ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧVΙΙ.

[ Δρόμοι ]

Του Ρούσσου Βρανά , rvranas@otenet.gr

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τετάρτη 6 Μαΐου 2009 στην εφημεριδα "TA NEA")

Η μονομαχία...

... ήταν κάποτε ένα σπορ αγαπημένο. Και ενέδιδαν σε αυτό όχι μονάχα πολιτικοί, αλλά και δημοσιογράφοι. Σε μια εποχή όχι πολύ μακρινή, το «savoir mourir» αποτελούσε μέρος του «savoir vivre». Μια λοξή ματιά, ένας λόγος προσβλητικός, έφτανε να φέρει αντιμέτωπους δύο άντρες για την τιμή τους. Στο παρισινό δάσος της Βουλώνης, σκοτεινές φιγούρες ξεκαθάριζαν τους λογαριασμούς τους πριν από το χάραμα. «Κύριοι, διαλέξτε τα όπλα σας: πιστόλι ή ξίφος;».

Η ρομαντική...

... λογοτεχνία δεν θα είχε υπάρξει χωρίς τη μονομαχία. Οι ευαίσθητοι και οι ευέξαπτοι εύκολα έπαιρναν το όπλο για ένα σκάνδαλο, για μια γυναίκα ή για μια ιδέα. Κι αυτό δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητο από τους συγγραφείς. Ο Σταβρόγκιν χλευάζει τον αντίπαλό του στους «Δαιμονισμένους» και στο «Ένας ήρωας στον καιρό μας» ο Λέρμοντοφ ζωντανεύει έναν χαρακτήρα που ξέρει πως ή θα σκοτώσει ή θα σκοτωθεί. Δεν ξεχνάμε φυσικά τον Μπαλζάκ, ούτε τον Φλομπέρ, που στην «Αισθηματική αγωγή» περιγράφει μια μονομαχία που ματαιώνεται. Άραγε τι προκαλούσε αυτή τη φρενίτιδα; Αυτό το ερώτημα βάζει ο συγγραφέας Φρανσουά Γκιγιέ στο βιβλίο του «Αντίκρυ στον θάνατο». Και γράφει πολλά γι΄ αυτή την τελετουργία που, μολονότι ήταν προνόμιο της αριστοκρατίας, ξαναγνώρισε μεγάλη άνθηση μετά τη Γαλλική Επανάσταση χάρη στους πολιτικούς, αλλά και τους δημοσιογράφους, οι οποίοι αρέσκονταν στα λόγια που πληγώνουν σε μια εποχή που δεν υπήρχε ακόμη λογοκρισία. «Οι δημοσιογράφοι οι πιο τολμηροί και οι πιο μοχθηροί ήταν επίσης οι πιο αμετανόητοι μονομάχοι», γράφει ο Γκιγιέ. Και οι πολιτικοί; Η μονομαχία ήταν κυρίως ένα σπορ των δεξιών. Όμως, ο Κλεμανσό δεν θα αργήσει να σπάσει το μονοπώλιό τους: γιατί η τιμή είναι μια πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση για να αφεθεί στους δεξιούς. Το πράγμα αλλάζει με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έκτοτε οι άνθρωποι παίζουν λιγότερο με τον θάνατο, αφού αυτός έχει γίνει πια βιομηχανικός. Στη Γερμανία, η μονομαχία τίθεται υπό απαγόρευση. Το ίδιο και στην Ιταλία. Στη Γαλλία, η τελευταία μονομαχία έγινε το 1967. «Πρέπει άραγε να συμπεράνουμε πως οι μονομαχίες εξέλιπαν επειδή εξέλιπε και το αίσθημα της τιμής;» αναρωτιέται ο Γκιγιέ. «Η αλήθεια είναι πως μάταια θα την αναζητήσουμε στον σύγχρονο πολιτικό λόγο».

Η τιμή...

... είναι λοιπόν σήμερα μια αξία ξεπερασμένη; Στο σύστημα του «μικρότερου κακού», όπως το είχε πει ο Τσώρτσιλ, όλα είναι σχετικά: δεν χωρούν απόλυτες αξίες όπως η τιμή. Από ένα διεφθαρμένο σύστημα λοιπόν είναι οξύμωρο να περιμένουμε αδιάφθορους πολιτικούς. Τα σκάνδαλα έχουν γίνει κι αυτά βιομηχανικά, αναμενόμενα. Δεν ξενίζουν κανέναν. Ούτε τους θιγόμενους. Τους βλέπουμε κάθε τόσο να δέχονται το ράπισμα στο πρόσωπο από το γάντι των αντιπάλων τους χωρίς καν να κοκκινίζουν. Κι αντί να σκύψουν να το σηκώσουν, βάζουν την τιμή τους σε ψηφοφορία. Πού να τρέχουν τώρα στο δάσος της Βουλώνης