DARK AGES: Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΑΝΑΒΡΑΣΜΟ!

Δεν ειναι μονο η Ελλαδα που περασε μια μεταβατικη περιοδο, γνωστη και ως "Σκοτεινοι Αιωνες", οπως γραφτηκε στο αντιστοιχο χθεσινο κειμενο. Το φαινομενο "collaps" εμφανιζεται και στην Ευρωπη της μεταβασης απο την Υστερη Αρχαιοτητα στον Πρωιμο Μεσαιωνα. Ειναι δε πιο γνωστο ως η "Εποχη των Μεταναστευσεων των Λαων" (Migration Period, Völkerwanderungszeit). Τον ορισμο Dark Ages για την συγκεκριμενη περιοδο, τον χρησιμοποιησε πρωτος ενας λογιος της Αναγεννησης, ο Πετραρχης, διοτι πιστευε πως ταιριαζε περισσοτερο στην εποχη μεταξυ της Ρωμαικης Αυτοκρατοριας και της δικης του.

Οπως στην Ελλαδα της Υστερης Εποχης του Χαλκου και της Πρωιμης Εποχης του Σιδηρου, ετσι και στην ευρωπαικη ηπειρο της Υστερης Αρχαιοτητας και του Πρωιμου Μεσαιωνα πιστευουν οι ερευνητες, οτι υπηρξαν πολλες αφορμες και αιτιες που οδηγησαν στο εν λογω φαινομενο: Κλιματολογικες αλλαγες απο την μια, οπως η Dark Ages Cold Period (ca. 450-900 AD) και πολιτικες, οικονομικες και κοινωνικες μεταβολες απο την αλλη, οδηγησαν στην μετακινηση μεγαλων πληθυσμων εντος της Ευρασιας. Οσον αφορα τον τελευταιο παραγοντα, να αναφερθει εδω οτι το σημαντικοτερο γεγονος που εδωσε το ερεθισμα ηταν η πτωση της Ρωμαικης Αυτοκρατοριας - τουλαχιστον του Δυτικου τμηματος της με κεντρο εξουσιας τηςν Ρωμη. Η Ανατολικη Ρωμαικη Αυτοκρατορια, η οποια ονομαζεται και Βυζαντινη, ειχε ως πρωτευουσα της την Κωνσταντινουπολη και αντεξε ως τα 1453.

Ενα πρωτο κυμα μεταναστευσης λαων εντοπιζεται απο τους ειδικους μεταξυ 300 και 500 μ. Χ. Η Ρωμαικη Αυτοκρατορια ειχε απο τον 3ο αι. μ. Χ. περιπου περιπεσει σε κριση. Η σηψη ομως στις αρχουσες κοινωνικες ταξεις ειχε ηδη απο πιο πριν διαγνωστει, απο επιφανεις προσωπικοτητες μαλιστα, οπως ο Κικερων και ο Σενεκας. Στα γραπτα τους συχνα αναπολουν τις παλιες καλες στιγμες και τα μεγαλεια του παρελθοντος, οταν η Ρωμη απαρτιζονταν απο τιμιους πολιτικους και στρατηγους, ηθικες γυναικες, ευγενεις πολιτες. Χαρη σε τετοιους ανθρωπους, η Ρωμη εγινε υπερδυναμη και κυριαρχησε στην Μεσογειο και την Ευρωπη. Απο τον 3ο αι. μ. Χ. και μετα ομως, η κατασταση πηγαινε απο το κακο στο χειροτερο. Ουτε οι μεταρρυθμισεις του Διοκλητιανου, ουτε η μεταφορα της πρωτευουσας της αυτοκρατοριας απο τον Κωνσταντινο στο Βυζαντιο, ουτε και η αναγορευση του Χριστιανισμου ως επισημης θρησκειας του κρατους βελτιωσαν την κατασταση. Τα χειροτερα τα βιωσε το δυτικο τμημα της Ρωμαικης Αυτοκρατοριας: Γερμανικα φυλα απο την βορεια Ευρωπη, εκμεταλλευονται την κατασταση στο εσωτερικο της Ρωμης, διασχιζουν τις limes (: Τα συνορα της Αυτοκρατοριας. π.χ. στην κεντρ. Ευρωπη η limes germanica, στην Βρετανια το τειχος του Ανδριανου κτλ.) και εισβαλλουν στις εκρωμαισμενες επαρχιες, στις οποιες ζουν συγγενικα τους εθνικα φυλα, οπως Γαλατες, Κελτες, Ιβηρες, Σουηβοι, Μαρκομανοι, Τευτονες. Οι εισβολεις αποτελουνται απο Γοτθους, Αλανους, Χερουσκους, Αλεμαννες, Σαξονες, Βανδαλους, Βουργουνδιους, Λανγκοβαρδους, Σαρματες. Απο κοντα και οι Αβαροι, οι οποιοι πολεμησαν εναντιον του Βυζαντιου. Μεταξυ 445 και 453 μ. Χ. η Ευρωπη τρεμει απο τα ποδοβολητα των αλογων των Ουννων απο την Ασια, οι οποιοι υπο την ηγεσια του Αττιλα - γνωστος στους χρονικογραφους της εποχης ως η "μαστιγα του θεου" - σπερνει τον φοβο στους Ρωμαιους.

Οι Ρωμαιοι πολεμησαν εναντιον των βαρβαρων στην Ανδριανουπολη το 378. Η προσπαθεια του βυζαντινου αυτοκρατορα Θεοδοσιου Ι να ενωσει το δυτικο και το ανατολικο τμημα της αυτοκρατοριας ληγει αδοξα με τον θανατο του στα 395. Λιγα χρονια αργοτερα, στα 406, καποια απο αυτα τα γερμανικα φυλα διασχιζουν τον Ρινο. 4 χρονια αργοτερα και μαλιστα, την ιδια χρονια που τα ρωμαικα στρατευματα εγκαταλειπουν τις κτησεις τους στην Βρετανια, οι Βισιγοτθοι (West Goths. Μαζι με τους East Goths η´Οστρογοτθους αποτελουν τα δυο εθνικα φυλα που προεκυψαν απο τους Γοτθους) εισβαλλουν στην Ρωμη και την λεηλατουν. Η αιωνια πολη θα γινει και παλι ερμαιο των βαρβαρων - αυτη την φορα των Βανδαλων - το ετος 455. Το τελος της Δυτικης Ρωμαικης Αυτοκρατοριας υπογραφεται το ετος 476, με την εκτοπιση του νεαρου Romulus Augustulus. Μενει το Βυζαντιο ως συνεχιστης της παραδοσης και προμετωπιδα των ορδων που ερχονται απο την Ασια.

Το πολιτικο σκηνικο στην Ευρωπη αλλαζει μετα την πτωση της Ρωμης. Τα νεα φυλα που εμφανιζονται εχουν μεν δικη τους εθνικη ταυτοτητα. Συχρονως δε, καθε ενα απο αυτα θελει να βλεπεται ως συνεχιστης της Ρωμαικης Αυτοκρατοριας. Οι Οστρογοτθοι εγκαθιστανται στην Ιταλικη Χερσονησο και οι Βισιγοτθοι στην Ιβηρικη μαζι με τους Σουηβους. Οι Βουργουνδιοι ιδρυουν το βασιλειο τους στην δυτικη Γερμανια, απο το 411 εως το 437 σε πρωτη φαση. Και εν συνεχεια, απο το 443 εως το 534. Οι Μεροβιγγοι ιδρυουν δικο τους βασιλειο που περιλαμβανει τμηματα της σημερινης κεντρικης και ανατολικης Γαλλιας και της νοτιοδυτικης Γερμανιας. Την ιδια εποχη, τα φυλα των Σαξονων και των Αγγλων εισβαλλουν στην Βρετανια ανενοχλητα - αφου δεν υπαρχει πλεον ρωμαικος στρατος στο νησι - και ενωνονται με τους γηγενεις Κελτες. Οι Βανδαλοι φθανουν στην βορειο Αφρικη μεσω Ισπανιας. Το βασιλειο τους θα διαρκεσει απο το 429 εως το 533/4, οποτε και καταλυεται απο τον στρατηγο Βελησσαριο και προσαρταται προσωρινα στο βυζαντινο κρατος του τοτε αυτοκρατορα Ιουστινιανου.

Μια δευτερη φαση μεταναστευσεων περιλαμβανει την περιοδο μεταξυ 500 και 700 μ. Χ. Προκειται κυριως για μεταναστευσεις σλαβικων φυλων στα Βαλκανια και την ανατολικη Ευρωπη. Καποια απο αυτα τα φυλα φτανουν μεχρι και την Πολωνια. Στα Βαλκανια, οι Βουλγαροι δημιουργουν απο το 632 την αυτοκρατορια τους. Ειναι απειλη για το Βυζαντιο, το οποιο αντιμετωπιζει και την αναγεννημενη αυτοκρατορια των Σασσανιδων Περσων. Στην Ανατολη, οι Αραβες ανασονται σε υπερδυναμη και απο το 622 και περα εξαπλωνονται απο την Αραβικη Χερσονησο προς την Εγγυς Ανατολη, την Βορειο Αφρικη και την Ιβηρικη Χερσονησο. Οι Λομβαρδοι ιδρυουν κρατος στην Ιταλια απο το 568 εως το 774, ενω στην κεντρικη Ευρωπη, το βασιλειο των Φραγκων διαδεχεται τις δυναστειες των Μεροβιγγων και των Βουργουνδιων.

Μια τριτη περιοδος μεταναστευσης τελος, θα μπορουσε κανεις να πει οτι αποτελουν οι αιωνες μεταξυ 700 και 1000 μ. Χ. περιπου. Οι τελευταιοι απο τους βορειοευρωπαικους λαους, αποκαλουνται ομοιως απο τους συγχρονους τους χρονικογραφους (Nordmänner=Normannen=Normands). Προερχονται απο τις σκανδιναυικες χωρες και συχνα κανουν πλιατσικα σε φραγκικες και βρετανικες περιοχες. Τους ονομαζουν επισης και Βικινγκς. Καποιοι απο αυτους εγκαθιστανται στην περιοχη της βορειοδυτικης Γαλλιας που βλεπει στην Μαγχη και τον Ατλαντικο, και που ονομαζεται Νορμανδια. Μετα απο δυο μαχες σε αγγλικο εδαφος, στην Γεφυρα του Σταμφορντ και στο Χαστινγκς - και οι δυο το ετος 1066 - οι Νορμανδοι γινονται επισημως ηγετες των βρετανικων νησων. Στην δε κεντρικη Ευρωπη, ηδη απο το 800, ο ηγετης των Φραγκων Καρλομαγνος, στεφεται αυτοκρατορας. Την εξουσια και το κυρος του αναγνωριζουν τοσο ο βυζαντινος αυτοκρατορας, οσο και ο Παπας. Ολοι αυτοι οι "βαρβαροι" που εισεβαλλαν στην παλαι ποτε Ρωμαικη Αυτοκρατορια, αναγνωριζαν την δυναμη της εκκλησιας και την σεβαστηκαν. Ασπαστηκαν δε τον Χριστιανισμο και προσεφεραν - δια ανταλλαγματων φυσικα - προνομια στην Καθολικη Εκκλησια. Το ετος 962 ο βασιλιας Οθων Ι, βλεποντας τον εαυτο του και το κρατος του ως συνεχιστες της Ρωμαικης Αυτοκρατοριας και του ιδιου του Καρλομαγνου, στεφεται κατα το παραδειγμα του αυτοκρατορας της Αγιας Ρωμαικης Αυτοκρατοριας του Γερμανικου Εθνους.

Ετσι λοιπον εγινε ο διαχωρισμος της εξουσιας και η δημιουργια νεων βασιλειων στην Ευρωπη. Λιγα χρονια μετα την αυγη της 1ης χιλ. μ. Χ. οι ευρωπαιοι βασιλεις - εξευγενισμενοι βαρβαροι - πλεον θα ενωθουν για να εισβαλλουν στην υπο την κυριαρχια των Αραβων Παλαιστινη, με το προσχημα οτι θελουν να ελευθερωσουν τους Αγιους Τοπους απο τους "απιστους". Αυτες οι επιχειρησεις ονομαστηκαν "Σταυροφοριες" και ελαβαν χωρα υπο τις ευλογιες της Καθολικης Εκκλησιας...

Οι τελευταιες νομαδικες φυλες, οπως οι Ταταροι και οι Μογγολοι, περιοριζονται στις στεπες της κεντρικης Ασιας, της νοτιοανατολικης Ρωσιας, του Καυκασου. Καποιες απο αυτες παιζουν σημαντικο ρολο στον μισθοφορικο στρατο των ευρωπαικων βασιλειων και της Βυζαντινης Αυτοκρατοριας. Οι τελευταιοι βαρβαροι, οι Οθωμανοι Τουρκοι, καταλαμβανουν την Κωνσταντινουπολη στα 1453 και εξαπλωνονται στα Βαλκανια και την Μεσογειο.

Η εννοια του βαρβαρου, των βαρβαρικων φυλων κτλ. χρησιμοποιειται εδω συμφωνα με τον ορισμο που της εδωσαν οι Ρωμαιοι συγγραφεις, και οχι οι Ελληνες. Για τους αρχαιους Ελληνες, βαρβαρος ηταν αυτος ο οποιος δεν γνωριζε την ελληνικη γλωσσα και δεν ειχε ελληνικη παιδεια. Αργοτερα της αποδωθηκε η σημασια του απολιτιστου. Σε κειμενα συγγραφεων, οπως ο Ιουλιος Καισαρ και ο Τακιτος παντως, υπαρχει και ενα δειγμα θαυμασμου για τα κελτικα, γαλατικα και γερμανικα φυλα, το οποιο οδηγησε στην χρηση του ορο the "noble barbarian" (ευγενης αγριος).

-------------------------------------------------

Εν κατακλειδι : Θα μπορουσε κανεις να υποθεσει πως, περα απο τις μαρτυριες χρονικογραφων και ιστορικων οπως ο Προκοπιος, υπαρχουν και λογοτεχνικα κειμενα, τα οποια κανουν νυξεις για γεγονοτα τα οποια ελαβαν χωρα κατα την διαρκεια των "Σκοτεινων Αιωνων" της Ευρωπης. Σε αυτα θα μπορουσε να καταταξει κανεις προσωπα απο τον αρθουριανο κυκλο, "το Επος των Νιμπελουνγκεν" και τον "Μπεογουλφ". Ο Αρθουρος Πεντραγκον, γιος του Ουθερ, ο Μερλιν, η Γκουινεβιρ, το Εξκαλιμπουρ και οι ιπποτες της Στρογγυλης Τραπεζης, εχουν αμεση σχεση, συμφωνα με ορισμενους ερευνητες, με τα γεγονοτα τα οποια ελαβαν χωρα κατα το τελος της ρωμαικης κυριαρχιας στην Βρετανια - αν βγαλει κανεις τα πεπλα που ενεχουν το χριστιανικο στοιχειο. Οι "Νιμπελουνγκεν" αναφερονται στις τελευταιες μερες του βασιλειου της Βουργουνδιας. Γινεται επισης αναφορα στους Ουννους. Οσο για τους πρωταγωνιστες του Επους, ο Ζιγκφριντ και η μαχη του με τον δρακο Φαρνιρ βρισκουν απολυτη αντιστοιχια με την σκανδιναυικη σαγκα του Σιγκουρντ. Ολως περιεργως, κατι παρομοιο συμβαινει και στην περιπτωση του "Μπεογουλφ": Η σαγκα του ειναι το πρωτο γραπτο κειμενο σε πρωιμη αγγλικη γραφη - χρονολογειται γυρω στα 1000 μ. Χ. - η ιστορια ομως ειναι παλαιοτερη: Ο ηρωας Μπεογουλφ φευγει απο την πατριδα του Göthaland (η´Gaethaland) και πλεει προς Δανια, στο βασιλειο του βασιλια Χροθγκαρ. H Göthaland ειναι η πατριδα των Γοτθων, η νοτια Σουηδια, συμφωνα με τους ειδημονες. Απο αυτην καταγεται και ο Σιγκουρντ/ Ζιγκφριντ. Ειναι δηλαδη αυτες οι ιστοριες στην ουσια παραδοσεις των λαων της εποχης των μεταναστευσεων που εμειναν στην συλλογικη τους μνημη; Φαινεται οτι τα γερμανικα φυλα και οι σκανδιναυικες χωρες εχουν κοινους πολιτιστικους οριζοντες (π.χ. θρησκεια, οπλισμο, τεχνη). Ακομα δε, φαινεται οτι συγγενευαν εθνολογικα μεταξυ τους, αφου οι Βικινγκς και οι Νορμανδοι φερονται να ειναι απογονοι των Γοτθων, οι Σαξονες των Κελτων, οι Φραγκοι των Γαλατων, οι Μεροβιγγοι των Τευτονων, των Αλαμαννων και των Μαρκομανων κτλ.