Έχουν περάσει 15 χρόνια από τότε που προβλήθηκε ταινία του Ιντιάνα Τζόουνς στους κινηματογράφους, η 4η κατά σειρά. Συμπτωματικά εκείνη η ταινία συνέπεσε με το νέο ξεκίνημα που έκανε στην ζωή του ο Τάλας. Εντελώς συμπτωματικά, εδώ και 2 εβδομάδες προβάλεται η 5η και τελευταία ταινία του δημοφιλούς ήρωα, η οποία βρίσκει τον Τάλα επίσης στο μεταίχμιο, σε μια μεταβατική φάση, η πορεία της οποίας παραμένει ακόμα αμφίσημη. Ο κύκλος που άνοιξε το 2008 έχει σχεδόν ολοκληρωθεί.
Κατά παρόμοιο τρόπο και η ζωή του καθηγητή πλέον σε κολλέγιο της Νέας Υόρκης Ιντιάνα Τζόουνς βρίσκεται σε τέλμα: Η δράση της νέας ταινίας εκτυλίσσεται στα 1969 και στον απόηχο της προσεδάφισης αμερικανικής ομάδας της ΝΑΣΑ στην Σελήνη. Όλα αυτά όμως δεν ενδιαφέρουν τον γηραιό καθηγήτη: ο κόσμος του έχει καταρρεύσει, καθώς έχασε τον γιό του που γνωρίσαμε στην 4η ταινία στον πόλεμο του Βιετνάμ, η γυναίκα του έκανε αίτηση διαζυγίου και ο ίδιος συνταξιοδοτείται. Μένει μόνος του σε ενα μικρό διαμέρισμα με φασαριόζους χίπιδες γείτονες. Σε εναν κόσμο που αλλάζει τόσο γρήγορα, ο καθηγητής Ιντιάνα Τζόουνς συμπεριφέρεται σαν κράμα Τσάρλυ Μπράουν με μικρό τυμπανιστή και Πήτερ Παν. Ακόμη και τα ρούχα της "δουλειάς του", όπως το εικονικό πλατύγυρο καπέλο και το δερμάτινο τζάκετ είναι αναχρονιστικά για την εποχή, γιατί στα 1969 κανείς δεν ντυνόταν έτσι.
Την κρίσιμη στιγμή εμφανίζεται ο "από μηχανής θεός" (ή διάβολος;) με την μορφή της ψιλόλιγνης μελαχροινής (όχι η τυπική μορφονιά) Αγγλίδας βαπτισιμίας του Έλενας Σώ, κόρης παλιού του συνάδελφου, η οποία αναζητεί ενα αντικείμενο από το παρελθόν. Ενα αντικείμενο, το οποίο ο Ίντυ και ο πατέρας της βρήκαν τυχαία στα 1944 σε τραίνο που διέσχιζε τις Γαλλικές ΄Αλπεις και ήταν φορτωμένο με λεηλατημένους θησαυρούς/ λάφυρα των Ναζί. Αυτή η σκηνή αποτελεί το πρώτο μισάωρο της ταινίας. Το αντικείμενο είναι ενα τμήμα από εφεύρεση του Αρχιμήδη του Συρακούσιου, μαθηματικού, μηχανικού και εφευρέτη και πιθανόν το πιο λαμπρό μυαλό της ανθρωπότητας πριν την εμφάνιση του Λεονάρντο ντα Βίντσι στους τομείς αυτούς. Το αντικείμενο αποτελεί μια πιο εξελιγμένη βερσιόν του μηχανισμού των Αντικυθήρων που βρέθηκε σε ναυάγιο στις αρχές του 20ου αιώνα και μπορεί να υπολογίζει "ρήγματα" στον χρόνο. Το εποφθαλμιούν όμως κι άλλες δυνάμεις, όπως ο Γερμανός φυσικός Γιούργκεν Βόλλερ, ο οποίος πήρε άφεση αμαρτιών και νέα ταυτότητα από τις ΗΠΑ για να δουλέψει στο διαστημικό πρόγραμμα της ΝΑΣΑ κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Με τον δίσκο του Αρχιμήδη, ο Βόλλερ επιχειρεί να ξαναγράψει την ιστορία υπέρ της Ναζιστικής Γερμανίας. Και έτσι ξεκινάει ενας αγώνας δρόμου ενάντια στον χρόνο - το "μοτό" θα λέγαμε της 5ης ταινίας - αφού το ένα φέρνει το άλλο και ο Ίντυ αναγκάζεται να ξαναμπεί στο παιχνίδι.
Σε γενικές γραμμές θα συμφωνήσουμε οτι η 5η και τελευταία ταινία με τον πάντα κοτσωνάτο Χάρρισον Φόρντ στον ρόλο του κυνικού αρχαιολόγου είναι απλά ενα σκαλί πιο πάνω από την μπλεγμένη και κουραστική όσον αφορά πλοκή και χαρακτήρες 4η ταινία. Φυσικά δεν φτάνει την πρώτη τριλογία, με την 1η και την 3η ταινία να μοιράζονται το βάθρο της 1ης θέσης. Ενα ακόμα θετικό στοιχείο, σε αντιπαραβολή με την 4η ταινία είναι, οτι η 5η (και τελευταία) δεν είναι τόσο βαρυφορτωμένη. Ούτε πολλοί χαρακτήρες, ούτε τα "πάντα όλα" μην και δεν καταλάβει ο θεατής οτι εξελίσσεται στην δεκαετία του 1960. Ιστορικές αναφορές υπάρχουν (π.χ. η προσεδάφιση στην Σελήνη, η λαφυραγωγία των Ναζί, η σύνδεση του Ίντυ με τους "Monument Men", ο βομβαρδισμός του Βερολίνου από τους Συμμάχους) αλλά είναι ευτυχώς μετρημένες. Πολύ ενδιαφέρον το οτι έχουν παρθεί επιμέρους στοιχεία από τα κόμικς και τα βιντεοπαιχνίδια που είχαν κυκλοφορήσει τις περασμένες δεκαετίες για να υποστηριχθούν τα θεμέλια του σεναρίου. Έτσι, η εμφάνιση της "Λόγχης του Λογγίνου" στο 1ο μέρος της ταινίας θυμίζει το αντίστοιχο κόμικ "The Spear of Destiny", μόνο που εκεί ο Ίντυ την έψαχνε μαζί με τον πατέρα του λίγα χρόνια νωρίτερα από οτι στην παρούσα ταινία. Οι καταδύσεις στον βυθό του Αιγαίου και η αναζήτηση του υπόγειου τάφου μέσα στις σπηλιές βρίσκουν άμεση ανταπόκριση με το βιντεοπαιχνίδι και ομώνυμο κόμικ "The Fate of Atlantis". Η χρησιμότητα και λειτουργία τέλος του μηχανισμού του Αρχιμήδη φέρει ομοιότητες με το Mcgaffin του βιντεοπαιχνιδιού "The Infernal Machine", στο οποίο επιχειρούνταν επίσης ενα ταξίδι στον χρόνο.
Στην 5η ταινία ο σκηνοθέτης είναι ο Τζέημς Μάνγκολντ, κάτι που φαίνεται κυρίως στους διαλόγους και τις εναλλαγές μεταξύ των προσώπων. Ο Στήβεν Σπήλμπεργκ που είχε σκηνοθετήσει όλες τις προηγούμενες ταινίες ασκεί εδω χρέη συμπαραγωγού. Η ταινία είναι συμπαραγωγή πολλών εταιρειών (Disney, Lucas Films, Paramount) και δυστυχώς δεν ξεκινάει με την εικονική μορφή του βουνού που μεταμορφώνεται σε κάτι άλλο. Επίσης ο χάρτης με τις γραμμές που δείχνουν την κατεύθυνση του ήρωα δεν εμφανίζεται από το ξεκίνημα του ταξιδιού του, αλλά λίγο πριν την ολοκλήρωσή του. Η ταινία διαιρείται στις ακόλουθες σκηνές: (1) αρχική (1944) που είναι εντυπωσιακή μεν, αλλά το CGI στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή για να φαίνεται νεότερος δεν είναι παντού επιτυχημένο, (2) Νέα Υόρκη 1969, (3) Ταγγέρη, (4) Αιγαίο, (5) Σικελία, (6) τό "άλμα στον χρόνο", (7) επίλογος. Η αρχική σκηνή, που έχουν πιάσει τον Ίντυ, θυμίζει λίγο την αρχική της 4ης ταινίας, μόνο που εκεί ήσαν οι Σοβιετικοί, ενω εδώ είναι οι Ναζί. Η σκηνή του κυνηγητού στα σοκκάκια της Ταγγέρης και η προσθήκη ενος πιτσιρικά στο καστ θυμίζουν τις αντίστοιχες σκηνές της 2ης ταινίας. Καλοδεχούμενη η προσθήκη να βάλουν πραγματικούς Γερμανούς στους αντίστοιχους ρόλους που μιλάνε σωστά Γερμανικά. Μακάρι να έκαναν το ίδιο και στην τελευταία σκηνή, κατά την οποία ο Ίντυ συναντάει τον Αρχιμήδη αυτοπροσώπως, ο οποίος δεν υποδύεται από Έλληνα ηθοποιό και μιλάει κάτι σαν...αρχαία ελληνικά με ερασμιακή προφορά, ενώ ο Ίντυ μιλάει μαζί του στα...νέα ελληνικά! Κατά τα άλλα, συμβαίνουν οι κλασικές καταστροφές από όπου περνάει ο Ίντυ, όπως η ανατίναξη του τραίνου με τα λάφυρα των Ναζί από τους συμμάχους και η βεβήλωση υπόγειων κρυπτών μέχρις να φτάσουν οι πρωταγωνιστές στο ανεκτίμητο για την πλοκή της ταινίας Mcgaffin. Λάθη και ατασθαλίες, όπως το οτι το φημισμένο καπέλο του Ίντυ παραμένει στο κεφάλι του, ενώ ο πρωταγωνιστής παλεύει με εναν Ναζί σε τραίνο που κινείται με μεγάλη ταχύτητα, το επίσης διάσημο σακκίδιο που ενώ είναι φορεμένο διαγώνια, "ξεγλυστράει" από το σώμα του ήρωα ή το γεγονός οτι οι πρωταγωνιστές διασχίζουν πάνω από 700 χιλιόμετρα θάλασσας από το Αιγαίο προς την Σικελία πάνω σε ενα...γιώτ, συγχωρούνται. Πρόκειται άλλωστε για ταινία φαντασίας.
Σε γενικές γραμμές θεωρεί ο Τάλας οτι η 5η ταινία διέπεται από ενα φιλελληνικό συναίσθημα, αφού έχει γυριστεί σε τοποθεσίες στην Σικελία (ο θεατής βλέπει τον δωρικό ναό της Σεγέστας και το "αυτί του Διονυσίου"), ακούγονται (όπως-όπως) ελληνικά και γίνεται ουσιαστική αναφορά στον μηχανισμό των Αντικυθήρων και τον ίδιο τον Αρχιμήδη. Οι σκηνές δράσης είναι σε γενικές γραμμές καλές και με πλούσιες εναλλαγές, καθώς οι ήρωες κινούνται στην γη με τραίνα, άλογα, μοτοσυκλέτες, αυτοκίνητα, στην θάλασσα με καϊκια και στον αέρα με αεροπλάνα. Οι αναπαραστάσεις των διαφόρων εποχών, ειδικά δεν των αρχαίων Συρακουσών και της πολιορκίας τους, πειστικές. Οι ηθοποιοί είναι αρκετά καλοί στους ρόλους τους. Δίπλα στον αδιαμφιλονίκητο πρωταγωνιστή, κύριο Φόρντ, ξεχωρίζουν η Φοίβη Γουώλλερ Μπρίτζ ως καπάτσα, ετοιμόλογη, ατρόμητη, αλλά επίσης ξεροκέφαλη και ευρισκόμενη σε οικονομικούς μπελάδες βαπτισιμιά και φυσικά, ο Μάντς Μίκκελσεν ως άτεγκος Ναζί, ενδεδυμένος με την προβιά του εκκεντρικού φυσικού που θέλει να αλλάξει τον κόσμο (προς ίδιον όφελος). Η ψυχρή, μηχανική του προσέγγιση στον ρόλο τον κάνει υπολογίσιμο και για αυτό, επικίνδυνο αντίπαλο. Η ταινία διανθίζεται με cameos γνωστών ηθοποιών, όπως του Τόμπυ Τζόουνς ως πατέρα της Έλενας, του Τζών Ρης Ντέιβις ως Σάλλαχ, του Αντώνιο Μπαντέρας ως ψαρά και δύτη και της Κάρεν Άλλεν ως Μάριον - η παλιά "φλόγα" και σύζυγος του Ίντυ. Πάνω από όλα όμως είναι το μήνυμα της ταινίας, μετουσιωμένο στο αντικείμενο-Mcgaffin που ψάχνουν όλοι: μια μυθική συσκευή, με την οποία μπορεί κανείς να ταξιδέψει πίσω στον χρόνο, κάτι που αποτελεί κρυφό πόθο των ερευνητών του παρελθόντος, ιστορικών και αρχαιολόγων. Αυτές οι επιστήμες επιθυμούν να γνωρίσουν το παρελθόν βλέποντας το από το παράθυρο. Με αυτήν την ταινία, ο 80αρης πλέον Φόρντ αποχαιρετά τον αγαπημένο του ρόλο και κρεμάει το καπέλο του. Αυτός ο κύκλος έχει ολοκληρωθεί.
Η ταινία τιτλοφορείται "Indiana Jones and the Dial of Destiny". Στα ελληνικά έχει αποδωθεί ως "ο δίσκος του πεπρωμένου", που δεν είναι λάθος. Προσωπικά προτιμάει ο Τάλας την μετάφραση "το κάλεσμα του πεπρωμένου (ή της μοίρας)", μιας και πιστεύει οτι έτσι αποδίδεται καλύτερα το πνεύμα της ταινίας: το κάλεσμα της μοίρας για τον Ίντυ είναι να αποδεχεί την ζωή του, να αναγνωρίσει οτι δεν ευθύνεται για την απόφαση του γιού του και να συμφιλιωθεί με το παρελθόν και το παρόν. Το κάλεσμα της μοίρας για την Έλενα, να αφήσει τον "χύμα" τρόπο ζωής που της επέφερε οικονομικές δυσκολίες και να προσαρμοστεί στις καταστάσεις που έρχονται στο λυκόφως της δεκαετίας του 1960 και την χαραυγή της δεκαετίας του 1970.
