ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΤΑΛΕΣ 3.

  Σε παλαιότερα κείμενα του ιστολογίου είχαμε αναφερθεί σε διάσημους Τάλες: πτωχές, κατατρεγμένες ψυχές. Δημιουργήματα της λογοτεχνίας, όπως ο Φιλοκτήτης, ο Αίας, η Κασσάνδρα, ο Άθως, ο Δον Κιχώτης, ο Τσάρλυ Μπράουν, όσο και υπαρκτά πρόσωπα, όπως οι Trader Horn, Vernon Gordon Childe, Hans Christian Andersen. Σε αυτούς προστίθενται και άλλοι, όπως ο Θερβάντες και ο Βαν Γκόγκ. Στο παρόν κείμενο θα ασχοληθούμε συνοπτικά με δυο Έλληνες Τάλες, οι οποίοι συνέβει να είναι καλλιτέχνες και σύγχρονοι μεταξύ τους, ασχέτως εαν δεν συναντηθήκαν ποτέ τους. Και οι δυο τους υπέφεραν κατά την διάρκεια της ζωής τους: ο κόσμος τους κορόϊδευε, τους περιγελούσε, ο ενας εξ αυτών μάλιστα δεν άντεξε την πίεση και νοσηλεύτηκε σε άσυλο. Τα αποκαλύπτει όλα το βλέμμα τους στις παρακάτω φωτογραφίες (εικ. 1-2).

Εικ. 1: Γιαννούλης Χαλεπάς (1851 - 1938)

 Ο Γιαννούλης Χαλεπάς (εικ. 1) είναι ο γηραιότερος εκ των δυο. Προερχόταν από οικογένεια Τηνίων εμπόρων και μαρμαρογλυπτών. Ακολούθησε την παράδοση και ήταν τόσο καλός, που σπούδασε με υποτροφία στην Σχολή Καλών Τεχνών του Μονάχου. Μια σειρά περιστατικών, όπως η υπερκόπωση και κυρίως η άρνηση της οικογενείας της κοπέλας που αγάπησε να την παντρευτεί, τον οδηγήσαν σε νευρικό κλονισμό. Η οικογένεια του Χαλεπά τον έκλεισε στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας. Εκεί, ο καλλιτέχνης υπέφερε πραγματικά. Ζούσε υπό αντίξοες συνθήκες, ενώ οι τρόφιμοι του ψυχιατρείου καταστρέφαν οποιοδήποτε έργο προσπαθούσε να φτιάξει. Όταν μετά τον θάνατο του πατέρα του, η μητέρα του τον πήρε μαζί της στην Τήνο,του έκανε ακριβώς τα ίδια που του έκαναν οι τρόφιμοι. Θεωρώντας την Τέχνη υπεύθυνη για την κατάσταση του γιού της, κατέστρεφε οτιδήποτε κατασκεύαζε ο καλλιτέχνης. Όπως είναι φυσικό επακόλουθο σε τέτοιου είδους περιπτώσεις, η ψυχική κατάσταση του Χαλεπά χειροτέρεψε. Μετά τον θάνατο της μητέρας του, ο Χαλεπάς έμεινε μόνος του και σε άθλια οικονομική κατάσταση. Αναγκάστηκε να φυλάει αιγοπρόβατα στο νησί και να γίνεται θύμα πειραγμάτων των συγχωριανών του.  Τον χαρακτηρίσαν ως τον "τρελό του χωριού" που μίλαγε με τα πρόβατα και τα κατσίκια σαν ανθρώπινα όντα. Τους είχε δώσει ονόματα και, εαν κάποιο από αυτά χάνονταν, αγχωνόταν και έτρεχε νύχτες ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών να το βρει. Μόνο στα γεράματά του και με την επιμονή και υποστήριξη κάποιας ανηψίας του, αρχίσε να ασχολείται και πάλι με την γλυπτική. Η ανηψιά του τον έφερε να ζήσει στην Αθήνα μαζί της. Το έργο του και ο ίδιος ως καλλιτέχνης έτυχαν ευρείας αναγνώρισης στα στερνά του.

Εικ. 2: Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (1870 - 1934)

 Σύγχρονος του Χαλεπά υπήρξε ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ από την Λέσβο (εικ. 2). Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Κεφαλάς. Δεν προερχόταν από πλούσια οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν τσαγκάρης. Ήταν αυτοδίδακτος ζωγράφος και είχε μάθει τα βασικά της τέχνης από τον παππού του (τον πατέρα της μητέρας του), ο οποίος ήταν αγιογράφος. Εργάστηκε στην Σμύρνη, τον Βόλο και το Πήλιο. Επέστρεψε κάποια στιγμή στην Μυτιλήνη και συνέχισε να ζωγραφίζει όπου και οτι έβρισκε - κυρίως τοίχους καπηλειών, πανδοχείων και στάβλων - έναντι φαγητού. Εκτός από την ζωγραφική, διοργάνωνε και αυτοσχέδιες θεατρικές παραστάσεις, φτιάχνοντας μόνος του τα σκηνικά και τα κοστούμια. Η θεματική του στην ζωγραφική και στο θέατρο εμπνεόταν από τον Μεγαλέξανδρο και τους ήρωες του 1821. Στον Βόλο, το Πήλιο, την Μυτιλήνη τον έβλεπε κανείς να περιφέρεται, είτε ντυμένος ως οπλαρχηγός, με φουστανέλα και τσαρούχια (βλ. εικ. 2 εντ.), είτε ως αρχαίος Έλληνας, με περικεφαλαία και ασπίδα. Όπως και τον Χαλεπά, όπως και όλους τους άλλους Τάλες, υπήρξε κόσμος που τον κορόϊδευε. Κάποιοι στον Βόλο του είχαν κάνει μια άσχημη "πλάκα" και είχαν ρίξει κάτω την σκαλωσία, στην οποία είχε ανεβεί για να ζωγραφίσει κάποιον τοίχο. Έπεσε και έσπασε κάποια κόκαλα. Αυτό το γεγονός τον οδήγησε να εγκαταλείψει τον Βόλο και να επιστρέψει στην πατρίδα του, την Λέσβο. Το έργο του αναγνωρίστηκε μετά θάνατον και μετά από προσπάθειες του τεχνοκριτικού και εκδότη Στρατή Ελευθεριάδη. Ο τελευταίος μάλιστα ίδρυσε και μουσείο για τον Θεόφιλο και το έργο του στην Λέσβο. Οι δυο νομπελίστες ποιητές, ο Γιώργος Σεφέρης και ο Οδυσσέας Ελύτης, έγραψαν θετικά σχόλια για την ζωγραφική του Θεόφιλου, ο οποίος πλέον χαρακτηρίζεται ως "λαϊκός ζωγράφος".

 Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η ζωή και το έργο των δυο αυτών μορφών του καλλιτεχνικού χώρου της νεώτερης Ελλάδας. Οι οποίοι πέρασαν το πάνδεινα όσο ζούσαν: φτώχεια, εξευτελισμούς, προσβολές, χλευασμούς. ¨Αντεξαν όσο μπορούσαν, δημιουργήσαν οτι μπορέσαν. Τα έργα τους στέκουν μάρτυρες του βίου και των παθών τους. Κάποιοι τους λοιδωρήσαν ως τρελούς. Ήταν όμως απλώς μόνο δυο Τάλες.