Η ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ.

 Το 2014 - και μαλλον και το 2015 - οι επικες ταινιες με περιεχομενο απο την αρχαιοτητα θα συνεχισουν να πορευονται πλαι στις μεταφορες κομικς (οπως λ.χ. Captain America 2, Amazing Spiderman 2, Guardians of the Galaxy, Ant-Man, The Avengers 2, Batman vs. Superman), αλλα και στις αποδοσεις κλασικων παραμυθιων (μια ταση που ξεκινησε πριν μερικα χρονια με τους Brother Grimm, συενχιστηκε - μετα απο μια ολιγοχρονη διακοπη - με τα Red Riding Hood και Mirror-Mirror, κορυφωθηκε ενα με δυο χρονια μετα, με τα Snowhite and the Huntsman, Jack the Giantkiller, Hensel and Gretel - ολα το 2012, και αναμενεται να συνεχιστει με το Maleficient. Την ιδια στιγμη, συνεχιζονται οι τηλεοπτικες σειρες Grimm και Once upon a Time  - το τελευταιο μονο συμπτωματικα μοιραζεται ομοιοτητες με την σειρα κομικς Fables). 

 Ετσι λοιπον, φετος βλεπουμε ηδη τις ταινιες "Pompeii" - μια μοντερνα εκδοχη της εκρηξης του Βεζουβιου και της καταστροφης της Πομπηιας, καθως και την συνεχεια των "300" με τον υποτιτλο "Rise of an Empire", στην οποια ο Αθηναιος στρατηγος Θεμιστοκλης πολεμαει τους Περσες στα στενα του Αρτεμισιου και της Σαλαμινας. Στην κινηματογραφικη αρενα αναμενεται επισης να εισελθουν και ταινιες βιβλικου περιεχομενου, οπως ο Νωε του Νταρρεν Αρονοφσκυ με τον Ρασελ Κροου στον ομωνυμο ρολο, την ιδια ωρα που ο Ριντλει Σκοτ επιλεγει αυτην την φορα ως πρωταγωνιστη τον Κριστιαν Μπειλ στον ρολο του Μωυση για την επερχομενη ταινια του με τιτλο Εξοδος (: Μια λιστα με ολες τις επικες ταινιες του βωβου και ομιλουντος κιν/φου ως τις αρχες της δεκαετιας του 1990 μπορει κανεις να βρει στο σχετικο αρθρο του Χ. Χαλκια, Αρχαιολογια και Τεχνες 37, Δεκ. 1990, σελ. 30-33. Μια συνοψη του genre μπορει κανεις να διαβασει στο κατωθι link).

 To 2014 ειναι επισης η χρονια κατα την οποια θα προβληθουν 2 ταινιες της ιδιας θεματικης. Το σεναριο αυτο το ειχαμε ζησει και στις αρχες με μεσα της δεκαετιας του 1990, οταν ειχαν προβληθει την ιδια χρονια διπλες ταινιες για τον Ρομπεν των Δασων, τον Χριστοφορο Κολομβο και τον Γουαιατ Ερπ. Το ζησαμε και πριν απο 2 περιπου χρονια, οταν προβληθηκαν 2 ταινιες σχετικες με το παραμυθι της Χιονατης. Αυτην την φορα, ο Ελληνας ημιθεος Ηρακλης ειναι το κεντρικο προσωπο 2 ταινιων: Η μια ονομαζεται "The Legend of Hercules" (εικ. 1) σε σκηνοθεσια Renny Harlin με τον Kellan Lutz στον πρωταγωνιστικο ρολο (ο οποιος υποδυεται επισης και τον Ταρζαν σε μια animation captured παραγωγη της Constantine Films - και ο δευτερος μετα τον Γκορντον Σκοτ, ο οποιος ενσαρκωνει και τους δυο εικονικους ηρωες. βλ. εδω για λεπτομερειες). Η ταινια αυτη προβαλεται ηδη σε ΗΠΑ και Ελλαδα και εχει παρει αρνητικες κριτικες. Μοιαζει περισσοτερο με τηλεταινια. Τα σκηνικα, τα εφφε, τα κοστουμια ειναι υποτυπωδη. Το σεναριο απλοικο και οι χαρακτηρες ξυλινοι. Ο θετος πατερας του Ηρακλη, ο Αμφιτρυων, ειναι ο κακος της ιστοριας, ο οποιος και τον εξοριζει απο την Θηβα. Ο νεαρος ηρωας γινεται μισθοφορος και μονομαχος σε αρενες προκειμενου να τα βγαλει περα.

 Η δευτερη ταινια βασιζεται στο κομικ της εταιρειας Radical "Hercules: The Thracian Wars" (εικ. 3) και εχει ως πρωταγωνιστη της τον γνωστο Αμερικανο παλαιστη Dwayne (The Rock) Johnson (εικ. 2). Αναμενεται δε να προβληθει ειτε το καλοκαιρι, ειτε τον χειμωνα. Η ταινια, οπως και το κομικ, εχει πιο σκοτεινο υφος και απεικονιζει τον Ηρακλη σε μεγαλυτερη ηλικα, μετα το περας των 12 αθλων. να αναφερθει επισης, οτι το κομικ ειχε τοση επιτυχια, ωστε κυκλοφορησε και συνεχεια του, με τον τιτλο "Hercules and the Knifes of Kush".

1. The Legend of Hercules (2014) με τον Kellan Lutz

2. Η ταινια Hercules: The Thracian Wars (2014) Dwayne (The Rock) Johnson βασιζεται...

3. ... Στο ομωνυμο κομικ της εταιρειας Radical Comics

 Aφορμης γενομενης λοιπον, θα επιχειρησουμε να κανουμε μια αναδρομη στην εμφανιση και την πορεια του σπουδαιοτερου ηρωα της ελληνικη μυθολογιας στην μεγαλη και την μικρη οθονη, οπως και στα κομικς.

 Στα τελη της δεκαετιας του 1950, ο Αμερικανος μποντυμπιλντερ Steve Reeves (εικ. 4) πρωταγωνιστησε στην ιταλικη παραγωγη "Il Fatiche di Ecole". Η ταινια που γυριστηκε στην Τσινετσιτα, εδειχνε μεν τον Ηρακλη εναντιον του λεοντος της Νεμεας - ή του Κιθαιρωνα - και του Ταυρου της Κρητης, μεγαλο μερος της ωστοσο αφορουσε την συμμετοχη του ηρωα στην Αργοναυτικη Εκστρατεια. Η ταινια ειχε τετοια επιτυχια, ωστε αμεσως γυριστηκε η συνεχεια της, "Hercole e la Regina di Lydia", στην οποια ο πρωταγωνιστης αναμιγνυεται στον πολεμο των Επτα επι Θηβας! Oι εισπρακτικες επιτυχιες των ταινιων αυτων, οχι μονο καθιερωσαν τον Ρηβς ως ηθοποιο περιπετειωδων ταινιων, αλλα δημιουργησαν και ενα νεο υποείδος sandal/ peplum genre στην Ιταλια, το οποιο διηρκεσε ως τα μεσα της δεκαετιας του 1960.

4. Steve Reeves ειναι ο πρωτος Ηρακλης του ομιλουντος κιν/φου...

5. ... Ο Reg Park ομως ειναι εκεινος, ο οποιος πρωταγωνιστησε στις καλυτερες ταινιες του μυθικου ηρωα, την εποχη που το sandal genre ηταν στην ακμη του

Πολλοι μποντυμπιλντερς της εποχης ενσαρκωσαν τον Ηρακλη μετα τον Ρηβς. Ολοι σχεδον οι κριτικοι κινηματογραφου συμφωνουν οτι, μπορει ο Αμερικανος Ρηβς (εικ. 4) να υπηρξε ο πρωτος Ηρακλης του ομιλουντος κινηματογραφου, ο Βρετανος ομως Reg Park (εικ. 5) ηταν ο καλυτερος Ηρακλης.Ο Παρκ πρωταγωνιστησε στην επιτυχια "Ercole a la conquista di Atlantide" σκηνοθετημενη απο τον  Cotafavi στα 1961. Την ιδια χρονια γυριστηκε το πρικουελ αυτης, "Ercole al centro de la terra" απο τον Bava. Σε αυτην την ταινια συμπρωταγωνιστει ο Κριστοφερ Λη, που τοτε ειχε ηδη αρχισει να γινεται γνωστος απο τις ταινιες της Χαμμερ Φιλμς, στις οποιες υποδυοταν τον Δρακουλα. Στην νεα αυτη ταινια, ο Bava - ο οποιος αργοτερα θα γινει περισσοτερο γνωστος για την δημιουργια του ιταλογενους υποειδους ταινιων σπλαττερ, τρομου και θριλερ - ισορροπει θαυμασια δυο genres: peplum και horror. Φυσικα ο Λη υποδυεται και εδω εναν αρχαιο Ελληνα βρυκολακα, ο οποιος θελει να πιει το αιμα της αγαπημενης του Ηρακλη.

 Σε γενικες γραμμες, ο Ηρακλης της δεκαετιας του 1960 παρουσιαζεται σαν ενας αυθεντικος λαικος ηρωας. Ενας υπερανθρωπος που βρισκεται κοντα στο λαο και βοηθαει τους φτωχους εναντι των πλουσιων, τους καταπιεσμενους εναντι των τυραννων. Η μορφη του θα επηρρεασει και αλλη ηδη, οπως τα κομικς. Θα αναφερθουμε παρακατω σε αυτα. Μια αναβιωση του ειδους επιχειρηθηκε παλι στις αρχες με μεσα της δεκαετιας του 1980. Αυτην την φορα ο Ηρακλης ειχε την μορφη του μποντυμπιλντερ της εποχης Λου Φερινο. Ο Φερινο γυρισε 2 ταινιες - ιταλοαμερικανικες συμπαραγωγες - οι οποιες ομως ειχαν κακο σεναριο και ειδικα εφφε. Σημερα θεωρουνται δευτεροκλασατες. Λιγα χρονια αργοτερα, μια αμερικανοκαναδικη εταιρεια γυρισε μια σειρα κινουμενων σχεδιων σχετικη με τους ηρωες της ελληνικης μυθολογιας. Σε καποια απο τα επεισοδια της εμφανιζοταν και ο Ηρακλης, συμφωνα με την αμερικανικη οπτικη και λογικη - σαν ενας υπερηρωας δηλαδη...

6. Ο Ηρακλης της Ντισνευ Φιλμς

7. Ο Κεβιν Σορμπο ως Ηρακλης στην σειρα που σημαδεψε το δευτερο μισο της δεκαετιας του 1990

 Τα ηνια στον μυθο του Ηρακλη πηρε απο τα μεσα της δεκαετιας του 1990 η Ντισνευ. Η εταιρεια με την μακρα παραδοση στην μεταφορα κλασικων παραμυθιων σε ποιοτικες ταινιες κινουμενων ταινιων, γυρισε μια ακομα σχετικα με τον αγαπημενο ηρωα της ελληνικης μυθολογιας (εικ. 6). Η μοντερνα αυτη εκδοχη θελει τον ηρωα να ειναι γιος του Δια και της Ηρας. Ο Αδης, φοβουμενος μια προφητεια, συμφωνα με την οποια ο Ηρακλης θα τον καταστρεψει, τον απαγαγει και τον αφηνει στη γη. Ενα ζευγαρι φτωχων κτηνοτροφων, ο Αμφιτρυων και η Αλκμηνη, τον βρισκουν και τον μεγαλωνουν σαν δικο τους παιδι. Η ταινια ειχε επιτυχια και η Ντισνευ λανσαρισε και μια σειρα κινουμενων σχεδιων βασισμενη στους χαρακτηρες της ταινιας.

 Μια εξισου μεταμοντερνα εκδοχη - εστω και πιο ακραιας μορφης κατα καποιο τροπο - αποτελει ο τηλεοπτικος Ηρακλης που ξεκινησε με 4 τηλεταινιες απο τα μεσα της δεκαετιας του 1990 περιπου και εξελιχθηκε σε σειρα με πολλες σαιζον. Και εδω ο Ηρακλης, ενσαρκωμενος απο τον πανυψηλο Κεβιν Σορμπο (εικ. 7), παρουσιαζεται να ειναι κοντα στο λαο, να βοηθαει τους κατατρεγμενους κτλ. Ομως στο συγχρονο στυλ των αμερικανικων μεγαλουπολεων. Ο Ηρακλης αυτος ειναι ενας νομαδας. Ταξιδευει παντου και εναντι ενος πιατου φαγητου, συνηθως ομως αφιλοκερδως, βοηθαει οποιον χρειαζεται βοηθεια. Τα συγχρονα στοιχεια της σειρας εχουν να κανουν με την σχεση μεταξυ Ηρακλη και Δια. Ο Ηρακλης αισθανεται παραμελημενος απο τον πατερα του. Δεν τον ενδιαφερει μια ζωη στον Ολυμπο. Οι κακοι μοιαζουν με συμμοριες μεγαλουπολεων. Οι θεοι ειναι σκληροι και απαιτουν μονο θυσιες απο τους ανθρωπους. Τα σκηνικα και τα κοστουμια δεν εχουν καθολου αρχαιοελληνικα στοιχεια, αλλα ειναι εντελως φανταστικα. Τα φυσικα τοπια επισης δεν εχουν κατι το μεσογειακο, δεδομενου οτι η σειρα γυριστηκε στην Νεα Ζηλανδια. Ο ιδιος ο Ηρακλης δεν ειναι φυσιογνωμικα αυτος που μεχρι προτινος γνωριζαμε. Ειναι μεν αθλητικος, αλλα οχι υπερβολικα μυωδης, οπως οι πρωταγωνιστες των ιταλικων πεπλουμ.

 Μια ακομα εκσυγχρονισμενη αποπειρα εγινε με την τηλεταινια του 2005, στην οποια αναφερονται περιληπτικα οι αθλοι του Ηρακλη. Τον Αμφιτρυωνα υποδυεται ο Τιμοθυ Νταλτον. Εδω η υποθεση ειναι εντελως μπερδεμενη, με τον Αμφιτρυωνα-Νταλτον να ειναι οπαδος του νεαροτερου πολεμικου θεου Δια, ενω η συζυγος του Αλκμηνη ειναι ιερεια της μητριαρχικης Ηρας. Τελικα δεν καταλαβαινει κανεις τι συμβαινει σε αυτην την ταινια και εαν οντως υπαρχουν θεοι, καθοτι και η ιδια η καταγωγη του Ηρακλη αμφισβητειται. Στα 2011 κυκλοφορησε κατευθειαν σε DVD μια αμερικανικη ταινιουλα, στην οποια ο Ηρακλης ειναι ενας κακομαθημενος και τσαμπουκαλεμενος πιτσιρικας, ενω τον ρολο του Δια κραταει ο παλαιστης Χαλκ Χογκαν. Στο ενδιαμεσο εχουν γυριστει και δυο πορνοταινιες σχετικες με τον Ελληνα ημιθεο - η μια ειναι αμερικανικη, με τον Εβαν Στοουν στον ρολο, η αλλη ειναι ιταλικη, στην οποια συμμετεχει η γνωστη στη Γερμανια Κελλυ Τραμπ.

----------------------------------------------------

 Τωρα, σχετικα με την εμφανιση του Ηρακλη στα κομικς, μπορουμε να πουμε τα εξης: Η πρωτη εμφανιση του ηρωα γινεται στην Μαρβελ κομικς λιγο πριν τα μεσα της δεκαετιας του 1960 (εικ. 8). Εχουν ηδη προηγηθει οι ιταλικες ταινιες. Ο Ηρακλης της Μαρβελ φερει τα φυσιογνωμικα χαρακτηριστικα των δυο μεγαλων πρωταγωνιστων Στηβ Ρηβς-Ρετζ Παρκ (εικ. 4-5). Ως χαρακτηρας ειναι φαφλατας και υπερφιαλος, αλλα και γλεντζες - εν ολιγοις ενας Αλεξης Ζορμπας με χλαμυδα και σανδαλια στην Νεα Υορκη, ο οποιος αυτοαποκαλειται λιονταρι του Ολυμπου, καυγαδιζει με τον Χαλκ, τα πινει με τον Θωρ και εχει για φιλαρακι του τον Σπαιντερμαν! 

   

8. Ο Ηρακλης της Μαρβελ κομικς αναμετραται με τον Καπταιν Αμερικα σε ενα επεισοδιο που χρηζει ιδιαιτερης ερμηνειας

 Πολυ σημαντικο πρεπει να θεωρειται το επεισοδιο που απεικονιζεται στην φωτ. 8 ενθ. και δειχνει την αναμετρηση μεταξυ Ηρακλη και Καπταιν Αμερικα: Θεωρουμε οτι οι συμβολισμοι της εικονας ειναι κατι περισσοτερο απο προφανεις. Ο Ηρακλης ειναι ο παραδοσιακος υπερηρωας του κλασικου, Παλαιου Κοσμου. Ο Καπταιν Αμερικα ειναι ο κατ΄εξοχην εκπροσωπος του Νεου Κοσμου. Στο προαναφερθεν επεισοδιο, ο Καπταιν Αμερικα κερδιζει, οχι τοσο λογω μυικης δυναμης, οσο λογω ευφυιας και ευλιγισιας. Ειναι ενας Δαβιδ ή ενας Οδυσσεας με στολη στα χρωματα της αστεροεσσας. Παρα ταυτα, ο Ηρακλης αποδεχεται - αυτος, ενας ημιθεος! - οτι ο Καπταιν Αμερικα ειναι καλυτερος του και γινεται φιλος του. Στην σειρα "Civil War" του 2008/09 ο Ηρακλης υποστηριζει τον Καπταιν Αμερικα και του συμπαραστεκεται. Μην ξεχναμε, οτι ο Ηρακλης εγινε ενα απο τα βασικα στελεχη της υπερομαδας των Εκδικητων, αναπληρωνοντας συχνα τον Θωρ.

9. Ο Ηρακλης της D.C. κομικς ειναι εχθρος της Γουωντερ Γουμαν και του Σουπερμαν

 Στην D.C. κομκς αντιθετως, ο Ηρακλης ειναι ο κακος της ιστοριας (εικ. 9). Στις σελιδες του περιοδικου Γουωντερ Γουμαν, ειδικα εκεινες που εχουν γραφτει και σχεδιαστει απο τον Τζωρτζ Περεζ, ο Ηρακλης αποπλανει την βασιλισσα των Αμαζονων της Θεμισκυρας Ιππολυτη, η οποια συμφωνμα με το κομικ ειναι η μητερα της Γουωντερ Γουμαν. Την καταλληλη στιγμη λοιπον, την κοροιδευει και την εξαπαταει, αφου καταφερνει να της αποσπασει την ζωνη της. 

10. Ο Ηρακλης στην ελληνικη μεταφορα των Κλασσικων Εικονογραφημενων

11. Ο Ηρακλης της Dynamite Comics

12. Μεταφορα των Αθλων του Ηρακλη σε κομικ απο την Anubis

 Η ελληνικη εκδοση των Κλασσικων Εικονογραφημενων εχει βγαλει ενα τευχος - σε σεναριο και σχεδιο Ελληνων δημιουργων - το οποιο αναφερεται στη ζωη και τους αθλους του Ηρακλη συμφωνα με τις αρχαιες πηγες (εικ. 10). To αντιστοιχο κομικ της εταιρειας Anubis (εικ. 12) ειναι ουσιαστικα μεταφραση αμερικανικου κομικ - μια μοντερνα εκδοχη των αθλων του ηρωα - και οχι αμιγως ελληνικη δημιουργια, οπως το τευχος των Κλασσικων Εικονογραφημενων απο τους Αδελφους Πεχλιβανιδη. Μια βερσιον του Ηρακλη πριν ξεκινησει τους περιφημους αθλους του και ειδικα ο πολεμος μεταξυ Μινυων και Θηβαιων στον οποιο ο τοτε νεαρος ηρωας ελαβε μερος παρουσιαστηκε απο την Dynamite Comics στο μηνιαιο περιοδικο της "Savage Tales" (εικ. 11) πριν απο λιγα χρονια. Η ιστορια συνεχιστηκε με το κομικ απο την Radical (εικ. 3) το οποιο, οπως ειπωθηκε ηδη, γυριζεται σε ταινια (εικ. 2).

----------------------------------------

 Για οποιον ενδιαφερεται για τον μυθο του Ηρακλη στην συγχρονη τεχνη, μπορει εκτος απο τα παραπανω λινκς να αναζητησει και την ακολουθη βιβλιογραφια:

 - Albers, J. - Pause, J., Herakles und die Amazonen. Filmische Transformationen eines antiken Mythos, in: HEPHAISTOS 29, 2012, 13-155.

 - Pomeroy, A. J., Then it was destroyed by the volcano. The Ancient World in Film and on Television (2008) 46-59.

 - Reuter, T., Wie Herkules Mr. Universum wurde und zum Film ging, in. Kray, R. - Oetkermann, S. (eds.) Herakles/ Herkules I. Metamorphosen des Heros in ihrer medialen Vielfalt (1993) 285-296.

 - Stafford, E., Herakles (2012) 232-241.