Freitag, 21. Juni 2024

ΜΗΝΙΣ.

 Η Ιλιάδα θεωρείται το αρχαιότερο λογοτεχνικό έργο του δυτικού πολιτισμού. Το θέμα του επικού αυτού ποιήματος γνωστοποιείται συνοπτικά και κατανοητά ήδη στο "προοίμιον", τον πρόλογο (βλ. εικ. εντ.):

 Πρόκειται για την οργή, την "μηνιν" του Αχιλλέως. Η οποία "μηνις" προκάλεσε συμφορές στους Αχαιούς (ή Δαναούς ή Αργείους): στην "μηνιν" οφείλεται το αιματηρό μακελειό που ακολουθεί στους στίχους του έπους.

 Για να γίνει κατανοητό γιατί μιλάμε: βρισκόμαστε στο 10ο και τελευταίο έτος του Τρωϊκού πολέμου. Τα νεύρα των Αχαιών έχουν γίνει κυριολεκτικά κρόσια! Βρίσκονται επί μια δεκαετία μακριά από την πατρίδα και τις οικογένειές τους, ανήμποροι να καταλάβουν την πόλη της Τροίας και, μολονότι έχουν υποστήριξη από θεότητες όπως η ¨Ηρα και η Αθηνά. Ο εκνευρισμός τους, απόρροια της αποτυχίας τους και της μακροχρόνιας παραμονής τους σε σκηνές επί ξένου εδάφους, τους οδηγεί να παίρνουν την μια λάθος απόφαση μετά την άλλη. Ο εκλεγμένος αρχηγός των Αχαιών, ο βασιλιάς των Μυκηνών Αγαμέμνων, αρνείται να παραδώσει στο ιερέα του Απόλλωνα (πολιούχου θεού της Τροίας) Χρύση την κόρη του Χρυσηίδα. Ο θεός, οργισμένος, στέλνει λοιμό στο στρατόπεδο των Αχαιών. Μόνο μετά από παρακάλια των υπολοίπων στρατηγών υποχωρεί ο Αγαμέμων και παραδίδει την Χρυσηίδα στον πατέρα της. Ο εκκεντρικός και ξεροκέφαλος όμως άνακτας απαιτεί με την βία την σκλάβα του Αχιλλέα Βρυσηίδα. Ο Αχιλλέας όμως δεν είναι κανένας τυχαίος: είναι ο γιός του βασιλιά της Φθίας Πηλέα και της θεάς Θέτιδας, στους γάμους των οποίων ανάγονται οι απαρχές του Τρωϊκού πολέμου. Είναι επίσης ο καλύτερος πολεμιστής των Αχαιών. Ο εκνευρισμός και η ένταση μεταξύ Αγαμέμνωνα και Αχιλλέα κορυφώνονται με την παράλογη εμμονή του πρώτου και την ανυποχώρητη στάση του δεύτερου. Στο τέλος ο Αχιλλέας ξεσπάει και δηλώνει οτι αποσύρεται από την μάχη σε αντάλλαγμα της παράδοσης της Βρυσηίδας στον αρχιστράτηγο. Η θεά Αθηνά έχει παρέμβει τραβώντας τον Αχιλλέα από τα μαλλιά για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Δεν έπραξε όμως το ίδιο κατά την συνέλευση των Αχαιών, όταν ο Οδυσσέας ξυλοφορτώνει τον ξάδελφο του Αχιλλέα Θερσίτη, επειδή ο τελευταίος τόλμησε να εκφράσει τις επιθυμίες των απλών στρατιωτών, να τα μαζέψουν και να φύγουν από την Τροία δηλαδή. Και σε άλλες περιπτώσεις κατά την διάρκεια του έπους βλέπουμε τον Οδυσσέα να συμπεριφέρεται με άσχημο τρόπο σε συμπολεμιστές του, π.χ. στον Διομήδη κατά τα "Δολώνεια" (Ραψωδία Κ). 

 Η άρνηση του Αχιλλέα να πολεμήσει, θέτει σε εφαρμογή μια αλυσιδωτή αντίδραση γεγονότων, η οποία θα οδηγήσει σε πρόσκαιρη νίκη των Τρώων υπό την καθοδήγηση του Έκτορα δια της εισβολής των στο στρατόπεδο των Αχαιών. Ο πιστός φίλος του Αχιλλέα Πάτροκλος σκοτώνεται σε μονομαχία με τον Έκτορα και ο Αχιλλέας κυριεύεται από ενα δεύτερο κύμα οργής, το οποίο πιέζει την μητέρα του, την περήφανη Θέτιδα, να ικετεύσει τον Δία για βοήθεια. Ο πατέρας των θεών την παραπέμπει στον γιό του, τον σιδηρουργό Ήφαιστο, ο οποίος κατασκευάζει πανοπλία και όπλα για τον Αχιλλέα - αυτά που είχε, τα φορούσε ο Πάτροκλος και ελήφθησαν ως λάφυρα από τον Έκτορα. Φορώντας την νέα του αρματωσιά, ο οργισμένος Αχιλλέας, διψασμένος για εκδίκηση, ξεχύνεται στο πεδίο της μάχης, σπέρνοντας τον θάνατο στο διάβα του.

 Γιατί ο Τάλας ξεκίνησε το κείμενο αυτό με τούτην την μεγάλη εισαγωγή σε κάτι, λίγο ως πολύ γνωστό; Διότι το αρχαιότερο έργο της δυτικής λογοτεχνίας έχει πολλά ακόμα να δώσει. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα αποτελέσματα της "μηνιδος". Κατά παρόμοιο τρόπο με την Ιλιάδα, βρισκόμαστε, κάτι λιγότερο από 5 χρόνια από το ξέσπασμα του κορονοϊού και τον πολύμηνο υποχρεωτικό εγκλεισμό, σε εναν μόνιμο σχεδόν εκνευρισμό και θυμό. Το βλέπουμε παντού: σε γειτονιές και σχολεία, όπου αγόρια και κορίτσια κλέβουν, απειλούν, μαχαιρώνουν, χτυπιούνται μεταξύ τους. Στους δρόμους, όπου για απλές παρατηρήσεις οδηγοί κατεβαίνουν από τα οχήματά τους και επιδίδονται σε ύβρεις (στην καλύτερη των περιπτώσεων) και σε ξυλοδαρμούς (στην χειρότερη των περιπτώσεων). Στις δολοφονίες για "ψύλλου πήδημα", όπως εκείνη στο Γκάζι τον χειμώνα. Στις γυναικοκτονίες, οι οποίες πλησιάζουν διψήφιο αριθμό από τις αρχές του τρέχοντος έτους. Λίγο έλειψε να υπάρξει ακόμα ενα θύμα τις προάλλες, όταν "γνωστός ποινικολόγος" γρονθοκόπησε με μανία την σύζυγό του. 

 Τον Τάλα δεν τον αφορούν τα οικογενειακά ζητήματα του ζεύγους και του κάθε ζεύγους. Δεν μπορεί όμως να μην θέσει την, έστω ρητορικής φύσεως, ερώτηση: ρε άνθρωπε, είσαι νομικός, γνωρίζεις την νομοθεσία. Γιατί χάνεις τον αυτοέλεγχό σου και ξεσπάς κατ΄αυτόν τον τρόπο; Δες τώρα που σε οδήγησε η καταδικαστέα πράξη σου: είσαι στην φυλακή, χρωστάς χρήματα, και να βγείς, θα τρέχεις πάνω κάτω για να μαζέψεις λεφτά και να πληρώνεις άλλους. Έχεις επίσης χάσει το κύρος σου, την αξιοπιστία σου, την αξιοπρέπειά σου και φυσικά, την πελατεία σου. Δεν έμαθες τίποτε από την Ιλιάδα, δεν κατάλαβες που οδήγησε η "μηνις" τον Αχιλλέα: έχασε τον καλύτερό του φίλο, ανάγκασε την θεά μητέρα του να ζητιανεύει νέα όπλα και έσφαξε, τυφλός από μίσος και εκδίκηση, ανθρώπους που δεν του έφταιγαν.

 Κατανοητό πως ούτε απλό, ούτε εύκολο είναι να διατηρήσει κανείς την ψυχραιμία του  σε στιγμές υψηλής έντασης και να μην ξεσπάσει. Ο Τάλας έχει την εμπειρία αυτή, καθώς πολλές φορές έχει φτάσει στα όριά του. Λογικό να βρεθεί στην κόψη του ξυραφιού και να κινδυνέψει να χάσει τον αυτοέλεγχό του, μετά από bullying και mobbing δεκαετιών που έχει βιώσει (βλ. παλαιότερα κείμενα του παρόντος ιστολογίου). 

 Κακό πράγμα η οργή και δεν οδηγεί πουθενά, παρά γυρίζει σαν μπούμερανγκ πίσω σε αυτόν που την εξέφρασε για να τον καταστρέψει. Και όπως λέει και η λαϊκή σοφία, και δίκιο να έχεις, το χάνεις όταν νευριάζεις, λες και πράττεις παράλογα πράγματα. Ο κύριος ποινικολόγος, παρά τις γνώσεις και την εμπειρία του, δεν τα σκέφτηκε αυτά. Παραφέρθηκε και έχασε τον αυτοέλεγχο - και τον ίδιο του τον εαυτό. Τώρα καλείται να πληρώσει το τίμημα της επονείδιστης πράξης του.



 

Keine Kommentare: