Η ΑΒΑΣΤΑΧΤΗ ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΤΗΣ ΧΛΑΜΥΔΑΣ.

Αμαν πια, νισαφι! Καθε καλοκαιρι η ιδια ιστορια! Φετος ειναι η προσφατη παρασταση του Εθνικου Θεατρου "Βατρα-Χ" υπο την διευθυνση του Δ. Λιγναδη στο αρχαιο θεατρο της Επιδαυρου που επανεφερε στο προσκηνιο τα γνωστα "προβληματα": Το ενα ειναι, εαν θα πρεπει να παραχωρουνται αρχαια θεατρα, οπως αυτο της Επιδαυρου (αλλα και διαφορα αλλα, οπως το Ηρωδειο, το θεατρο της Δωδωνης κτλ.) για πολιτιστικες εκδηλωσεις και τι ειδους ακριβως η´οχι. Αρχαιολογοι μαινονται εναντιον σκηνογραφων, σκηνοθετες εναντιον πολιτικων παραγοντων και δημοτικων φορεων και ουτω καθεξης. Το αλλο προβλημα ειναι, εαν επιτρεπεται ο μεταφραστης, ο σκηνοθετης, γενικα ο οποιοσδηποτε να κανει ριζικες αλλαγες στο αρχαιο κειμενο. Η παρασταση του Λιγναδη για αυτον ακριβως το λογο διχασε κοινο και κριτικους, διοτι επεβαλε ριξικελευθες καινοτομιες στο αριστοφανικο κειμενο "οι βατραχοι", εμπλουτιζοντας το με στοιχεια μιας luben νεοελληνικης πραγματικοτητας, οπως αυτη διαστρεβλωνεται μεσα απο το πρισμα κουτσομπολιστικων τηλεοπτικων εκπομπων και εντυπων.

Το πρωτο προβλημα μοιαζει με τον πιθο των Δαναιδων. Τα κριτηρια με τα οποια οι υθυνοντες του Κεντρικου Αρχαιολογικου Συμβουλιου αδειοδοτουν ποιος θα κανει τι σε ποιον χωρο ποικιλουν. Πολλες φορες δε οι αιτιολογιες ειναι ασαφεις. Εχει τυχει π.χ. να δωθει ο χωρος του Ηρωδειου για παραστασεις χορου φλαμενγκο, αλλα οχι εαν θελησει να κανει συναυλια ο Vangelis. Το προβλημα με τις τσιχλες και τα τσοφλια απο πασατεμπο και φυστικια στα αρχαια θεατρα ειναι υπαρκτο, προβαλλεται συχνα ως δικαιολογια, αλλα για αυτο ευθυνονται οι ιδιοι οι θεατες που δεν εχουν παιδεια για να δειξουν τον απαιτουμενο σεβασμο (και δυστυχως φευγουν ακομα πιο απαιδευτοι απο τον χωρο) εκει που βρισκονται. Εν πασει περιπτωσει ειναι απλως δικαιολογιες. Η´θα δινονται τα αρχαια θεατρα η´δεν θα δινονται καθολου και για κανεναν, για να τελειωνει η ιστορια. Ας μην κοροιδευουν το ΚΑΣ και οι πολιτικοι φορεις τον κοσμο. Δηλαδη μονο η Μαρια Φαραντουρη, ο Θυμιος Καρακατσανης και ο Πητερ Σταιν (χωρις να υπαρχει κατι εναντιον των αναφερομενων) δικαιουνται να ανεβαζουν παραστασεις στα αρχαια θεατρα; Και αν θελησει κανενας επαρχιακος θιασος θα πρεπει να μπλεξει στα γραναζια της γραφειοκρατιας; Αμαν, εδω εχουν ζητησει αρχαιο θεατρο για επιδειξεις μοδας...

Οσο για το δευτερο προβλημα αρκει να αναφερθουν ελαχιστα παραδειγματα, ωστε να γινει κατανοητο προς τα που παει το θεμα: Οταν το 2004 προβληθηκε στους κιν/φους η ταινια του W. Petersen, "Troy", βασισμενη στην ομηρικη Ιλιαδα, υπηρξαν αρκετοι "πατριωτες" που εψαξαν να βρουν "ψεγαδια" στην ταινια, επειδη δεν τους αρεσε. Ενας πολυ γνωστος κριτικος θεατρου και κιν/φου μαλιστα, εγραψε και κειμενο σε ημερισια αθηναικη εφημεριδα ευρειας κυκλοφοριας με τον τιτλο: "Τα λαθη της ταινιας του W. Petersen". Και απαριθμουσε, απο τα σκηνικα και τα κοστουμια που ησαν λαθος κατα την γνωμη του, μεχρι την απουσια των θεων του Ολυμπου και την εξοδο του Αχιλλεα απο τον Δουρειο Ιππο. Αν και εν μερει εχει δικιο για μερικες ομως σκηνες της ταινιας, εν τουτοις γιατι θα πρεπει να θεωρειται λαθος η μη εμφανιση των θεων; Δηλαδη επειδη ο σκηνοθετης και ο σεναριογραφος εκριναν οτι η παρουσια του Δια με την ζυγαρια η´η Αφροδιτη να τρεχει περα δωθε ξεβρακωτη, με τραυμα απο το δορυ του Διομηδη στο μηρο, δεν χωρανε στην υποθεση της ταινιας ετσι οπως την εχουν εκλαβει αυτοι, ειναι εγκλημα; Ας παει τοτε ο κυριος κριτικος να γυρισει δικια του ταινια γυρω απο τον τρωικο πολεμο! Για την τηλεοπτικη σειρα "Hercules" που προβαλλεται συνεχεια απο ελληνικα ιδιωτικα καναλια, εκει εχουν πει πολλα... Αθλια τα σκηνικα, αθλια τα κοστουμια, ασχετες με την ελληνικη μυθολογια οι ιστοριες και οι φιγουρες... Γιατι τα σκηνικα και τα κοστουμια στις τραγωδιες και τις κωμωδιες που ανεβαζουν οι ελληνικοι θιασοι ειναι καλυτερα; Οσο για τις φιγουρες και τις ιστοριες, τοσο ο Αριστοφανης, οσο και οι Αισχυλος, Σοφοκλης, Ευριπιδης Rezeption of the Myths εκαναν. Θελετε παραδειγματα; Ο Ιασων ειναι ηρωας στην επισημη μυθολογια - ταξιδευει με τους Αργοναυτες στην Κολχιδα και κλεβει το χρυσομαλλο δερας με την βοηθεια της Μηδειας που την εχει γητευσει. Πως παρουσιαζεται στην "Μηδεια" του Ευριπιδη; Σαν ενας απληστος, φιλοδοξος παλιανθρωπος - αφου εκδιωχτηκε απο την Ιωλκο, προσπαθει να γινει βασιλιας στην Κορινθο δια του γαμου του με την κορη του Κρεοντα. Την Μηδεια την εχει παραγκωνισμενη. Ο "πολυτροπος" βασιλιας της Ιθακης εχει αναλογη αντιμετωπιση: Τοσο στον "Αια" οσο και στον "Φιλοκτητη" του Σοφοκλεους ο Οδυσσεας παρουσιαζεται ως "λαμογιο". Ειναι συμφεροντολογος και δεν δισταζει να πατησει κυριολεκτικα επι πτωματων για να πετυχει τους σκοπους του. Ο αγγελιοφορος των θεων Ερμης γελοιοποιειται στην αριστοφανικη "Ειρηνη" καθως εκλιπαρει τον θνητο Τρυγαιο να του δωσει κανα κομματι ψητο κρεας. Οσον αφορα τους "βατραχους", τοσο ο Διονυσος οσος και ο Ηρακλης ειναι απλως γελοιοι.

Σε γενικες γραμμες παντως η επιρροη της αρχαιας ελληνικης ιστοριας και μυθολογιας σε ολα τα ειδη των τεχνων ειναι διαχρονικη. Με ποια κριτηρια επομενως καποιοι νεοελληνες προσπαθουν να βαλουν φραγμο σε αυτες τις επιρροες, και μαλιστα με διαφορους τροπους - απο ειρωνικα σχολια μεχρι ρητορικα παραληρηματα και λογυδρια εθνικιστικου περιεχομενου; Φανταζομαστε οτι την δεκαετια του 1960 κοροιδευαν τις ταινιες της Cinecitta με τους μποντυμπιλντερς Steve Reeves και Reg Parks στον ρολλο του Ηρακλη και τα ειδικα εφφε του R. Harryhausen. Οι νεοελληνες τι εχουν παραγει στους τομεις αυτους; Η ομηρικη Οδυσσεια ενεμπνευσε τους J. Joyce και Ν. Καζαντζακη να γραψουν για τον δικον τους Οδυσσεα, ετσι οπως τον φανταστηκαν οι ιδιοι. Την δεκαετια του 1950 γυριστηκε ταινια στα ιταλικα στουντιο με τον Kirk Douglas στον πρωταγωνιστικο ρολλο. Την δεκαετια του 1990 γυριστηκε μια πιο μοντερνα εκδοχη της Οδυσσειας με πρωταγωνιστη τον Armand Assante και αρκετα εντυπωσιακα ειδικα εφφε. Μας φταιει δηλαδη το Hollywood που κανει τετοιες ταινιες; Καλα κανει! Εμεις τι εχουμε να επιδειξουμε; Που πας να δεις μια θεατρικη παρασταση στην Επιδαυρο και παγωνει το αιμα σου απο τις κραυγες των ηθοποιων στις "καινοτομες" παραστασεις των "πρωτοποριακων" συντελεστων τραγωδιων! Οσο για τις κωμωδιες, μονο βρισιες ακους. Χυδαιοτητα παντου. Ετσι θα επελθει η "καθαρσις" για την ψυχη και το μυαλο του θεατη; Με τις ανατριχιαστικες κραυγες και την αισχρολογια; Μα ειναι αυτο θεατρο;

Αχ Ταλα μου, Ταλα μου... Χιλιες φορες καλυτερα οι Αργοναυτες και ο Περσεας του R. Harryhausen, παρα η καταντια του ελληνικου θεατρου. Τα δερματινα παντελονια του Hercules - Kevin Sorbo παρα τα κουρελια των θεατρικων παραστασεων. Οι εντυπωσιακες σεκανς με τις σκηνες μαχης απο τις ταινιες Troy (2004) και Alexander (2004) ανωτερες απο τις δικες "μας" παραγωγες. Ακομα και ο King Leonidas με τους γυμνασμενους κοιλιακους και τους 300 (2007) ειναι πολυ καλυτερος απο καθε εγχωρια θεατρικη, τηλεοπτικη η´κιν/κη προσπαθεια. Μακαρι να συνεχισει το Hollywood να αντλει εμπνευση απο την ελληνικη αρχαιοτητα και την μυθολογια, ωστε να γυρισει εντυπωσιακες ταινιες με πλουσια ειδικα εφφε. Βιομηχανια ειναι, χρηματα και δυνατοτητες υπαρχουν. Στους "ημετερους" δεν υπαρχουν αυτα...