Sword and Sandal, Gender and Film.

Η δευτερη σημαντικη εκδηλωση απο αυτες που ξεκινησαν απο χτες την Πεμπτη στο Βερολινο, οπως γραφτηκε στο προηγουμενο κειμενο, ειναι ακομα ενα συνεδριο. Το συνεδριο αυτο τιτλοφορειται "Ancient World in the Film - Gender on Screen" και αποτελει μια προσπαθεια συνενωσης δυο ερευνητικων πεδιων, του Reception of Antiquity με τις Gender Studies. Τουτεστιν, πως εμφανιζονται και προσδιοριζονται τα δυο φυλα, αρσενικο και θηλυκο, μεσα απο την 7η τεχνη και συγκεκριμενα, μεσα απο ταινιες που εχουν ως θεμα τους την αρχαιοτητα.

Δυστυχως δεν καλεσαν και τον Ταλα να μιλησει, μολονοτι τους ειχε στειλει και Abstract. Επομενως, γιατι να μην παρουσιασει καποιες απο τις σκεψεις του εδω;

Εχει ασχοληθει με την παρουσιαση των δυο φυλων και την τυπολογια ενος συγκεκριμενου genre, το οποιο ονομαζεται Sword and Sandal η' peplum film. Η συγκεκριμενη κατηγορια αναπτυχθηκε μεταξυ 1957 και 1964 στην Ιταλια. Οι κριτικοι κινηματογραφου στην Ελλαδα εχουν αποκαλεσει το ειδος αυτο των ταινιων "ψευδοιστορικες" και "ψευδομυθολογικες" - και οχι αδικα. Διοτι ναι μεν, οι περισσοτερες απο αυτες τις ταινιες εξελισσονται ειτε στην ιστορικη, ειτε στην μυθικη αρχαια Ελλαδα, η πλοκη τους ομως δεν εχει σχεδον τιποτε κοινο με αυτα. Πρωταγωνιστες αυτου του ειδους των ταινιων ειναι μεγαλοσωμοι και δυνατοι ανδρες, οι οποιοι με την βοηθεια των μυων τους απελευθερωνουν λαους απο τυραννικους δεσποτες, παλευουν με θηρια, γκρεμιζουν καστρα, αναγορευονται σε αρχηγους επαναστατων και βασιλεις, γινονται αντικειμενο θαυμασμου απο πανεμορφες κοπελες. Συνηθιζεται να ονομαζονται οι πρωταγωνιστες αυτοι "Ηρακλης", μολονοτι οι περιπετειες τους ελαχιστα θυμιζουν απο τους γνωστους αθλους της μυθολογιας. Ακομα ομως και εαν καποιοι απο αυτους τους αθλους εμφανιζονται στην μεγαλη οθονη, οπως π.χ. η παλη με λιονταρι, εντουτοις δεν ακολουθουν τον κλασικο κανονα που γνωριζει ο κοσμος απο την μυθολογια. Σε καποιες αλλες ταινιες εμφανιζεται ενας χαρακτηρας που ονομαζεται "Μασιστας". Σε αντιθεση με τον Ηρακλη που φερει γενειαδα και φοραει ενα ειδος δερματινου εξωμιου, δηθεν να θυμιζει δερμα ζωου, ο Μασιστας δεν εχει γενειαδα και εμφανιζεται με γυμνο κορμο. Η φιγουρα του βασιζεται σε εναν χαρακτηρα του ιταλικου βωβου κιν/φου που εμφανιστηκε μαλιστα στην ταινια "νυχτες της Καμπιρια", εμπνευσμενη απο το μυθιστορημα του Φλωμπερ "Σαλαμπω". Υπο την επιτυχια των ταινιων με τον Ηρακλη, ο Μασιστας επανακαλυφθηκε και εκσυγχρονιστηκε, ερμηνευομενος κυριως απο τον Μαρκ Φορεστ. Οι ιστοριες του Μασιστα, εκτυλισσονται απο την αρχαιοτητα μεχρι τον Μεσαιωνα. Ο ηρωας μοιαζει να εχει ξεπερασει το φραγμα του χρονου και του τοπου, αφου απο την αρχαια Ελλαδα και την Ρωμη βρισκεται να πολεμαει εχθρους στην Ατλαντιδα, στη χωρα του Σαβα, στη Βαβυλωνα, στην Κινα, την Αιγυπτο των Πυραμιδων. Ο Μασιστας δεν δισταζει να τα βαλει με Κυκλωπες, Μογγολους, την Ιερα Εξεταση, Αζτεκους, ακομα και...εξωγηινους, προκειμενου να φερει την δικαιοσυνη και την ειρηνη στους καταπιεσμενους λαους.

Το ειδος των peplum films φαινεται οτι επηρρεαστηκε απο τις επικες ταινιες που γυριζε το Χολλυγουντ τις δεκαετιες του '40 και του '50, οπως οι "10 εντολες", ο "Μπεν Χουρ", ο "Χιτων". Βεβαια υπηρχαν και απο τοτε αμερικανοευρωπαικες συμπαραγωγες με μεικτο καστ, οπως η "Helen of Troy" (με τους Rosanna Podesta και Jaques Sernas) και ο "Ulisse" (των Pronti-De Laurentis, με Kirk Douglas, Antony Quin, Sylvana Mangano). Συναμα υπηρξαν επιρροες απο το ρευμα του νεορεαλισμου που διερχοταν μεσω ιταλικων ταινιων, οπως ο "κλεφτης ποδηλατων" του Αντονιονι και δημιουργιες αλλων ιταλων σκηνοθετων, οπως ο Ντε Σικα η' ο Βισκοντι. Αυτο γινεται περισσοτερο κατανοητο, οταν παρακολουθησει κανεις την δομη των peplum films, η οποια θα παρουσιαστει διεξοδικοτερα στη συνεχεια.

Οσον αφορα τους χαρακτηρες και την τυπολογια τους στα peplum films αυτοι θα μπορυσαν να αναλυθουν ως εξης:

THE STRONGMAN (: ερμηνευεται απο τους Steve Reeves, Reg Park, Mark Forest, Gordon Scott, Kirk Morris, Ed Fury, Alan Steel στους ρολους των Hercules, Machiste, Colossus, Goliath, Atlas, Ursus, Samson).

Steve Reeves: Ο πρωτος και, ισως και καλυτερος Ηρακλης του ομιλουντος κινηματογραφου.

Reg Park: Μολονοτι ο βρετανος μποντυμπιλντερ γυρισε μονο 4 ταινες, οι 2 εξ αυτων θεωρουνται οι καλυτερες του ειδους τους. Προκειται για τις "Ercole all´centro della terra" του Mario Bava και "Ercole alla concuista dell´Atlandice" του Vittorio Cottafavi. Και οι 2 του 1961.

Mark Forest. Το πραγματικο του ονομα ειναι Lou Degni. Ειναι Ιταλοαμερικανος απο το Μπρουκλιν και ως τετοιος, η ιδανικοτερη επιλογη για τις ταινιες αυτες που γυριζονταν στην Ιταλια, καθοτι γνωριζε και την γλωσσα του τοπου. Ταυτιστηκε κυριως στο ρολο του Μασιστα.

Gordon Scott. Προτου κανει καριερα στην Τσινετσιτα, υποδηθηκε τον Ταρζαν σε 5 ταινιες της MGM την δεκαετια του '50.

Ο strongman ειναι εμφανισιμος, νεος ανδρας. Μυωδης, γραμμωμενος, ηλιοκαμενος. Διεπεται απο το αισθημα δικαιοσυνης και ειναι παντοτε προθυμος να βοηθησει τους φτωχους και αδυνατους. Εχει ηγετικες ικανοτητες και αποπνεει το σεβασμο και την προσοχη των συντροφων του. Ενιοτε γινεται αφελης και "πιανεται κοροιδο" συχνα απο την Femme Fatale, που αποσκωπει να τον χρησιμοποιησει.

ΤΗΕ ΜAID (:Ενσαρκωνεται απο τις Rosanna Podesta, Sylva Coscina, Virna Lisi).

Rosanna Podesta

Sylva Coscina

Ειναι το γλυκο, καλο κοριτσι. Συνηθως ξανθια, ντυμενη στα λευκα και...πολυ αθωα. Η αγνη κοπελα, που ειναι ερωτευμενη με τον strongman, πιανεται συχνα αιχμαλωτη του τυραννικου δεσποτη, ο οποιος επιδιωκει να την χρησιμοποιησει, προκειμενου να βγαλει απο την μεση τον strongman.


THE DUDE (: Η φιγουρα του κολλητου εκπροσωπηθηκε επαξια απο τους Gulianno Gemma, Terence Hill, Jaques Sernas).

Gulianno Gemma.

Ο καλυτερος φιλος του strongman. Μολονοτι δεν ειναι τοσο μυωδης οπως εκεινος, ειναι εντουτοις αθλητικος τυπος. Κυριως ειναι δεινος ξιφομαχος και ακροβατης. Διαθετει ηγετικες ικανοτητες, ειναι θρασυς, μεγαλος καρδιοκατακτητης και λιγοτερο αφελης απο τον καθε Ηρακλη η' Μασιστα. Γι' αυτο και σε ορισμενες ταινιες του genre ειναι αυτος ο πρωταγωνιστης που νικαει τον κακο και παιρνει το κοριτσι.

FEMME FATALE (: Ερμηνευτηκε απο τις Fay Spain, Sylvia Lopez).

Sylvia Lopez

H femme fatale ειναι πιο ωριμη και εμπειρη απο την αγνη κοπελα. Συνηθως ειναι μελαχρινη, με γατισια ματια, εντυπωσιακα χτενισματα και φορεματα. Το στυλ της ομοιαζει με αυτο της δεκαετιας του '60 δηλαδη. Η femme fatale διψαει για πλουτο και εξουσια. Ολες της οι πραξεις, ειτε αποπλανει τον strongman, ειτε συμμαχει με τον τυραννικο δεσποτη, εκει αποσκοπουν. Σε ορισμενες ταινιες φαινεται οτι ειναι βαθια ερωτευμενη με τον μυωδη πρωταγωνιστη και προσπαθει να επανορθωσει. Με τον θανατο της, επανερχονται οι ισορροπιες στην ταινια, καθως ο θεατης γνωριζει εκ των πρωτερων, οτι ο Ηρακλης προκειται να τα φτιαξει με το αγνο κοριτσι...


THE HENCHMAN (: Π.χ. Gordon Mitchell, Mimmo Palmara, Primo Carnera).

Gordon Mitchell. O σκληρος αντρας με το παγωμενο βλεμμα επαιξε συχνα ρολους κακων. Σε μια ταινια ειχε υποδυθει τον Μασιστα.

Mimmo Palmara. Ο ψηλος, γεροδεμενος Ιταλος επαιζε συνηθως τον κακο διπλα στα μεγαθηρια της εποχης.

Ο Henchman ειναι το δεξι χερι του τυραννου, ο ανθρωπος του για τις βρωμικες δουλειες, οπως συλληψεις, δολοφονιες και λεηλασμοι. Μολονοτι μυωδης, ειναι λιγοτερο γραμμωμενος απο τον πρωταγωνιστη και φυσικα, πιο ασχημος. Ο "δυνατος κακος" συλλαμβανει την αγνη κορη, αλλα δεν θελει τιποτε αλλο απο αυτην, παρα μονο να την χρησιμοποιησει για δολωμα, προκειμενου να πιασει τον πρωταγωνιστη.


THE CRUEL TYRANN (:Αποδοθηκε απο τους Arturo Dominici, Sergio Fantoni etc. ).

Arturo Dominici. Ενας αρχετυπικος χαρακτηρας κακου δικτατορα.

Ο τυραννος κατοικει στο παλατι του, περιτριγυρισμενος απο κηφηνες, κολακες και την σωματοφυλακη του. Επειδη πηρε την εξουσια με βια και δολο, φοβαται για την ζωη του. Φοβαται μην χασει με τον ιδιο τροπο την δυναμη που εχει. Δεν δειχνει να ενδιαφερεται ερωτικα για γυναικες. Χρησιμοποιει την αγνη κοπελα ως δολωμα για τον πρωταγωνιστη. Ως προς την εμφανιση του, εχουν επιλεγει απο τους δημιουργους των ταινιων αυτων ως προτυπα, ειτε ο Νερων (εξ' ου και συχνα ως τυραννος εμφανιζεται καποιος παχουλος ηθοποιος), ειτε ενας τυπος τυραννου που ομοιαζει του Καλιγουλα και τον ενσαρκωσε, μεταξυ αλλων, ο Sergio Fantoni στην δευτερη ταινια που γυρισε ο Steve Reeves ως Ηρακλης: Με εμπνευση απο τα αρχαικα εικονογραπτα αγγεια, ο ηθοποιος ενσαρκωσε τον ρολο του κακου εχοντας κομμωση με οφελειες, μουσι χωρις μουστακι και βαμμενα ματια. Το παρουσιαστικο του ειχε επομενως θηλυπρεπεις τασεις (συγκρινε εδω με την εμφανιση των μνηστηρων στην ταινια Ulisse). Κατα τα αλλα, ο τυραννος αρεσκεται να φοραει χρυσοποικιλτα ενδυματα, στεμματα και να ζει μεσα στην χλιδη.

Περαιτερω χαρακτηρες των ταινων αυτων περιλαμβανουν τον ηλικιωμενο αρχηγο των επαναστατων, τον μεντορα της ομαδας, την γυναικα του, που συχνα παιζει τον ρολο της μανας για τον πρωταγωνιστη, η' της ξενοδοχου που διατηρει το πανδοχειο οπου συγκεντρωνονται οι επαναστατες, πληθος στρατιωτων και του εξεγερμενου λαου. Εδω ειναι που εχουμε τις επιρροες απο το κυμα του νεορεαλισμου και τις μνημες απο τον Β' παγκοσμιο πολεμο.

Μια κλασσικη ταινια του genre περιλαμβανει μια πανομοιοτυπη δομη: Ο τυραννος θεσπιζει αυστηρα μετρα/ οι στρατιωτες του λεηλατουν και σφαζουν/ ο λαος ειναι σε απογνωση/ καποιοι επαναστατουν.

Οι επαναστατες στελνουν μηνυμα στον strongman/ τον κολλητο του για βοηθεια. Αλλα εκδοχη ειναι, οτι ο πρωταγωνιστης εμφανιζεται τυχαια και τυχαια μπλεκει στην ολη ιστορια.

Ο strongman ειτε σωζει την κοπελα απο στρατιωτες, ειτε σωζει τους επαναστατες. Ετσι κανει επιδειξη της δυναμης του.

Ο τυραννος μαθαινει τα νεα και συνωμοτει με την feme fatale και τον henchman.

Το δεξι χερι του τυραννου συλαμβανει την αγνη κοπελα η' τους επαναστατες/ Η femme fatale αποπλανει τον strongman.

Υπαρχει επισης και σκηνη με εξωτικο χορο.

Ο πρωταγωνιστης, ειτε ναρκωνεται για να ξυπνησει στην φυλακη, ειτε παραδινεται απο μονος του, μολις διαπιστωσει οτι οι φιλοι του κινδυνευουν/ οι κακοι χαιρονται με την νικη τους.

Ακολουθει σκηνη βασανιστηριων. Εδω ο strongman κανει για αλλη μια φορα επιδειξη της δυναμης του. Μολονοτι φιανεται σαδομαζοχιστικη, η σκηνη αυτη δεν εχει να κανει ουτε με αυτο, ουτε με ομοφυλοφιλια, οπως καποιοι διατεινονται. Ειναι απλως το μεσον για να δειξει ο πρωταγωνιστης την δυναμη του.

Οι επαναστατες το σκανε απο την φυλακη, με την βοηθεια του πρωταγωνιστη. Καποιοι απο αυτους ειδοποιουν τους δικους τους να επιτεθουν στο παλατι.

Ακολουθουν συμπλοκες/ μαχες ειτε εκτος, ειτε εντος πολης/ οι επαναστατες ορμουν στο παλατι, αφου νικησουν τους φρουρους.

Ο strongman βγαζει εκτος μαχης τον henchman/η femme fatale ειτε δολοφονειται απο τον καχυποτπο και φοβιτσιαρη τυραννο, ειτε σκοτωνεται κατα λαθος, προσπαθωντας να σωσει τον πρωταγωνιστη/ ο τυραννος σκοτωνεται απο τον πρωταγωνιστη/ η κοπελα ενωνεται με τον αγαπημενο της.

Ο Μεντορας γινεται βασιλιας/ ο λαος γιορταζει/ ο strongman (κυριως στις ταινιες με τον Μασιστα και τον Ουρσο) αποχαιρετα τους συντροφους του και φευγει αφου ομαλοποιηθηκε η κατασταση.

Στις ταινιες αυτες φαινεται και η συμβολη του καταπιεσμενου λαου, κατα το υποδειγμα του νεορεαλισμου. Οσο για την φιγουρα του strongman, ναι μεν εχει προιστορια ως ο κακος και μπρουταλ τυπος που κυνηγουσε τον Σαρλω του βωβου κιν/φου, εδω ομως εχει εξευγενιστει και ακολουθει τα προτυπα της εποχη του. Οι ιταλοι παραγωγοι σκοπιμα διαλεγαν αμερικανους μποντυμπιλντερς για πρωταγωνιστες, αφου επεδιωκαν να προβληθουν οι ταινιες αυτες και στις Η.Π.Α. Το μηνυμα που δινουν οι ταινιες αυτες ειναι ο αγωνας για την ελευθερια και την δικαιοσυνη. Ειτε ο πρωταγωνιστης λεγεται Ηρακλης, ειτε Μασιστας, αυτος εκπροσωπει, με την εμφανιση του, το ηθος και τις πραξεις του, το καλυτερο στον ανθρωπο.

Ο Ηρακλης της Marvel Comics δεν ειναι παρα η εκσυγχρονισμενη και πληρως αμερικανοποιημενη εκδοχη των πρωταγωνιστων των peplum films.

Ηδη ομως πριν απο το 1964 αρχισε το ειδος αυτων των ταινιων να φθινει. Ο κοσμος αρχισε να ωριμαζει. Επερχονταν αλλα ρευματα στον κινηματογραφο, την μουσικη, τις τεχνες. Τα νεα κινηματογραφικα προτυπα δεν ησαν τοσο λαμπροι και καθαροι ηρωες. Οι πρωταγωνιστες του νεου ειδους του ιταλικου κινηματογραφου, που ονομαζεται "σπαγγετι γουεστερν" ειναι ανθρωποι τυραννισμενοι απο την μοιρα. Ο Τζανγκο, ο Ρινγκο, ο Σαμπατα ειναι πιστολαδες που σκοτωνουν για μια χουφτα δολλαρια, χωρις τις ηθικες αναστολες ενος Ηρακλη η' ενος Μασιστα. Ετσι, ο strongman εγινε δευτεραγωνιστης και ο κολλητος του επαιζε το πρωτο βιολι. Αυτο φαινεται καπως καλυτερα στις κωμικες ταινιες με το ντουετο των Μπαντ Σπενσερ και Τερενς Χιλ, οπου ο πρωτος θυμιζει λιγο τον μπουρλεσκ τυπο απο τον βωβο κιν/φο...

Την δεκαετια του '80 επεχειρησαν παλι οι ιταλοι να επαναφερουν το ειδος του peplum στους κιν/φους, ειδικα μετα την επιτυχια του Κοναν, σε παραγωγη του Ντε Λαουρεντις. Το νεο αυτο υποειδος ηταν ακομα περισσοτερο φανταστικο, με φιγουρες που ηταν περισσοτερο βαρβαροι ηρωες και δεν ειχαν την ευγενικη καταγωγη του ημιθεου Ηρακλη, κινουνταν δε σε κοσμους, που δεν ειχαν καν να κανουν με την μυθικη Ελλαδα.

Κατα την γνωμη του γραφοντος, ο πιο πειστικος κατευθειαν απογονος του ιταλικου peplum film ειναι το αμερικανικο "Scorpion King" με τον Dwayne Johnson, καθως η τυπολογια των χαρακτηρων και η δομη του παρουσιαζουν πλειστες ομοιοτητες.

Σ. σ.: Στην ιστοσελιδα www.briansdriveintheater.com θα βρει κανεις πολλες πληροφοριες για το peplum film.