Η ΠΡΩΤΗ ΑΛΩΣΗ.

Τοσο στην Ελλαδα, οσο και στον λεγομενο δυτικο κοσμο, η Αλωση της Κωνσταντινουπολης, τον Μαιο του 1453, ειναι ενα γνωστο ιστορικο γεγονος. Ελαχιστοι ομως εχουν υποψιν τους οτι εκεινη η Αλωση δεν ηταν η πρωτη. Ελαχιστοι ασχολουνται με την πρωτη Αλωση της Πολης. Την επομενη εβδομαδα μαλιστα και συγκεκριμενα στις 13 Απριλιου, εχουμε την επετειο της πρωτης Αλωσης. 807 χρονια απο την μερα που η Κωνσταντινουπολη κυριευτηκε απο Σταυροφορους. Η 13η Απριλιου του 1204 εδωσε το εναυσμα στους δυτικους, οχι απλως να κατακτησουν την Πολη, αλλα αρχης γενομενης απο αυτην, να εξαπλωσουν την κυριαρχια τους σε ολοκληρο το Αιγαιο και τον ελλαδικο κοσμο. Με την πτωση της Πολης ξεκινησε και η Εποχη της Φραγκοκρατιας, η οποια εμελλε να διαρκεσει εξι δεκαετιες περιπου.

Κι ομως, μολονοτι υπαρχουν πηγες για την εποχη εκεινη, οπως το εργο των Χωνιατη, Ακροπολιτη, Βιλλεαρδουινου, Κλαρυ και βεβαιως το Χρονικο του Μωρεως, ελαχιστοι αξιωθηκαν να ασχοληθουν περαιτερω. Η βασικη μονογραφια που κυκλοφορουσε στην Ελλαδα ως και τις αρχες του μιλλενιουμ, ειναι εκεινη του Μιλλερ για την Φραγκοκρατια σε επανεκδοσεις. Προς το τελος των '90ς και μετα αρχισαν να κυκλοφορουν φρεσκες μονογραφιες, οπως τα βιβλια των Ανγκολντ και Φιλιππς για την Δ' Σταυροφορια και το πονημα του Λοκ για τους Φραγκους στο Αιγαιο. Προσφατα δε κυκλοφορησαν και τα πρακτικα ενος συνεδριου για την εποχη 1204-1261 στην Ελλαδα απο το Εθνικο Ιδρυμα Ερευνων.

Ακομα και οι Καλες Τεχνες, με εξαιρεσεις μερικους θαυμασιους πινακες και λογοτεχνικα εργα, οπως ο "Αυθεντης του Μωρεως" του Ραγκαβη, η "Πριγκηπεσσα Ιζαμπω" του Τερζακη και μια σειρα μυθιστορηματων του Κυριαζη, απεφυγαν να ασχοληθουν με την Δ' Σταυροφορια και την Φραγκοκρατια. Ουτε μια κινηματογραφικη ταινια δεν υπαρχει για αυτην την εποχη. Γιατι, αγαπητο μας Χολλυγουντ, γιατι;

Μολονοτι δεν υπαρχει η προθεση να γινει μαθημα ιστοριας εδω - αλλωστε παραπεμπουμε στην σχετικη βιβλιογραφια ανωθεν - θα παραθεσουμε τα βασικα γεγονοτα, ωστε να γινει κατανοητο το πως φτασανε Χριστιανοι να πολιορκουν χριστιανικη πολη και τι συνεβει μετα την Αλωση. Δ' Σταυροφορια και Φραγκοκρατια συνδεονται αλλωστε, αφου η δευτερη ειναι το αποτελεσμα της πρωτης.

Ηδη πριν απο τα τελη του 11ου αιωνα οι φεουδαρχες των βασιλειων της Ευρωπης ειχαν βλεψεις για τους Αγιους Τοπους. Ο κινδυνος της δηθεν ισλαμοποιησης της Ευρωπης δεν ηταν τοτε υπαρκτος, μολονοτι η Ισπανια ειχε περιελθει στα χερια των Σαρακηνων, οπως τους αποκαλουσαν. Αυτην ομως χρησιμοποιουσαν ως δικαιολογια μπρος τα φοβισμενα και προληπτικα πληθη των πτωχων. Αλλους σκοπους ειχαν στην πραγματικοτητα...

Στην Α' Σταυροφορια, οι ιπποτες εφτασαν στην Παλαιστινη, αφου πρωτα περασαν απο το Βυζαντιο. Οπως αναφερει και η Αννα Κομνηνη στο εργο της "Αλεξιας", οι μουσαφιριδες εγιναν ανυποφοροι και μπελας για την βυζαντινη αυτοκρατορια. Με καποιο τεχνασμα τους ξεφορτωθηκε τελικα ο αυτοκρατορας. Στους Αγιους Τοπους, οι σταυροφοροι καταφεραν να δημιουργησουν μικρα βασιλεια/ προτεκτορατα ευρωπαικης φεουδαρχικης διακυβερνησης. Το πιο σημαντικο ηταν το βασιλειο της Ιερουσαλημ. Στις επομενες δυο Σταυροφοριες δυσκολεψαν τα πραγματα, μιας που με τον διαβοητο Σαλαντιν, οι μουσουλμανοι ανεκατελαβαν την Ιερουσαλημ απο τους χριστιανους.

Στα 1203 ο Παπας Ιννοκεντιος ΙΙΙ κυρησσει την απαρχη της Δ' Σταυροφοριας. Αρχηγος αυτης, ο Βονιφατιος του Μονφερατ. Ο τυφλος Δογης της Βενετιας Δανδολος συμμαχει με τους Σταυροφορους. Τους υποσχεται να τους περασει με τα καραβια του στην Ανατολη, εναντι φυσικα καποιων ανταλλαγματων. Εδω μπαινουν, κατα καποιους σχολιαστες, καποια προσωπικα κινητρα στο παιχνιδι: Πολυ πιθανον να ηθελε η Βενετια να εκδικηθει το Βυζαντιο, εξαιτιας της αποφασης του τελευταιου να περιορισει το μονοπωλειο το οποιο απολαμβαναν οι Βενετοι εμποροι της Πολης. Ετσι, μετα απο μια επιδρομη των Σταυροφορων στην Αδριατικη και την εξασφαλιση συμφωνιων εκ μερους του Δογη, οι ιπποτες ετοιμαζονται για την κυρια αποστολη τους, που ειναι το ταξιδι στους Αγιους Τοπους με πλοια. Φαινεται να υπαρχει καποιο μικρο προβλημα με τα οικονομικα. Ο καθενας θελει το μερτικο του. Οι Βενετσιανοι δεν δινουν τα πλοια στο τσαμπα, αλλα και οι Σταυροφοροι θελουν το κατι τις τους για την αγκαρια που εκαναν στην Αδριατικη. Την υστατη στιγμη, η λυση ερχεται απο το ιδιο το Βυζαντιο: Ο πριγκηπας Αλεξιος Δ' Αγγελος ζητει την βοηθεια τους, προκειμενου να διωξει τον θειο του, Αλεξιο Γ' που σφετεριστηκε τον θρονο του Βυζαντιου. Τα ανταλλαγματα θα ειναι πλουσια και θαυμαστα...

Οι Σταυροφοροι δεχονται. Ετσι ξεκινουν με την πολιορκια του Βυζαντιου. Ο θειος διαφευγει και ο ανηψιος γινεται αυτοκρατορας. Μονο που δεν μπορει να πραγματοποιησει την υποσχεση του, διοτι το ταμειον ειναι ... μειον. Οργισμενοι πλεον οι Σταυροφοροι, θεωρωντας οτι τους επιασαν κοροιδα και εκαναν τσαμπα δουλειες, επαναπολιορκουν την Πολη. Ο αλεξος ζητα χρονο και επιμυκηνση χρεους. Τον προλαβαινει ο Μουρντζουφλος, ο οποιος τον δολοφονει και ανερχεται στον θρονο ως Αλεξιος Ε' Δουκας. Διακοπτει τις διαπραγματευσεις. Πιστευει στην ισχυ των τειχων της Πολης. Ποτε ως τοτε δεν ειχε κυριευτει η Πολη. Εκανε ομως λαθος...

Ετσι, στις 13 Απριλιου 1204 η Πολη πεφτει. Μισθοφοροι του βυζαντινου στρατου αλλαζουν πλευρα. Οι Σταυροφοροι, εμπειροπολεμοι στρατιωτες απο μικρες αριστοκρατικες ταξεις, λεηλατουν, σφαζουν, βιαζουν. Τελικα υπηρχε μπολικο χρυσαφι και ασημι στην Πολη. Περιττο να ανφερθει, οτι δεν συμμετειχαν ολοι οι Σταυροφοροι της Δ' Σταυροφοριας. Ο Παπας δεν αναγνωρισε την πραξη στην Πολη και αποστασιοποιηθηκε απο το γεγονος. Ενα μεγαλο τμημα των Σταυροφορων ειχε παει στους Αγιους Τοπους την εποχη που καποιοι συναδελφοι τους συμμετειχαν στην Αλωση της Πολης.

Ενας απο αυτους ηταν και ο Γοδεφρειγος Α' Βιλλεαρδουινος, ο ανηψιος του συγγραφεα Βιλλεαρδουινου. Ο Γοδεφρειγος επεστρεφε στην Ευρωπη μετα την Αλωση, οταν λογω τρικυμιας αναγκαστηκε να αγκυροβολησει στην Μεθωνη και να περασει τον χειμωνα του 1204/5 εκει, στην νοτιο Πελοποννησο. Εν συνεχεια προσεφερε τις υπηρεσιες του σε ντοπιο ηγεμονα, εναντι αμοιβης βεβαιως. Με το που εμαθε ομως τα μαντατα για την Πολη, την ανακυρηξη του Βαλδουινου της Φλανδρας σε αυτοκρατορα της Λατινικης πλεον Αυτοκρατοριας, καθως και το οτι ο Βονιφατιος Α' ειχε γινει Δουκας της Θεσσαλονικης και εφτασε στο Ναυπλιο, διεσχισε την Πελοποννησο απο Βορρα προς Νοτο για να τον συναντησει (Ομοιως επραξε στα 1825 και ο Ιμπραημ Πασας, οταν εφτασε στην νοτιο Πελοποννησο και ανηλθε προς Βορραν, χωρις να συνατησει ουσιαστικως αντισταση). Με την στηριξη του Βονιφατιου, των πολεμιστων του και την απουσια ισχυρης αντιστασης, ο Γοδεφρειγος εγινε ο αφεντης του Μωρεως, ιδρυοντας δυναστεια που εξουσιαζε το πριγκηπατο της Αχαιας. Ομοιως η δυναστεια του Οττο ντε λα Ρος με το δουκατο των Αθηνων.

Αυτα τα δυο φεουδα θα κρατησουν για πολυ καιρο ακομα. Μολονοτι η Πολη θα επανελθει υπο τον ελεγχο των Βυζαντινων στα 1261, τμηματα της Πελοποννησου, οπως η Αχαια και ο Μυστρας, θα παραμεινουν ως τα 1430/60 περιπου υπο φραγκοβενετσιανικο ελεγχο. Η Βενετια θα ασκησει ελεγχο σε περιοχες της Πελοποννησου μεταξυ 1684 και 1718, καθως τοτε ειχε το πανω χερι στις διενεξεις της με τους Οθωμανους.

Ενδιαφερον θα ειχε να μαθαιναμε περισσοτερα σχετικα με την καθημερινη ζωη των ανθρωπων κατα την διαρκεια της Φραγκοκρατιας. Πως ζουσαν, τι φορουσαν, τα οπλα τους... Για τον ρουχισμο και τον οπλισμο των Δυτικων εκεινης της εποχης υπαρχουν στοιχεια. Ας ελπισουμε οτι τα επομενα χρονια θα κυκλοφορησουν κι αλλες σημαντικες μονογραφιες η' αρθρα πανω σε εξιδικευμενα θεματα της Δ' Σταυροφοριας και της Φραγκοκρατιας. Η αρχη εχει ηδη γινει.