A useful idiot?

 Στις 9 Ιουνιου του τρεχοντος ετους απεβιωσε ο Μαρτιν Μπερναλ (Martin Bernal). Ο εβραικης καταγω γης καθηγητης σινολογιας και νεωτερης πολιτικης και οικονομικης ιστοριας της Κινας υπηρξε εγγονος του διακεκριμενου αιγυπτιολογου Sir A. Gardiner. Ο Μπερναλ διδαξε στο παν/μιο Κορνελ των Η.Π.Α. το γνωστικο του αντικειμενο, μεχρις οτου περι τα μεσα της δεκαετιας του 1970 αλλαξε ενδιαφεροντα. Οι κοινωνικες και πολιτικες συνθηκες της εποχης του τον εκαναν να στραφει, οχι μονο στα γραπτα του παππου του, αλλα και σε εκεινα καποιων, σχετικα αμφιλεγομενων φιλολογων, οπως οι Cyrus Gordon και Michael Astour. Ως γλωσσολογος και ο ιδιος, ο Μπερναλ αρχισε να ενδιαφερεται για τις σημιτικες γλωσσες, τα ηθη και τα εθιμα των Ισραηλιτων, των Φοινικων και των Χανααναιων.

Καρπος λοιπον των προσωπικων του αναζητησεων και επιδιωξεων υπηρξε η σειρα βιβλιων του με τον τιτλο "Black Athena: Afroasiatic Roots of Classical Civilisation" που ξεκινησε να δημοσιευεται απο τα τελη της δεκαετιας του 1980 (www.en/wikipedia.org/wiki/Black_Athena). Ο Μπερναλ εξεδωσε τους ακολουθους τομους: Vol. I, The Fabrication of Ancient Greece, 1785-1985 (1987); Vol. II, The Archaeological and Documentary Evidence (1991); Vol. III, The Linguistic Evidence (2006). Στα 2001 εξεδωθηκε ενας ακομα τομος υπο τον τιτλο, "Black Athena writes back. Martin Bernal responds to his critics", καθωτι η κυκλοφορια των προηγουμενων τομων ειχε προκαλεξει πολλες και ποικιλες αναταραξεις στον ακαδημαικο κοσμο.

 Ο Μπερναλ στο εργο του ισχυριζεται σε γενικες γραμμες, οτι οι αρχαιοι Αιγυπτιοι και οι Φοινικες ειχαν απο την Εποχη του Χαλκου αποικισει τον αιγαιακο κοσμο και κατ αυτον τον τροπο δημιουργησαν το λεγομενο ελληνικο θαυμα του κλασικου πολιτισμου. Αν εξαιρεσουμε ωστοσο ορισμενα στοιχεια του πρωτου τομου, που αφορουν τις τασεις ευρωκεντρισμου και ρομαντισμου, οι υπολοιποι τομοι και ειδικα ο δευτερος, ειναι ενα συνονθηλευμα αστηρικτων υποθεσεων και θεωριων ανευ βασης και σοβαροτητος. Οι αντιδρασεις στο εργο του Μπερναλ ηρθαν με την μορφη των ακολουθων δημοσιευσεων: Journal of Mediterranean Archaeology (JMA) 3.1, 1990; Lefkowitz, M. R., Not out of Africa (1996); Lefkowitz, M. R. - Rogers, G. M. (eds.) Black Athena Revisited (1996); Binsbergen, van, W. M. J. (Ed.) Black Athena: 10 Years later. TALANTA 28-29, 1996/97; Μπακαλουδης, Π. Θ., Οι αρχαιοι ελληνες συγγραφεις και η Μαυρη Αθηνα του Μαρτιν Μπερναλ (εκδ. Κωνστανταρα, Αθηνα 2008). Παρα ταυτα, ο ιδιος ο Μπερναλ συνεχιζε απτοητος τις δικες του δημοσιευσεις, οπως αναφερεται ανωτερω.

 Μπορει να ηταν γραφικος. Μπορει να ηταν ισχυρογνωμων. Αποδειχτηκε ηδη απο τις αντιδρασεις καταξιωμενων φιλολογων, ιστορικων και αρχαιολογων, οτι δεν ηταν αλαθητος. Ποια ομως ηταν η πραγματικη, η ουσιαστικη συμβολη του Μαρτιν Μπερναλ στην ερευνα της Αιγαιακης Προιστοριας και Αρχαιολογιας της ανατολικης Μεσογειου;

 Το βασικο του χαρακτηριστικο, οπως και του φον Νταινικεν, και αλλων του ειδους, ειναι κατ' εμας το οτι ο Μπερναλ υπηρξε ενας "χρησιμος ηλιθιος" (useful idiot) για την Αρχαιολογια και την Αρχαια Ιστορια. Ειναι σκληρο να γραφονται τετοιου ειδους λεξεις για καποιον, ο οποιος εφυγε προσφατα απο την ζωη, αλλα ειναι δυστυχως η αληθεια. Οι εμμονες του Μπερναλ, που εγιναν βιβλια, αναγκασαν κλασικιστες σαν την Μαιρη Λεφκοβιτς και αιγυπτιολογους με εμπειρια σε θεματα διεθνων σχεσεων, οπως ο Νταιβιντ Ο' Κοννορ, οχι μονο να εντρυφησουν στα γραπτα του, αλλα να κοιταξουν και τις πρωτογενεις πηγες. Αυτες, στην περιπτωση των φιλολογων ειναι οι γραπτες πηγες, οπως κειμενα αρχαιων συγγραφεων και επιγραφες. Στην περιπτωση των αρχαιολογων ειναι τα ανασκαπτικα δεδομενα και τα ευρηματα. Η προσεκτικη εξεταση ολων των δεδομεων, η ασφαλης τους χρονολογηση και ταξινομηση, θα δωσει μια πιο ορθη ερμηνεια. Κατι που ο Μπερναλ δεν εκανε, καθοτι δεν υπηρξε ποτε του αρχαιολογος η' ιστορικος και δεν εμαθε την μεθοδολογια της ερευνας των συγκεκριμενων κλαδων. Ριχνωντας ομως μια ματια στην βιβλιογραφια κειμενων οπως το www.mrtoverseas.blogspot.de/2010/05/blog-post_18.html, αρκει για να καταλαβει και ο πλεον αδαης για το πως εξελιχθηκε και πως προχωραει η ερευνα στον τομεα της Μεσογειακης Αρχαιολογιας και Αιγαιακης Προιστοριας, μονο και μονο επειδη καποιοι useful idiots σαν τον μακαριτη τον Μπερναλ τολμησαν ν' ασχοληθουν μαζι τους! Σε μικρο χρονικο διαστημα αρχισαν να βγαινουν πληθος δημοσιευσεων σχετικων με θεματα "Interrelations and Contacts στην Μεσογειακη Λεκανη της Εποχης του Χαλκου". Αυτη ειναι προσφορα του Μπερναλ και των ομοιων του στις αρχαιογνωστικες επιστημες: Μεσα απο το εργο τους αναγκαζουν τους πραγματικους επιστημονες να επανασχοληθουν, να το επαναπροσδιορισουν και να το διορθωσουν.