ΠΕΡΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Ι: ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ.

Στο χτεσινο κειμενο αναφερθηκε η συγκρουση μεταξυ Δυσεως και Βυζαντιου στο αποκορυφωμα της Δ' Σταυροφοριας. Πως νοειται ομως το Βυζαντιο; Τι εστι Βυζαντιο;

Ερωτησεις βασικες, για τις οποιες εχουν προταθει διαφορες ερμηνειες απο τους ειδικους. Σε γενικες γραμμες ειναι καθολικα δεκτη η αποδοχη του Βυζαντιου ως ανατολικου κλαδιου της Ρωμαικης Αυτοκρατοριας. Το ανατολικο τμημα που επεβιωσε της κρισης του 3ου αι. μ. Χ. και συνεχισε την προεια του ως τα 1453. Στα 330 ειχε ηδη μεταφερθει η πρωτευουσα της Αυτοκρατοριας στην Κωνσταντινουπολη. Με το περασμα του χρονου, η επικρατηση της ελληνικης γλωσσας, η οποια αλλωστε κυριαρχουσε στην Μικρα Ασια και την ανατολικη Μεσογειο απο τους ελληνιστικους χρονους και πιο πριν, αλλα και η διαμορφωση του ορθοδοξου χριστιανισμου ως κυριας θρησκειας, αποτελεσαν τα βασικα στοιχεια αναγνωρισης της βυζαντινης πλεον αυτοκρατοριας. Οι δε Βυζαντινοι αυτοαποκαλουνταν Ρωμιοι και βλεπαν τον εαυτο τους ως συνεχιστη της αυτοκρατοριας του Αυγουστου. Υπηρχαν ομως κι αλλοι, οι οποιοι επιζητουσαν τον τιτλο του αυτοκρατορα. Ετσι στα 800 μ. Χ., ο Καρλομαγνος στεφεται Ρωμαιος Αυτοκρατορας απο τον Παπα, διεκδικωντας τον τιτλο του συνεχιστη της Δυτικης Ρωμαικης Αυτοκρατοριας για τον εαυτο του. Παραλληλα κρατουσε τις ισορροπιες, προσεχοντας μην προσβαλει το Βυζαντιο.

Η χρονολογικη διακριση γινεται με την διαιρεση της βυζαντινης ιστοριας σε πρωιμη (330-610), μεση (610-1057) και υστερη εποχη (1057-1453). Η διαιρεση αυτη ταυτιζεται εν μερει με την διαιρεση της βυζαντινης τεχνης σε πρωτοχριστιανικη (31-330), παλαιοχριστιανικη (4ος-7ος αι.), μεσοβυζαντινη (7ος αι.-1204) και υστερη βυζαντινη (1204-1453). Σημαντικες στιγμες στις τεχνες του Βυζαντιου θεωρουνται η εποχη των Κομνηνων (1081-1180), οι λεγομενες Μακεδονικη (867-1056) και Παλαιολογειος Αναγεννηση (13ος αι.).

Υπο αυτες τις χρονολογικες διαιρεσεις θα πρεπει να κατανεμνηθουν οι αυτοκρατορικες δυναστειες του Βυζαντιου:

Κωνσταντινου (306-363)

Βαλεντινιανου/ Θεοδοσιου (364-457)

Λεοντος (457-518)

Ιουστινιανου (518-602)

Ηρακλειου (610-711)

Ισαυρων (717-802)

Νικηφορου (802-813)

Αμοριου/ Φρυγικη (820-867)

Μακεδονικη (867-1056)

Κομνηνων (1057-1059) και (1081-1185)

Δουκα (1059-1081)

Αγγελων (1185-1204)

Λασκαριδων (1204-1261)

Παλαιολογων (1261-1453)

Σημαντικα γεγονοτα, υψιστης ιστορικης σημασιας αποτελουν τα εξης:

285: Οι μεταρρυθμισεις του Διοκλητιανου

330: Η μεταφορα της πρωτευουσας της ρωμαικης αυτοκρατοριας απο την Ρωμη στην Κωνσταντινουπολη

395: Η διαιρεση της αυτοκρατοριας σε Δυτικο και Ανατολικο τμημα αμα τον θανατο του Θεοδοσιου Α' απο τους διαδοχους του

376-476: Οι μεταναστευσεις γερμανικων φυλων και Ουννων, καθως και το τι προεκυψε απο αυτες

726-843: Η εποχη της εικονομαχιας στο Βυζαντιο, γνωστη και ως "οι σκοτεινοι αιωνες του Βυζαντιου", η οποια ελαβε χωρα σε δυο φασεις: ca. 730-787 και ca. 814-832

1054: Το οριστικο σχισμα μεταξυ της δυτικης καθολικης και της ανατολικης ορθοδοξου εκκλησιας

1071: Η μαχη του Μαντζικερτ, η οποια αποτελεσε την αρχη του τελους για την αυτοκρατορια

1204: Η Δ' Σταυροφορια με Αλωση της Πολης απο Δυτικους

1453: Η Β' Αλωση απο τους Οθωμανους και το τελος της αυτοκρατοριας για παντα

Ενα επιπλεον σημαντικο ζητημα εχει να κανει με τα στρατιωτικα. Ο πολυς κοσμος σκεφτεται μοναστηρια και εκκλησιες οταν ακουει την λεξη Βυζαντιο. Και ομως, ειναι σπουδαιο το να γνωριζουμε, οτι χωρις στρατο και οπλισμο, η αυτοκρατορια δεν θα επεβιωνε οσο επεβιωσε. Μπορει στο διαβα των αιωνων να εχασε εδαφη, μπορει να δωθηκε σταδιακα προτεραιοτητα στους μισθοφορους, αλλα ειχε να επιδειξει καινοτομιες στις πολεμικες τεχνες. Μια εξ αυτων και η εφευρεση του υγρου πυρ. Αλλη, οι καταφρακτοι, ενοπλοι, βαρια οπλισμενοι πολεμιστες, που εμοιαζαν στους ιπποτες της Δυσης. Ευτυχως που, τα τελευταια χρονια εχουν εκδωθει καμποσες μελετες για τον οπλισμο των Βυζαντινων, κυριως απο την Osprey Publishing. Μεσω αυτων, αλλα και των πρωτογενων πηγων, μπορει να καταστει νοητη η μελετη και ερμηνεια των τακτικων και η γενικοτερη σημασια των μαχων κατα τους βυζαντινοπερσικους (502-628), βυζαντινοαραβικους (634-1180), βυζαντινοβουλγαρικους (680-1353) και βυζαντινοτουρκικους (1265-1453) πολεμους.

Ας υπενθυμηθει εδω για αλλη μια φορα η απουσια της βυζαντινης αυτοκρατοριας απο τον διεθνη κιν/φο καθως επικρατει η ταση να προβαλλεται η μεσαιωνικη Ευρωπη, με αποτελεσμα ο θεατης να συγχιζεται πιστευοντας οτι υπηρχαν μονο φεουδαρχικα κρατη, Σταυροφοροι, Αραβες και Αγιοι Τοποι, Βικινγκς και αυτο ειναι ολο... Υπαρχει αραγε ελπιδα να αλλαξει αυτο;