολια, η κοπελα μια αφελης βιβλιοθηκαριος, ο δηθεν τζεντλεμαν αδελφος της βουταει πολυτιμα αντικειμενα. Οι αιγυπτιοι χαρακτηρες ειναι ενδεδυμενοι με παραδοσιακες ενδυμασιες. Ο αρνητικος τυπος εκπροωσπειται απο τον διευθυντη των φυλακων, ενα κοντοχοντρο, βρωμερο ανθρωπακι που κοιταει πως να τα 'κονομησει και δεν διασταζει να συλησει ταφους. Ο θετικος χαρακτηρας ειναι πολεμιστης και αρχηγος φυλης βεδουινων. Τιμιος και ειλικρινης, πιστευει στους θεσμους και προστατευει τους καλους.
-----------------------------------------------------
ΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΤΟΥ ΙΝΤΥ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΙΚΡΗ ΟΘΟΝΗ:
O Michael Douglas ως Jack Colton στην ταινια Romancing the Stone (1984).
O Richard Chamberlaine με την Sharon Stone στην ταινια King Salomo´s Mines (1984).
Ο David Keith ως Tennessee Buck.
O Casper van Dien βρισκει τον ταφο του Τουτανχαμων πριν απο τον Καρτερ στην τηλεταινια King Tut´s Curse!
Ο Τζακ Χαντερ στην ομωνυμη μινι τηλεσειρα 3 επεισοδιων.--------------------------------------------
Σε γενικες γραμμες, οι ταινιες περιπετειας που επηρρεαστηκαν απο την επιτυχια του Ιντυ, προβαλουν λιγο ως πολυ τα ιδια χιλιοειδωμενα κλισε. Ακομα και οι πρωταγωνιστες τους αντιγραφουν την εμφανιση του Ιντυ, φορωντας καπελα, αρβυλα, ρουχα για σαφαρι. Μια ματια στις ανωθι φωτογραφιες φτανει για να γινει αυτο κατανοητο. Οι δε εξαιρεσεις ειναι ελαχιστες. Ξεχωριζει οπωσδηποτε ο Τζακ Κολτον του Μ. Νταγκλας απο την ταινια "κυνηγωντας το πρασινο διαμαντι" (1984). Ο μεν Ριτσαρντ Τσαμπερλαιν κληρονομησε το καπελο του Αλαν Κουορτερμαν με την ταινια απο δερμα λεοπαρδαλης, αλλα τα φιλμς στα οποια υποδυθηκε τον χαρακτηρα δεν εφεραν την αναμενομενη εισπρακτικη επιτυχια. Και αυτο, μολονοτι υπηρξε καλο μαρκετινγκ, προτασσοντας την ιστορια οτι ο πρωταγωνιστης τα ειχε με την Σαρον Στοουν (την συμπρωταγωνιστρια του στην ταινια, η οποια διαρκως ετσιριζε) , καλυπτοντας ετσι την ομοφυλοφιλια του απο το κοινο (ηταν τοτε τα ειτις και δεν εβγαιναν τετοια πραγματα εξω). Ο Τεννεσσυ Μπακ ειναι περισσοτερο μια παρωδια του εαυτου του, ενω ο Τζακ Χαντερ παρουσιαζει καποια στοιχεια θριλερ. Επιπλεον, η συμπρωταγωνιστρια ειναι αρχαιολογος αραβικης καταγωγης, κατι που την κανει ισοτιμη με τον κυριο πρωταγωνιστη. Αλλα προκειται για ταινια του 2008 και στην εποχη μας, αυτο ισχυει, οχι οι διαφορες "damsel in distress". Το ιδιο συμβαινει και στην ταινια "King Tut´s Curse" με τον Κασπερ βαν Ντιεν. Η μοναδικη θηλυκη παρουσια της ταινιας αυτης ειναι μια αιγυπτια αρχαιολογος, η οποια συνεργαζεται με τον Ντανυ, τον χαρακτηρα του βαν Ντιεν, προκειμενου να βρουν τον ταφο του Τουτανχαμων πριν απο τον Καρτερ...
-----------------------------------------
VIDEO GAMES:
-----------------------------------------
VIDEO GAMES:
Rick Dangerous
Lara Croft (Tomb Raiders)
Nathan Drake (Uncharted)Και οσον αφορα γυναικες αρχαιολογους στον κιν/φο, το παραδειγμα που οι περισσοτεροι γνωριζουν ειναι η Λαρα Κροφτ. Δυστυχως οι δυο ταινιες της με την Αντζελινα Τζολι δεν ηταν καλες απο σεναριακης αποψης. Τα βιντεοπαιχνιδια ομως της σειρας "Tomb raider" ειναι πιο καλα δουλεμενα. Το ιδιο ισχυει και για αλλα παιχνιδια κονσολας, οπως η σειρα "uncharted". Απο τα βιντεοπαιχνιδια, πιο κοντα στο υφος του Ιντιανα Τζοουνς ερχεται ο "Rick Dangerous". Κατα τα αλλα, τα βιντεοπαιχνιδα τελευταιας παραγωγης, οπως η Λαρα Κροφτ και ο Ναθαν Ντρεικ ειναι αρτιοτερα απο τεχνικης και σεναριακης αποψης. Ακομα και απο ταινιες της τελευταιας πενταετιας, οπως "ο 7ος παπυρος", "το μυστικο των Ναιτων" με τον N. Cage, "Sahara" και η σειρα "Librarian/ the Quest".
Ανακεφαλαιωνοντας, η κλισε περιγραφη του αρχαιολογου στον κιν/φο - που ξεκινησε με τα ασπρομαυρα σηριαλς της δεκαετιας του '30 και περασε στα αισθηματικου τυπου ρομαντζα της δεκαετιας του '50, ωστε να κορυφωθει, στα '80ς με την φιγουρα του Ιντιανα Τζοουνς - τον θελει περισσοτερο τυχοδιωκτη, παρα επιστημονα. Περισσοτερο ανθρωπο της δρασης, παρα της μεθοδικοτητας. Τον θελει να κινειται με γνωμονα το συναισθημα, παρα με την λογικη. Οι νεωτερες παραγωγες επιχειρουν να διατηρησουν τα κλισε αυτα (πρβλ. τις τηλεταινιες με Τζακ Χαντερ και "The Quest") , αλλα καπου σκονταφτουν. Ο κοσμος εχει πλεον αλλαξει και οι προσπαθειες αυτες πλεον δεν πειθουν. Η τεχνολογια εχει εξελιχθει και υπαρχουν διεθνεις νομοθεσιες. Ειναι δυσκολο για πολλλους να παρουν στα σοβαρα μια ταινια περιπετειας που εκτυλισσεται στην σημερινη εποχη και δειχνει τους πρωταγωνιστες να κλεβουν χαρτες απο μουσεια που θα τους οδηγησουν σε ασυλητους ταφους η' μοναχικους αρχαιολογους να παλευουν με οπλισμενους πιστολαδες. Καλο το παραμυθι, αλλα το πολυ το Κυρ' ελεησον το βαριεται και ο Θεος...
-------------------------------
Σ.σ: Θερμες ευχαριστιες στον φιλτατο Λευτερη που ενεπνευσε τον τιτλο του παροντος κειμενου.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen