Εκπληκτοι πληροφορηθηκαμε μεσοβδομαδα, οτι ξεκινησαν κιολας οι εκδηλωσεις για τον εορτασμο των 2.500 χρονων απο την Μαχη του Μαραθωνα (490 π. Χ.), της πρωτης μαχης στην σειρα των Περσικων Πολεμων. Η εκπληξη μας προηλθε απο το γεγονος οτι η Μαχη πρεπει να ελαβε χωρα γυρω στις 12 Σεπτεμβριου στην πεδιαδα του Μαραθωνα. Γυρω στους 4 μηνες δηλαδη απο τωρα. Οι εκδηλωσεις περιστρεφονται γυρω απο την ανανεωση του Μουσειου στον Μαραθωνα και την εκδοση τομου σχετικου με την περιοχη και την φημισμενη μαχη. Επισης, απο τα μεσα της περασμενης εβδομαδας λειτουργει εκθεση για την Μαχη στο κτηριο της Βουλης. Ευλογως λοιπον αναρωτιωμαστε, γιατι ξεκινησαν καποιοι τοσο νωρις.
Τουλαχιστον μας δινεται με την ευκαιρια αυτη η δυνατοτητα να παραθεσουμε καποιες σκεψεις μας εδω. Δεν σκοπευουμε να αναφερθουμε διεξοδικα και αναλυτικα στα αιτια και τις σημαντικοτερες μαχες και τους πρωταγωνιστες των Περσικων Πολεμων (490-479 π. Χ.). Για αυτα παραπεμπουμε στα εργα του Ηροδοτου, καθως και στα σχετικα βιβλια των Δημητρη Γαρουφαλη και Peter Green. Αυτο που μας ενδιαφερει ειναι η ερμηνεια των Περσικων Πολεμων.
Ηδη απο την αρχαιοτητα, οι Περσικοι Πολεμοι θεωρηθηκαν πως αντικατοπτριζουν την αντιπαραθεση Ανατολης και Δυσης, την αντιπαραθεση δυο εντελως διαφορετικων πολιτιστικων φαινομενων. Στην μια πλευρα στεκεται ο ελληνικος κοσμος, απαρτιζομενος απο πολεις κρατη που ομιλουν μια γλωσσα με κοινες ριζες και λατρευουν τους ιδιους θεους. Καποιες απο αυτες τις πολεις κρατη απαρτιζονται απο ολιγαρχικα και καποιες απο δημοκρατικα πολιτευματα. Οι πολιτες εχουν το δικαιωμα να συμμετεχουν στην κοινωνικη ζωη της πολης τους αναλαμβανοντας πολιτικα δικαιωματα και διαχειριζομενοι το κοινο ταμειο, τον στρατο κτλ.
Στην αλλη πλευρα στεκεται η Περσικη Αυτοκρατορια, η οποια εξαπλωνεται απο τα μικρασιατικα παραλια, την Συροπαλαστινη και την Αιγυπτο, μεχρι και την Ινδια. Εκατομμυρια ανθρωπων διαφορετικων φυλων ζουν στην αχανη αυτοκρατορια, η οποια ειναι χωρισμενη σε επαρχιες (σατραπειες) για να διοικειται ευκολοτερα. Στο κεντρο της αυτοκρατοριας τοποθετειται η πρωτευουσα και το βασιλειο των Περσων. Οι σημαντικοτερες πολεις ειναι τα Σουσα, η Περσεπολις, οι Πασαργαδες και τα Εκβατανα. Οι Περσες εχουν ενσωματωσει στοιχεια αλλων λαων στην αρχιτεκτονικη και την πολιτικη τους διοικηση, οπως των Ασσυριων και των Βαβυλωνιων. Ο Μεγας Βασιλευς των Περσων συγκεντρωνει ολες τις εξουσιες στο προσωπο του, θεωρειται δε απεσταλμενος των θεων. Οι υπηκοοι του καλουνται να τον υπηρετουν πιστα. Το μεγαλειο, ο πλουτος, η εξουσια εναντι του λαου ηταν τοσο ψηλα στον Περση Βασιλεα, ωστε συμφωνα με τον Ηροδοτο, ειχε εξουσιοδοτησει εναν υπηρετη του να του υπενθυμιζει καθε πρωι που ξυπναγε, οτι αυτος, ο Μεγας Βασιλεας, ειναι ανθρωπος και οχι θεος.
Αυτη ηταν η δυναμη, η οποια, το 490 π. Χ., στραφηκε εναντιον της Ελλαδας και συγκεκριμενα, εναντιον της πολης των Αθηνων, για να την εκδικηθει για την συμμετοχη της στην Ιωνικη Επανασταση (494 π. Χ.). Σιγουρα οχι τοσο υπερβολικα αριθμημενοι Περσες, οπως αναφερει ο Ηροδοτος, παντως μια αρκετα μεγαλη και ισχυρη δυναμη παραταχθηκε στην πεδιαδα του Μαραθωνα εναντι καπου 10.000 Αθηναιων, οπλισμενων με θωρακες, μεγαλες στρογγυλες ασπιδες, περικνημηδες, κορινθιακα κρανη, ξιφη και δορατα σε σχηματισμο φαλαγγας. Χαρη στην στρατιωτικη ιδιοφυια του Μιλτιαδη, ο Αθηναιος Δαβιδ καταφερε και νικησε τον Περση Γολιαθ.
10 χρονια αργοτερα, ο Περσης Βασιλεας Ξερξης, γιος του Δαρειου που ειχε διαταξει την επιθεση στον Μαραθωνα, εισβαλλει στην Ελλαδα απο τον Βορρα. Ενα τμημα του στρατου του αναχαιτιζεται και κρατειται πισω στα στενα των Θερμοπυλων απο 300 Σπαρτιατες και 700 Θεσπιεις. Οι υπερασπιστες των Θερμοπυλων ηττουνται απο προδοσια και ο στρατος του Ξερξη προελαυνει στην Αθηνα, την οποια βρισκει ερημωμενη. Ο προνοητικος στρατηγος Θεμιστοκλης ειχε φροντισει να διαφυγει ο αμαχος πλυθυσμος εγκαιρως, συγχρονως δε, ειχε δημιουργησει εναν ευελικτο στολο απο τριηρεις. Λογω διαφωνιων με τον αρχιστρατηγο Ευρυβιαδη, που ηθελε να αντιμετωπισει τους Περσες απο ξηρας και σε ανοιχτη μαχη, ο Θεμιστοκλης παρεσυρε με τεχνασμα τον βραδυκινητο και ογκωδη φοινικοπερσικο στολο στον κολπο μεταξυ Σαλαμινας και Πειραια και θετωντας σε εφαρμογη μια γρηγορη, κεραυνοβολα επιθεση, τον εμβολισε. Ο Ξερξης και το επιτελειο του παρακολουθουσαν την καταστροφη του στολου τους απο το Αιγαλεω, ανυμποροι να αντιδρασουν.
Το τελευταιο κεφαλαιο στους Περσικους Πολεμους γραφτηκε εναν χρονο μετα την Μαχη των Θερμοπυλων και την Ναυμαχια της Σαλαμινας. Τοσο στην Ναυμαχια της Μυκαλης, οσο και στην Μαχη ξηρας στις Πλαταιες, Αθηναιοι, Σπαρτιατες, Κορινθιοι, Αρκαδες, ολοι σχεδον οι Ελληνες των πολεων κρατων που μπορουσαν να φερουν οπλα, πολεμησαν μαζι, ενωμενοι, αφηνοντας τις διαφορες τους στην ακρη. Και καταφεραν να νικησουν τις στρατιες Φοινικων, Λιβυων, Ινδων, Βαβυλωνιων, Περσων του Ξερξη. Αποδειξη της νικης τους και σημαδι της ενοτητας τους ειναι ο χαλκινος τριποδας που αφιερωσαν στους Δελφους και βρισκεται σημερα στην Κωνσταντινουπολη ως λαφυρο του Μεγαλου Κωνσταντινου. Επανω του αναγραφονται τα ονοματα των πολεων που συμμετειχαν στους Περσικους Πολεμους.
Ο μεγαλος νικητης της αντιπαραθεσης αποδειχτηκε πως ηταν η Αθηνα. Απο τους Περσικους πολεμους και ως το 403 π. Χ. περιπου, η Αθηνα και ο στολος της κυριαρχουσαν στο Αιγαιο. Η πολη εγινε Μεκκα των Τεχνων και των Επιστημων, μεχρι που η κατασταση την εφερε σε σημειο αλαζονιας. Ετσι, και με ανταγωνισμο απο την Σπαρτη, δημιουργηθηκε στα 431 π. Χ. το παρασκηνιο με το οποιο ξεκινησε ο καταστροφικος εμφυλιος πολεμος. Ο φοβος μιας ακομη επιθεσης απο την Περσια παρεμενε ομως ακομη. Οι Περσες δεν παρελειπαν να ριχνουν λαδι στη φωτια, ενισχυοντας ποτε την μια και ποτε την αλλη παραταξη. Ωσπου εμφανιστηκε τελικα ενας νεαρος Μακεδονας ονοματι Αλεξανδρος, ο οποιος ξαναενωσε τους Ελληνες και τους οδηγησε στα βαθη της Ασιας, εξαφανιζοντας μια για παντα τον Περσικο κινδυνο...
Στην εποχη μας, ιστορικοι, κυριως των γερμανοφωνων παν/μιων, τεινουν να υποβαθμισουν την σημαντικοτητα της Μαχης του Μαραθωνος και των υπολοιπων μαχων των Περσικων Πολεμων, πηγαινοντας ετσι στο εντελως αντιθετο ακρο. Ειχε προηγηθει η εξιδανικευση των Περσικων Πολεμων και του ελληνικου πνευματος απο τις ιδιες αυτες Σχολες του 19ου και του πρωτου μισου του 20ου αιωνος, συμφωνα με τις οποιες, η συμβολη των ελληνικων πολεων ηταν ο φραγμος της Περσικης εξαπλωσης στην ευρωπαικη ηπειρο. Ωστοσο γνωριζουμε σημερα, οτι η Περσικη Αυτοκρατορια δεν ειχε τετοιου ειδους βλεψεις.
Η σπουδαιοτητα των Περσικων Πολεμων ως ιστορικων γεγονοτων εγκειται αλλου κατα την γνωμη μας, αφου απεδειξε ουσιαστικα τις διαφορες δυο εντελως ξεχωριστων συστηματων στην πραξη. Προφανως επρεπε να πραγματοποιηθει η ενοπλη αυτη αντιπαραθεση, για να γινει κατανοητο το ποσο διαφορετικοι κοσμοι ειναι οι δυο τους. Στην αρχαια Εγγυς Ανατολη, υπαρχουν καποια κοινα θεσμικα στοιχεια, ειτε προκειται για την Ασσυροβαλυλωνιακη, ειτε για την Περσικη, ειτε ακομα για την Αιγυπτιακη Αυτοκρατορια. Ενα απο αυτα τα στοιχεια ειναι η συγκεντρωση των εξουσιων στο προσωπο του Βασιλεα/ Αυτοκρατορα/ Φαραω, οποιος ειτε ειναι θεοσταλτο προσωπο, ειτε ειναι ο ιδιος θεικης καταγωγης. Ολα τα πραγματα, οι τεχνες, τα κειμενα, οι τελετες κτλ., περιστρεφονται γυρω απο τον ηγετη. Θρησκευτικα κειμενα, οπως η εβραικη Βιβλος, θεωρουνται δογματα και καθε αποπειρα ερμηνειας τους με ορθολογικους κανονες βλασφημη. Στον αρχαιο ελληνικο κοσμο αντιθετως, κυριαρχει ελευθερια εκφρασης. Καθενας ειναι ελευθερος να πει την αποψη του σε αγορες και βουλευτηρια. Η ελευθερια της εκφρασης συνδεεται με την ποικιλια ιδεων. Ο Φλαβιος Ιωσηπος στο εργο του "κατα Απιωνος", ειρωνευεται αυτο το στοιχειο, αναφεροντας οτι υπαρχουν τοσες πολλες αποψεις μεταξυ των ελληνων ιστορικων, που κανενας δεν ξερει τι ειναι σωστο και τι ψεμμα. Κατι που στα βασιλεια της Εγγυς Ανατολης απουσιαζε, αφου οτι γραφοταν, επρεπε να κολακευει τον καθε ηγεμονα. Στην ελληνικη τεχνη επικρατουσε το μετρο, η αρμονια, αντιθετα με τα μνημεια της Ανατολης που εντυπωσιαζουν με τον ογκο και τις διαστασεις τους (π.χ. οι πυραμιδες στην Γκιζα). Στα ελληνικα εργα τεχνης, οπως τα αγγεια, ο ζωγραφος, αλλα και ο κεραμοποιος μπορουσε να βαλει την υπογραφη του στο δημιουργημα του. Ακομη, στην αρχαια Ελλαδα δεν υπηρχε καποιο ιερο βιβλιο οπως η Βιβλος.
Ισως καποιες απο αυτες τις διαφορες μεταξυ των δυο πολιτισμων να επαιξαν καταλυτικο ρολο στην εξελιξη και το αποτελεσμα των Περσικων Πολεμων. Αυτο βεβαια ειναι κατι, το οποιο επισης διαφοροι ιστορικοι πρεσβευουν. Θα μπορουσε βεβαια να μελετηθει το θεμα αυτο ακομα διεξοδικοτερα. Γιατι οχι; Νομιζουμε οτι πολλα μπορουν να ειπωθουν και να γραφτουν για αυτο επιπλεον.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen