Richard Wagner: Der Ring des Nibelungen.

 Στα πλαισια του σχετικα ολιγοχρονου ενδιαφεροντος του γραφοντος για την Ιστορια και την Αρχαιολογια της Ευρασιας μεταξυ 300 και 1000 μ. Χ. περιπου (βλ. εδώ, εδώ και εδώ), ασχολειται και με την σχετικη Λογοτεχνια και Τεχνη που εκπιπτει στα προαναφερομενα χρονικα και χωρικα θεσπιζομενα πλαισια. Υπο αυτες τις συνθηκες δεν θα μπορουσε παρα να ειναι αναποφευκτη μια αναφορα περι της ενασχολησης με την επικη οπερα-τετραλογια του Γερμανου μουσουργου Richard Wagner, "Der Ring des Nibelungen"! Η οπερατικη τετραδα εγγραφει μεταξυ 1848 και 1874. Η πρεμιερα ολης της τετραλογιας μαζι (το πρωτο μερος, μεμονωμενα, παιχτηκε στο Μοναχο τον Σεπτεμβριο του 1869) ελαβε χωρα στο Φεστιβαλ του Bayreuth μεταξυ 13ης και 17ης Αυγουστου 1876, στο θεατρο που δημιουργηθηκε απο τον Βαγκνερ ειδικα για να ανεβαινουν τα εργα του. Θεωρειται το magnus opum του καλλιτεχνη και το αρτιοτερο εκ των εργων του, στις οποιες συμπεριλαμβανονται οπερες με θεματικη απο γερμανογενεις μυθους και παραδοσεις, οπως οι Tristan und Isolde, Parzival, Lohengrin, Tannhäuser. 

 Η τετραλογια* αποτελειται απο τις οπερες "Das Rheingold" (ο Χρυσος του Ρηνου: Προοιμιο, αποτελουμενο απο 4 σκηνες), "Die Walküre" (η Βαλκυρια: Πρωτη Οπερα, αποτελουμενη απο 3 πραξεις ), "Siegfried" (Ζιγκφριντ: Δευτερη Οπερα, αποτελουμενη απο 3 πραξεις), "Götterdämmerung" (Λυκοφως των Θεων: Τριτη Οπερα, αποτελουμενη απο 3 πραξεις). Στο ευρυ κοινο ειναι περισσοτερο γνωστη απο το θεμα της "Επελασης των Βαλκυριων" ("Hojotoho", απο την 3η πραξη, 1η σκηνη, της 2ης οπερας) που ακουγεται στην ταινια "Αποκαλυψη τωρα" του Κοππολα (στη γνωστη σκηνη με τα ελικοπτερα), αλλα και απο το πρελουδιο της 4ης οπερας "Zu neuen Taten, teuerer Helde" που ακουγεται στην αρχη του "Highlander 2", οπως και απο το - ιδιαιτερα εντυπωσιακα συγκλονιστικο συναισθηματικα κατα τον γραφοντα - "Trauermarsch" (4η οπερα, 3η πραξη, τελος 2ης σκηνης) που ακουγεται λιγο, αλλα κυριως προς το τελος της ταινιας του Μπουρμαν "Excalibur". Στην μοντερνα pop art η τετραλογια ειναι πιο γνωστη λογω της μεταφορας της σε κομικς. Ο γραφων γνωριζει μονο δυο βερσιον. Η πρωτη εξ αυτων ειναι των Roy Thomas και Gil Kane  για την DC, περι τα 1989/1990 (εικ. 1). Η δευτερη ειναι του P. Craig Russel για την Dark Horse, στα 2002 (εικ. 2). 

 Το προβλημα ειναι, οτι η τετραλογια ερμηνευτηκε ποικιλοτροπως. Ο George Bernard Shaw εγραψε και εξεδωσε ενα δοκιμιο για αυτην, ονοματι The Perfect Wagnerette (London 1898). Και εικαζει οτι το εργο ενεχει μηνυματα σχετικα με την βιομηχανοποιηση της αστικης ταξης του 18ου αιωνα. Ο Shaw κανει μια μαρξιστικη θεωρηση της τετραλογιας και κατα τα αλλα, θα πρεπει κανεις να προσεχει με αυτον, γιατι γινεται συχνα σκωπτικος και ειρων (ειναι και θεατρικος συγγραφεας ο ιδιος). Ειναι ωστοσο οι υστεροτερες γενιες, οι οποιες ασελγησαν πανω στο συνολο του εργου του Βαγκνερ. Λογω της φιλιας της τελευταιας του γυναικας Κοσιμα με τον Αδολφο Χιτλερ - και της λατρειας του τελευταιου για το βγκενρικο εργο, ειδικα για τον Παρσιβαλ - ο Βαγκνερ κακοποιηθηκε κυριολεκτικα! Οι Ναζι χρησιμοποιησαν την οικογενεια του και κυριως το εργο του για να στηριξουν την ιδεολογια τους περι (δηθεν) αγνοτητας της (δηθεν) ανωτερης Γερμανοαριας φυλης, του Tausendjährigen Reich και λοιπα παραμυθια που ξεφουρνιζαν στους πλανεμενους συμπατριωτες τους. Υπο αυτα τα πλαισια, οι νανοι Νιμπελουνγκεν Αλμπεριχ και Μιμε ταυτιστηκαν με τους Εβραιους - τον αποδιομπαιο τραγο των Ναζι. Αλλοι ειδαν ως εχθρο τον ιδιο τον Βοταν, ο οποιος θελει το καταραμενο δαχτυλιδι για τον εαυτο του, μην καταλαβαινοντας την δυναμη του, παρα μονο οταν βλεπει να σκοτωνονται μπροστα του οι δυο γιγαντες. Αλλοι ταυτισαν τους Λογκε και Χαγκεν ως  Εβραιους. Και παει λεγοντας.

 Οι μεταπολεμικες γενιες ακολουθησαν το μεταμοντερνο θεατρο. Αποκυρηξαν το παρελθον. Οι νεοτερες παραστασεις θετουν την τετραλογια σε μοντερνα κοινωνικα και πολιτικα πλαισια. Ακομα και η σκηνογραφια και τα κοστουμια αλλαζουν. Εκει που οι προπολεμικες παραστασεις εμφανιζαν τους ηρωες της τετραλογιας με φτερωτες περικεφαλαιες και αλυσσιδωτους θωρακες (α λα Αστεριξ ενα πραγμα!), οι μεταπολεμικες ειτε τους ντυνουν με κοστουμια, ειτε με αμπεχωνα. Οι δε κορες του Ρηνου συνηθως πλατσουριζουν σε ευμεγεθη ενυδρεια μετα αδαμιαιας περιβολης. Αυτες βεβαια ειναι απεγνωσμενες προσπαθειες να αποδειχτει οτι οι νεοι καλλιτεχνες που ανεβαζουν τα εργα του Βαγκνερ δεν εχουν καμια σχεση με την ναζιστικη ιδεολογια - λες και κριτης των πολιτικων φρονηματων τους θα ηταν μια περικεφαλαια με φτερα ή κερατα...

 Κατα την ταπεινη γνωμη του γραφοντος, ισως θα επρεπε πρωτα απο ολα να χαλαρωσουν ολοι τους και να παψουν να φορτωνουν στο εργο του Βαγκνερ πραγματα που δεν υπαρχουν. Ο ανθρωπος ηταν παιδι της εποχης του, παιδι του Ρομαντισμου. Η τετραλογια του - οπως και οι υπολοιπες οπερες του - δεν εχει να κανει με αντισημιτικη ιδεολογια, μαρξιστικη θεωρια και βιομηχανικη επανασταση. Τα πραγματα ειναι πιο απλα κατ΄εμας. Η τετραλογια αναφερεται στα γνωστα παραδοσιακα θεματα που ενυπαρχουν σε οπερες του 19ου αι., αλλα και σε πρωιμοτερα ειδη θεατρου, οπως τα σαιξπηρικα δραματα και οι αρχαιοελληνικες τραγωδιες (θεωρουμε αλλωστε, οτι η οπερα ως ειδος Τεχνης εξελιχθηκε εκ του θεατρου. Αλλα ειναι καπως πιο πολυπλοκο ειδος. Διοτι υπαρχει ζωντανη ορχηστρα. Και καποιος πρεπει να την συντονιζει, αλλα το ιδιο πρεπει να γινεται και με τους ηθοποιους επι της σκηνης. Οι οποιοι δεν ειναι μονο ηθοποιοι, αλλα και τραγουδιστες. Η μετεξελιξη της οπερας ειναι τα μιουζικαλς του 20ου αι.): Αγνος, ανιδιοτελης, ρομαντικος ερωτας, προδοσια, διψα για εξουσια. 

 Η τετραλογια και η πλοκη του εργου ξεκιναει οταν ο νανος Αλμπεριχ απο το υπογειο βασιλειο των Νιμπελουνγκεν προσπαθει να πλησιασει τις τρεις κορες του Ρηνου που φυλανε τον ομωνυμο χρυσο. Η καθε μια με την σειρα της τον κοροιδευει και τον προσβαλλει. Αθελα τους, του μαρτυρουν οτι οποιος μετατρεψει τον χρυσο σε δαχτυλιδι, θα μπορεσει να εξουσιασει τον κοσμο. Πρωτα ομως θα πρεπει να απαρνηθει την αγαπη. Ο ταπεινωμενος νανος το πραττει και κλεβει τον χρυσο. Τον μετατρεπει σε δαχτυλιδι και με αυτο γινεται βασιλιας των Νιμπελουνγκεν, τους οποιους εξαναγκαζει να του φτιαχνουν κοσμηματα. Ο αδελφος του Μιμε, ικανος σιδερας, εχει φτιαξει μεταξυ αλλων και το Tarnhelm. Οποιος το φοραει μπορει να γινει αορατος ή να αλλαζει μορφη.

 Στη συνεχεια παρακολουθουμε τον βασιλια των Θεων Βοταν (Οντιν) να προσπαθει να βρει τροπο να εκπληρωσει το χρεος του στους γιγαντες Φασολτ και Φαφνερ που εκτισαν την Βαλχαλα. Τους υποσχεθηκε να τους δωσει την Φρεια, την θεα της ομορφιας και γονιμοτητας, την οποιαν και πηραν μαζι τους. Η Φρεια ομως ειναι αδελφη της συζυγου του Φριγκα, αλλα και των νεαρων Θεων Ντοννερ (Θωρ) και Φροχ, οι οποιοι καθε αλλο παρα με καλο ματι βλεπουν την ανταλλαγη αυτη. Συν τοις αλλοις, η Φρεια ειναι που τροφοδοτει τους Θεους με τα χρυσα μηλα που τους κρατουν νεους και δυνατους. Χωρις αυτα ειναι αδυναμοι. Η Θεοτητα της φωτιας Λογγε (Λοκι) θα βγαλει τον Βοταν απο την δυσκολη θεση, αναφεροντας του την κλοπη του χρυσου και την σμιλευση του δαχτυλιδιου. Βοταν και Λογγε τραβανε κατα Νιμπελουνγκεν μερια. Βρισκουν τον Αλμπεριχ και με τεχνασματα καταφερνουν να του κλεψουν το δαχτυλιδι. Ο νανος ριχνει τοτε αλλη μια καταρα στο δαχτυλιδι: Οποιος το κατεχει θα βρει συντομα τον θανατο. Οποιος δεν το εχει, θα το αναζητα, οποιος το αποκτα, δεν θα ειναι ικανοποιημενος.

 Βοταν και Λογγε επιστρεφουν με τα πλουτη των Νιμπελουνγκεν στο σημειο συναντησης με τους δυο γιγαντες για την ανταλλαγη. Οι γιγαντες απαιτουν να σωριαστει ο θησαυρος μπροστα στην Φρεια. Εαν την καλυπτει, θα την αφησουν και θα παρουν το χρυσαφι. Εαν οχι, θα την κρατησουν. Το χρυσαφι σχηματιζει εναν λοφο, αλλα κατα τον εναν γιγαντα, κατι λειπει ακομη. Ο Φασολτ προσεχει το δαχτυλι και το απαιτει. Ο Βοταν αρνειται. Οι υπολοιποι θεοι προσπαθουν να τον συνετισουν. Με την παρεμβαση της Θεας της Γης, που του λεει τα μελλουμενα, τελικως ο Βοταν συμμορφωνεται και ριχνει το δαχτυλιδι στο σωρο. Τοτε ειναι που πιανει τοπο η καταρα του. Οι δυο γιγαντες τσακωνονται ποιος θα το αποκτησει ( η ολη σκηνη θυμιζει λιγο την αντιστοιχη απο το τριτο μερος του "Αρχοντα των Δαχτυλιδιων"). Νικητης βγαινει ο Φαφνερ, που σκοτωνει τον αδελφο του και φευγει παιρνοντας τον θησαυρο.

 Στην 2η πραξη της 1ης οπερας (της 2ης της τετραλογιας) μαθαινουμε οτι τα συμβολαια που χαραξε με ρουνες ο Βοταν επανω στο δορυ του Gugnir εχουν γινει δυσβασταχτα. Ετσι, ο πατερας των Θεων εσκεφτηκε να κανει τα εξης: Ζευγαρωσε με την Θεα της Γης Ερντα, η οποια του χαρησε 9 κορες, τις Βαλκυριες, οι οποιες θα προστατεψουν τους Θεους απο την επικιεμενη καταστροφη τους. Η Μπρουνχιλντε ειναι η αρχηγος τους. Ζευγαρωσε επισης με μια θνητη απο το γενος των Βολσουνγκ. Η ενωση αυτη απεδωσε δυο διδυμα, ενα αγορι και ενα κοριτσι. Ο σκοπος ολων αυτων ειναι, να δημιουργηθει στο εγγυς μελλον ενας ημιθεος ηρωας, ο οποιος ανεμποδιστος απο τον Νομο των Θεων θα τερματισει την καταρα του δαχτυλιδιου. 

 Οι πολεμιστες του κλαν του Χουλντιγκ επιτιθενται στους Βολσουνγκ. Το κοριτσι, Ζιγκλιντε, πιανεται αιχμαλωτη. Μεγαλωνοντας γινεται μια ομορφη γυναικα που εξαναγκαζεται να παντρευτει τον Χουλντιγκ. Στον γαμο της εμφανιζεται ενας ξενος, ο οποιος καρφωνει ενα ξιφος σε μια βελανιδια. Μονο οποιος βρισκεται σε μεγαλη αναγκη θα καταφερει να τραβηξει το ξιφος. Μια νυχτα με καταιγιδα, ενα τραυματισμενο παλικαρι καταφθανει στην καλυβα του Χουλντιγκ. Η Ζιγκλιντε τον περιποιειται. Ο Χουλντιγκ συμφωνει να τον φιλοξενησει συμφωνα με τους Νομους. Η Ζιγκλιντε τον κοιμιζει με υπνωτικο που εριξε στο ποτο του. Στο προσωπο του ξενου αναγνωριζει τον αδελφο της Ζιγκμουντ, ο οποιος την εψαχνε απο χρονια. Ο Ζιγκμουντ τραβαει το ξιφος απο την βελανιδια και το ονομαζει "Nothung". Μαζι με την Ζιγκλιντε δραπετευουν πριν ξυπνησει ο Χουλντιγκ. Στο ενδιαμεσο, ο Βοταν συναντιεται με την Μπρουνχιλντε. Της εκμυστηρευεται το σχεδιο του και της ζηταει να προστατευσει το ζευγαρι. Τοτε ομως ειναι που καταφθανει η συζυγος του Φριγκα, απαιτωντας να τιμωρηθει ο Ζιγκμουντ διοτι διεπραξε το αμαρτημα της αιμομιξιας με την Ζιγκλιντε. Ο Βοταν αναγκαζεται να ορκιστει στο δορυ του. Εν συνεχεια ζηταει απο την Μπρουνχιλντε να υποστηριξει τον Χουλντιγκ. Η Βαλκυρια ομως συγκυνειται απο την αγαπη μεταξυ των δυο αδελφων. Μαθαινει επισης οτι η Ζιγκλιντε ειναι εγκυος. Θα γεννησει εναν γιο, τον Ζιγκφριντ. Ο Χουλντιγκ βρισκει τον Ζιγκμουντ. Πριν εκεινος προλαβει να χτυπησει, επεμβαινει ο Βοταν και με το δορυ του θρυμματιζει το Νοθουνγκ. Ο Ζιγκμουντ πεφτει νεκρος. Ντροπιασμενος απο την πραξη του, ο Βοταν ξεσπαει κατα του Χουλντιγκ. Εν συνεχεια αναζητει την Βαλκυρια. Η τιμωρια της ειναι να μεινει κοιμισμενη πανω σε ενα βουνο, περιτριγυρισμενο απο φωτια. Μονο ενας ατρομητος ανδρας που θα περασει τις φολγες και θα αψηφισει το δορυ του Βοταν θα μπορεσει να την ξυπνησει.

 Τα χρονια περασαν στην 3η οπερα. Ο γιος της Ζιγκλιντε και του Ζιγκμουντ μεγαλωσε. Εγινε ενας ρωμαλεος νεαρος που δεν ξερει τι θα πει φοβος. Η μητερα του κατεφυγε στο καλυβι του αυτοεξοριστου Μιμε και λιγο πριν πεθανει κατα την γεννα, τον παρεδωσε στον νανο. Αυτος τον μεγαλωνει απο τοτε και ανεχεται τις ειρωνιες του. Καποια στιγμη ο Μιμε δειχνει τα αναπομειναντα κομματια του ξιφους Νοθουνγκ στον Ζιγκφριντ, τα οποια τα ειχε μαζι της η Ζιγκλιντε. Ο νεαρος απαιτει την κατασκευη του ξιφους. Ολα τα προηγουμενα ξιφη που ζητουσε απο τον Μιμε εσπαζαν με την πρωτη δοκιμη. Ο Βοταν, μεταμφιεσμενος ως ταξιδιωτης, επισκεπτεται τον Μιμε οταν ο Ζιγκφριντ λειπει στο δασος. Με τεχνασματα καταφερνει να τον πεισει οτι ο γιγαντας Φαφνερ εχει μεταμορφωθει σε δρακο και φυλαει τον θησαυρο των Νιμπελουνγκεν σε μια σπηλια. Μονο ενας ηρωας που δεν γνωριζει τον φοβο θα καταφερει να εξοντωσει τον δρακο και να παρει τον θησαυρο. Ο Μιμε σκεφτεται να βαλει τον νεαρο Ζιγκφριντ να κανει την βρωμοδουλεια. Και εαν πετυχει, θα του εχει ετοιμασει δηλητηριο για να τον ξεφορτωθει. Ο Ζιγκφριντ, δυσαρεστημενος που ο νανος δεν του εφτιαξε το ξιφος, αναλαμβανει να βγαλει εις περας μονος του τη δουλεια. Ανακατασκευαζει το ξιφος του πατερα του και με την πρωτη δοκιμη καταφερνει να σπασει το αμονι! Εν συνεχεια πηγαινει να βρει την σπηλια με τον θησαυρο που του ειπε ο Μιμε. Πραγματικα μενει ατρομητος βλεποντας τον τεραστιο δρακο, τον οποιο και καταφερνει να εξοντωσει με το Νοθουνγκ. Το αιμα του δρακου τον πιτσιλαει και βαζοντας τα ματωμενα του χερια στο στομα του, διαπιστωνει οτι μπορει να καταλαβει την γλωσσα των πουλιων. Ενα εξ αυτων του λεει οτι τωρα του ανηκει ο θησαυρος και πρεπει να παρει οπωσδηποτε μαζι του το δαχτυλιδι (μη γνωριζοντας οτι ειναι καταραμενο) και το Tarnhelm. Το πουλι επισης του λεει για την προδοσια του Μιμε και την ιστορια ενος κοιμωμενου πολεμιστη σε ενα βλεγομενο βουνο. Ο Ζιγκφριντ σκοτωνει τον Μιμε και ξεκιναει γαι το βουνο.

 Λιγο πριν φτασει, ο Ζιγκφριντ απαντιεται με τον μεταμφιεσμενο ως ταξιδιωτη Βοταν. Ο τελευταιος θελει να τον εμποδισει να φτασει στην κορυφη. Ομως ο νεαρος ηρωας δεν κανει πισω. Με το Νοθουνγκ σπαει στα δυο το δορυ του Βοταν. Ο πατερας των Θεων ειναι πλεον ελευθερος απο τα χρεη του. Συναμα ομως και αδυναμος, διοτι ξερει οτι ερχεται συντομα το τελος του - το Λυκοφως των Θεων...

 Ο Ζιγκφριντ περναει απο τις φλογες και αντικρυζει ενα σωμα με πανοπλια. Τραβωντας την περικεφαλαια, βλεπει κατι που δεν ειχε ποτε του ξαναδει, ζωντας τοσα χρονια στο δασος με τα ζωα και τον νανο: Μια πανεμορφη γυναικα, την Μπρουνχιλντε. Αναρωτιεται εαν το συναισθημα που εκεινη τη στιγμη νιωθει ειναι φοβος. Με ενα φιλι την ξυπναει. Ο Ερωτας εχει χτυπησει και τους δυο. Στην τελευταια οπερα της τετραλογιας, το ζευγαρι τραγουδαει για την αγαπη του. Ο Ζιγκφριντ αρματωνεται την πανοπλια της αγαπημενης του, η οποια του δινει το αλογο της Γκρανε. Εκεινος της δινει το δαχτυλιδι και φευγει για να πραξει ανδραγαθηματα. 

 Εν τω μεταξυ, στο βασιλειο των Γκιμπιχουνγκς, ο βασιλιας Γκυντερ, η αδελφη του Γκουντρουν και ο ετεροθαλης αδελφος τους - γιος του Αλμπεριχ - Χαγκεν, προετοιμαζονται για το σχεδιο που τους εχει υποδειξει ο τελευταιος. Δασκαλεμενος απο τον διεφθαρμενο πατερα του, ο Χαγκεν θελει να αποκτησει τον θησαυρο των Νιμπελουνγκεν. Για αυτο και προτεινει να παντρευτει η Γκουτρουν τον Ζιγκφριντ και ο Γκυντερ την Μπουνχιλντε. Οι τρεις τους ετοιμαζουν υποδοχη για τον ηρωα. Η Γκουντρουν προσφερει ποτο στον Ζιγκφριντ, το οποιο ομως εχει προετοιμασει απο πριν ο Χαγκεν. Ο Ζιγκφριντ πινει και ξεχνα την αγαπη του για την Μπρουνχιλντε. Γοητευεται αμεσως απο την Γκουντρουν. Ο Γκυντερ του εκμυστηρευεται οτι θελει να κανει δικη του την μυστηριωδη κοπελα του φλεγομενου βουνου και ο Ζιγκφριντ προσφερεται να τον βοηθησει. Φορωντας το Tarnhelm, ο Ζιγκφριντ μεταμορφωνεται σε Γκυντερ. Με την βια αποσπα το δαχτυλιδι απο την Μπρουνχιλντε και το φοραει. 

  Τα τεσσερα ζευγαρια επιστρεφουν στις οχθες του Ρηνου. Η ταπεινωμενη Μπρουνχιλντε με εκπληξη διαπιστωνει οτι ο αγαπημενος της Ζιγκφριντ (1) δεν την αναγνωριζει, (2) παντρευεται μια αλλη κοπελα, (3) φοραει το δαχτυλιδι! Γεματη οργη για την προδοσια κατηγορει τον Ζιγκφριντ δημοσιως οτι παρεβει τους ορκους του. Ο πονηρος Χαγκεν αρπαζει την ευκαιρια και την πειθει να τον εκδικηθει. η πληγωμενη Βαλκυρια του εκμυστηρευεται την αχιλλειο πτερνα του ηρωα, πισω στην πλατη του. 

 Την επομενη μερα, οι Ζιγκφριντ, Γκυντερ και Χαγκεν πανε μαζι με την συνοδεια τοςυ στο δασος για κυνηγι. Ο Ζιγκφριντ περιπλανιεται καποια στιγμη μονος του κοντα στις οχθες του Ρηνου, οταν μπροστα του εμφανιζονται οι τρεις κορες του ποταμου. Προσπαθουν να τον πεισουν να τους δωσει το δαχτυλιδι πισω, λεγοντας τους για την καταρα που το περιτριγυριζει. Ματαια ομως! Ο Ζιγκφριντ αρνειται, οπως ειχε αρνηθει νωριτερα και η Μπρουνχιλντε, οταν ηταν μονη της στο βουνο και την ειχε επισκεφτει η αδελφη της Βαλτραουτε για να την μεταπεισει. Ο πανουργος Χαγκεν καρφωνει με το δορυ του τον Ζιγκφριντ και τον σκοτωνει πισωπλατα. Ο τελευταιος θυμαται την Μπρουνχιλντε λιγο πριν πεθανει.

 Η νεκρωσιμη πομπη επιστρεφει στο καστρο των Γκιμπιχουνγκ. Η Γκουντρουν καταρρεει μπροστα στο θεαμα του νεκρου Ζιγκφριντ, κατηγορωντας τον Γκυντερ. Ο Χαγκεν ομολογει οτι αυτος σκοτωσε τον Ζιγκφριντ διοτι παρεβει τους ορκους του και διεκδικει το δαχτυλιδι. Και ο Γκυντερ ομως θελει το δαχτυλιδι για την παρτη του. Οι δυο τους μονομαχουν και κερδιζει ο Χαγκεν. Η Γκουντρουν εξομολογειται στην Μπρουνχιλντε την προδοσια και το φιλτρο της ληθης που χρησιμοποιηθηκε. Η Μπρουνχιλντε διαταζει να αναψουν μια πυρα για τον Ζιγκφριντ. Φοραει το δαχτυλιδι και καβαλωντας τον Γκρανε ορμαει στις φλογες. Οι κορες του Ρηνου θα παρουν το δαχτυλιδι απο τις σταχτες της, αφου καθαριστει απο την φωτια της πυρας και το νερο του Ρηνου. Ο Χαγκεν ορμαει να πιασει το δαχτυλιδι, αλλα οι κορες τον τραβουν στον βυθο του ποταμου. Το χρυσαφι του Ρηνου επιστρεφει στη θεση του, ενω οι φλογες στο βαθος του οριζοντα τυλιγουν την Βαλχαλα, οριοθετοντας το τελος των Θεων. 

 Η τετραλογια λοιπον τελειωνει με αυτον τον τροπο. Μετα απο στιγμες εντασης ακολουθει απαλη μουσικη που σηματοδοτει την καθαρση, το τελος - και μια νεα αρχη. Εδω διαφαινεται η ιδιοφυια του ανδρος που εδωσε το εργο αυτο στην ανθρωποτητα. Η μουσικη του ειναι σε πολλα σημεια επικων διαστασεων, συγκλονιζει - εχουν ηδη αναφερθει τα πιο συγκλονιστικα σημεια του δραματος, με το καλυτερο κατα τον γραφοντα, το πενθιμο εμβατηριο για τον Ζιγκφριντ. Που δεν ειναι καθ΄ολη την διαρκεια του πενθιμο, αλλα ενεχει και νοτες επικης αισιοδοξιας, δινοντας την εντυπωση της αναληψης του ηρωα. Αυτα τα επικα στοιχεια του Βαγκνερ ομως ειναι, που ενεπνευσαν μουσικοσυνθετες του 20ου αι., οπως τους Bernstein, Korngold, Rosza, Goldsmith, Williams, Silvestri, για να αναφερθουν λιγοι εξ αυτων, οι οποιοι εγραψαν ιστορια με τα μουσικα τους σκορ σε επικες ταινιες - blockbusters του Χολλυγουντ.

 Ο Βαγκνερ σαφως και επηρρεαστηκε απο τους βορειοευρωπαικους μυθους και στο κατω κατω δικαιωμα του ηταν, εφοσον ηθελε να γραψει οπερες βασισμενες στην γερμανικη και οχι στην ελληνικη μυθολογια. Μην ξεχναμε σε ποια εποχη εζησε. Σαφως και υπαρχουν αναφορες στο μεσαιωνικο Nibelungenlied, αλλα και πολλες διαφορες: Στο τελευταιο δεν εμφανιζονται οι Θεοι, αναφερεται ο βασιλιας των Ουννων ως Ετζελ, ο Χαγκεν δεν ειναι γιος του Αλμπεριχ, η Γκουντρουν ονομαζεται Κριμχιλντ και το εργο τελειωνει με την εκδικηση της που εφερε το τελος της δυναστειας των Βουργουνδιων - της οικογενειας της. Η τετραλογια αποστασιοποιειται σε αρκετα σημεια και κατα την γνωμη μας ξεχωριζει η μορφη της Βαλκυριας Μπρουνχιλντε, η οποια εμφανιζεται στις 3 τελευταιες οπερες. Ο Βαγκνερ εφτιαξε εναν δυνατο γυναικειο χαρακτηρα: Η Βαλκυρια δεν ειναι απλα μια πανεμορφη γυναικα. Εχει δυναμισμο, τολμαει να αψηφιζει τον πατερα των Θεων και να παρει το μερος των αδυνατων. Πιστευει στην αγαπη, αλλα οταν νιωσει την προδοσια, αντιδραει. Στο τελος ειναι προθυμη να παραδεχθει τα λαθη της και να δεχτει το αντιτιμο των πραξεων της. Παρα τα λαθη της (π. χ. δεν δινει πισω το δαχτυλιδι στην αδελφη της Βαλτραουτε) ειναι ισως ο καλυτερος χαρακτηρας της τετραλογιας και ξεχωριζει απο τους υπολοιπους: Ο πατερας των Θεων Βοταν ειναι εγωιστης και ισχυρογνωμων. Εχει μπλεξει τον εαυτο του σε μια περιπλοκη κατασταση κλεινοντας συμφωνιες που δεν μπορει να κρατησει. Θελει το δαχτυλιδι για τον εαυτο του και μονο οταν βλεπει οτι η κατασταση φτανει στο απροχωρητο υποχωρει. Η καταστροφη του δορατος του λειτουργει και σαν λυτρωση για αυτον και ετσι υποκυπτει στο πεπρωμενο του. Ο Ζιγκφριντ ειναι ενας χαρακτηρας που συνδυαζει αγαθοσυνη και αγνοτητα (μεγαλωνοντας μεσα στο δασος με τα ζωα, πεφτοντας θυμα των μηχανορραφιων του Χαγκεν) με θρασος, ειρωνεια και αλαζονεια (π. χ. κοροιδευει τον Μιμε που τον μεγαλωσε, σαρκαζει τον Φαφνερ και αποδοκιμαζει τις κορες του Ρηνου, οταν εκεινες του ζητουν να τους παραδοσει το δαχτυλιδι). Οι χαρακτηρες της τετραλογιας δεν ειναι μονοδιαστατοι, εχουν πολλες πλευρες. Μην λησμονουμε, οτι οι κορες του Ρηνου προσεβαλαν τον Αλμπεριχ, εναν καταφρονεμενο νανο που ηθελε απλως γυναικεια συντροφια και αγαπη. Ολα δηλαδη αρχισαν λογω μιας ... χυλοπιτας! Θα ηταν αραγε διαφορετικη η πορεια της ιστοριας, εαν καποια απο τις κορες υπεκυπτε στην αγαπη του Αλμπεριχ; Θα ειχε αυτος μετα βλεψεις κυριαρχικες;

 Φτανοντας στο τελος του μακροσκελους αυτου κειμενου, ευελπιστει ο γραφων οτι οι αναγνωστες θα κατανοησουν την ευφυια του Βαγκνερ και θα αντιληφθουν το μεγεθος της ασελγιας που παιχτηκε εις βαρος του εργου του, αρχης γενομενης απο τους Ναζι.

......................................................

 * Σημειωση: Ο γραφων εχει παρακολουθησει τηλεοπτικες αναμεταδοσεις της 1ης και της 3ης οπερας της τετραλογιας απο το Φεστιβαλ του Bayreuth της προπερσινης χρονιας, ενω προσφατα ακουσε ολοκληρη την τετραλογια σε ηχογραφημενη αποδοση απο την Badische Staatskapelle των ετων 1994/ 1995. Περισυ δε διαβασε την μεταφορα της τετραλογιας σε κομικ απο τον P. Craig Russel που αναφερεται ηδη στο κειμενο (εικ. 2).