"Hype" ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ.

 Εδω και λιγα χρονια, παρατηρειται το φαινομενο, ξενες τηλεοπτικες σειρες ιστορικου περιεχομενου, οπως Rom, Tudors, Borgias, Spartacus, να κρατουν σε εγρηγορση το κοινο και να γινονται παγκοσμιως δημοφιλεις, οχι μονο, λογω των εξαιρετικων κουστουμιων, της φωτοιγραφιας και του σεναριου. Οι σειρες αυτες, μαζι με την φρεσκοφερμενη Game of Thrones, βριθουν βωμολοχιων, σκηνων βιας, γυμνων και σεξ. Ειδικα των δυο τελευταιων η παρουσια κανει ιδιαιτερη αισθηση, μιας και στον καθαρα mainstream κινηματογραφο απουσιαζει. Μηπως ομως για αυτους τους λογους, οι δημιουργοι των ανωτερω τηλεοπτικων σειρων εχουν δωσει εμφαση στο γυμνο και το σεξ; Για να προσελκυσουν κοινο;

 Στο παρελθον οι τηλεοπτικες σειρες δεν ηταν τοσο πολυ προσεγμενες. Δεν ξοδευονταν απιστευτα πολλα χρηματα για αυτες και οι τηλεοπτικοι ηθοποιοι δεν καλοπληρωνονταν τοσο, οσο οι συναδελφοι τους της μεγαλης οθνοης. Για αυτο και πολλοι επιχειρουσαν την μεταβαση στον κινηματογραφο. Εδω και λιγα χρονια εχει πλεον επικρατησει να μην θεωρειται αυτο δεδομενο, αφου η ποιοτητα των τηλεοπτικων σειρων εχει ανεβει. Οπως και οι μισθοι. Ας ριξουμε ομως μια ματια στο παρελθον των τηλεοπτικων σειρων και κυριως, αυτων που σημειωσαν επιτυχια στην ελληνικη και την παγκοσμια τηλεοραση απο τις αρχες της δεκαετιας του '80. Σιγουρα θα βρισκονται πολυ ενδιαφερουσες παρατηρησεις απο πισω:

 Οσον αφορα την ελληνικη τηλεοραση λοιπον, απο τις αρχες μεχρι και τα μεσα της δεκαετιας του '80, πολυ δημοφιλεις ησαν οι νεανικες σειρες περιπετειας "ο ιπποτης της ασφαλτου" και "Μακγκαιβερ", καθως και οι σαπουνοπερες "Νταλλας" και "Δυναστεια". Ακομη, τα "Fame - στον πυρετο της δοξας" για την ζωη σε μια σχολη χορου και "ολα για το πτυχιο", για τους αγωνες μιας παρεας φοιτητων νομικης. Παραλληλα, συνεχιζονταν σειρες που ειχαν ξεκινησει απο την περασμενη δεκαετια, οπως "το πλοιο της αγαπης", "οι Ντιουκς", "οι αγγελοι του Τσαρλυ" και κυριως "the Bill Cosby show". Απο τα μεσα μεχρι και τα τελη της δεκαετιας του '80, η σειρα που ανεδειξε τον Μπρους Γουιλλις, "αυτος, αυτη και τα μυστηρια", ηταν απο τις προσφιλεστερες του ελληνικου τηλεοπτικου κοινου. Λιγο πριν εκπνευσει η δεκαετια, εμφανιζεται στους τηλεοπτικους δεκτες η σαπουνοπερα "τολμη και γοητεια", η οποια εκανε αμεσως παταγο και συνεχιζει να προβαλλεται ακομα. Τοτε ειναι που προβαλλονται και τα πρωτα λατινοαμερικανικα σηριαλ.Στο μεταιχμιο της εποχης εκεινης εμφανιζοτναι και τα πρωτα ιδιωτικα καναλια. Αυτα προβαλλουν επισης σαπουνοπερες, οπως η "Σαντα Μπαρμπαρα" και τα "ατιθασα νιατα", με επιτυχια, αλλα οχι τοσο μεγαλη επιτυχια, οσο εκεινη "της τολμης και γοητειας".

 H περιοδος μεταξυ αρχων και μεσων της δεκαετιας του '90 σηματοδοτειται απο την επιτυχια των σηριαλ "Baywatch", "21 Jump Street" και "Beverly Hills". Το πρωτο μαλιστα αποτελεσε σταθμο, μιας και σηματοδοτησε τον ερωτισμο της νεας δεκαετιας, η οποια αφηνε πλεον πισω της τον συντηρητισμο των 80ς. Παρα ταυτα, δεν ηταν τοσο τολμηρο, αλλα ανεδειξε τις νεες πτυχεδς στην εξελιξη των κοινωνικων και ηθικων δομων. 

 Την ιδια εποχη, τα ιδιωτικα τηλεοπτικα καναλια προχωρουν σε δικες τους παραγωγες. Οι ελληνικες τηλεοπτικες σειρες που εκαναν αισθηση και παραμενουν ακομα στη συλλογικη μνημη του κοινου, ηταν κωμωδιες, οπως "οι 3 Χαριτες" και "οι Απαραδεκτοι", σαπουνοπερες, οπως η "Λαμψη" και η "καλημερα ζωη", δραματικες που αναφερονταν σε θεματα ταμπου της ελληνικης κοινωνιας, οπως η "Αναστασια" (ερωτικες σχεσεις μιας κοπελας με εναν νεαρο ανδρα και τον πατερα του) και οι "ψιθυροι καρδιας" (σχεσεις μεταξυ μιας τσιγγανας και ενος ευκαταστατου ανδρα). Επισης και εως τα τελη της ιδιας δεκαετιας, τα δυο μεγαλυτερα ιδιωτικα καναλια της χωρας επενδυουν στην τηλεοπτικη μεταφορα βραβευμενων μυθιστορηματων, οπως "ο κιτρινος φακελος", "βαμμενα κοκκινα μαλλια", "η αιθουσα του θρονου".

 Απο τα μεσα εως και τα τελη της δεκαετιας του '90, θυμομαστε οτι ολος ο κοσμος μιλουσε για δυο σειρες φαντασιας, "Hercules: The legendary journeys" και "Xena: The warrior princess". Παρα την αρνητικη κριτικη που ειχαν δεχθει, ειδικα στη χωρα μας, τα σηριαλ αυτα ειχαν μεγαλη ακροαματικοτητα και οδηγησαν και αλλα ξενα τηλεοπτικα δικτυα να δημιουργησουν αντιστοιχεδς σειρες φαντασιας, με μειωμενη ομως ακροαματικοτητα. Παραλληλα εκαναν την εμφανιση τους, μετα απο πολλα χρονια, σηριαλς ιατρικα, οπως το "E.R." που ανεδειξε τον Τζωρτζ Κλουνει και μυστηριου, σαν το "X-Files". Προς το τελος της δεκαετιας εμφανιζεται και αναδεικνυεται σε επιτυχια το sitcom "Friends - τα φιλαρακια", με το οποιο ξεκινησε την καρριερα της η Τζενιφερ Ανιστον.

 Φτανουμε ετσι στην πρωτη δεκαετια του 21ου αιωνα... Εδω εχουμε την διεθνη επιτυχια σειρων, οπως το "Smallville", τα αστυνομικα "CSI" και "Monk", ιατρικα οπως "Dr. House" και "Grey´s Anatomy", αλλα και πιο ... πικαντικα, οπως τα "Sex and the City" και "Desperate Housewives". Ειδικα στο προτελευταιο φαινεται να γινεται η απελευθερωση καποιων κλισε γυρω απο τους ρολους ανρων και γυναικων, τις καθημερινες σχεσεις, το σεξ. Απελευθερωση που οπως αναφερθηκε στα εισαγωγικα του παροντος κειμενου, επιτελεστει τα τουλαχιστον τελευταια 5 χρονια...

 Μεχρι προσφατα, η συμβολη της εγχωριας τηλεοπτικης παραγωγης αναλωθηκε σε σειρες, οπως "παρα πεντε" και "το νησι". Τα λατινοαμερικανικα σηριαλ, που συνεχιζονταν παραλληλα κατα τα τελευταια 10 χρονια, εδωσαν σταδιακα την θεση τους σε σηριαλ τουρκικης παραγωγης. To πρωτο εξ αυτων ηταν "τα συνορα της αγαπης", το οποιο πραγματευοταν τον ερωτα μιας κοπελας τουρκικης καταγωγης για εναν Ελληνα νεο. 

 Σημερα, καθως τα ιατρικα και αστυνομικα σηριαλ που αναφερθηκαν συνεχιζονται απο το 2000 και μετα, υπαρχουν, και σειρες σχετικες με ζομπι, βρυκολακες ("Vampire Diaries"), φαντασιας, τρομου και μυστηριου ("Supernatural", "Grimm", "once upon a time"). Ορισμενα ΜΜΕ εκαναν μεγαλη διαφημιση στη βρεταννικη σειρα "The Dowton Abbey", κυριως επειδη προβαλλεται απο κρατικο καναλι ως απαντηση στα λιγοτερο ποιοτικα σηριαλ των ιδιωτικων σταθμων. Οι σειρες αυτες, συν τις ανωθι αναφερομενες στα εισαγωγικα, θεωρουνται εξαιρετικα δημοφιλεις στο εξωτερικο. Στη χωρα μας δεν εχουν δημιουργησει ακομα "ρευμα" η' "hype", οπως οι σειρες που αναφερονται στο παρον κειμενο...
 

ΑΝΕΓΚΕΦΑΛΟΙ.

 

Ειχε προ πολλου νυχτωσει και το κρυο ηταν τσουχτερο. Ο Τ. περπατουσε στο πεζοδρομιο, πηγαινοντας προς το διαμερισμα του. Το κρυο ερχοταν καταπανω του, τον μαστιγωνε αλυπητα. Το σακκιδιο στην πλατη, βαρυφορτωμενο οπως παντα, τον αναγκαζε να σκυβει λιγο προς τα μπρος. Μαζι με τον παγερο αερα, τον εκβιαζαν να περπαταει αργα. Φορυσε γαντια, αλλα ενιωθε τα δαχτυλα του παγωμενα. Περπατουσε σκυφτος στο μισοφωτεινο, απο αραιες λαμπες, πεζοδρομιο με τα χερια στις τσεπες του χοντρου μπουφαν του. Πολυκατοικιες με μικρες σκοτεινες εισοδους απλωνονταν στα δεξια του.

 Εκει που περπατουτε, χαμενος στις σκεψεις του, σαν να προσπαθουσε με αυτον τον τροπο να ξορκισει το κρυο, βλεπει να ερχεται και να περναει απο διπλα του ενας μεγαλοσωμος μαυροντυμενος νεαρος ανδρας. Φορουσε εναν μαλλινο σκουφο στο κεφαλι. Το μπουφαν του ηταν πιο κοντο. Κρατουσε απο δυο γυαλινα μπουκαλια μπυρας σε καθε χερι του και ειχε δυο τεραστια ακουστικα στα αυτια του για να ακουει τη μουσικη του. Ομως δεν ηταν αυτοι οι λογοι που τραβηξε την προσοχη του Τ. Στο αχνο φως της λαμπας του πεζοδρομιου, οχι μονο φανηκε, οτι ο ψηλος ανδρας ηταν νεοτερος του Τ. Αλλα και οτι ειχε προφανως καποιο προβλημα. Εκανε περιεργες κινησεις με τους αγκωνες και το κεφαλι του. Καθως δε περασε διπλα απο τον Τ., παρατηρησε εκεινος, οτι ο μεγαλοσωμος νεος εκανε περιεργες γκριματσες και μιλουσε μονος του. Οι δυο τους αλληλοκοιταχτηκαν και ο καθενας προχωρησε. Απο ενστικτο κοιταξε ο Τ. κανα δυο φορες πισω του. Συμπτωματικα, το ιδιο εκανε και ο νεαρος ανδρας με τα ακουστικα, ενω συνεχιζε να μιλαει μονος του. Ο Τ. δεν χρειαστηκε παρα ελαχιστα δευτερολεπτα για να καταλαβει: Ο αγνωστος εκεινος νεος ανδρας με τις μπυρες και τα ακουστικα, τον οποιο ποτε προιν δεν ειχε συναντησει, εβρισκε εκεινον αστειο και προσπαθουσε να τον μιμηθει. Ο μεγεθους πασατεμπος εγκεφαλος του δεν μπορουσε να το χωρεσει, οτι ο ανθρωπος που ερχοταν απο την αντιθετη με εκεινον κατευθυνση (ο Τ. δηλαδη), ετρωγε τον παγωμενο αερα στο προσωπο και πηγαινε σκυφτος γιατι σφιγγοταν απο το κρυο.

 Μολονοτι ο Τ. ζει εδω και χρονια σ' αυτη τη χωρα, την οποια θεωρει πλεον δευτερη πατριδα του, μολονοτι εχει γνωρισει λιγους και αξιολους ανθρωπους, τους οποιους και εκτιμαει, μενε ακομα καταπληκτος με την νοοτροπια των περισσοτερων κατοικων της: Ειδικοτερα οι νεοτεροι ηλικιακα την εχουν δει ως τιμητες των παντων, ως αισαει κρινοντες και ουδεποτε κρινομενοι. Οπως για παραδειγμα ο νεαρος με τις μπυρες και τα ακουστικα. Νομιζε το ατομο οτι βλεπει κατι αστειο; Οτι του χρωσταει ο Τ. κατι; Οτιδηποτε; Αν δηλαδη εβλεπε καποιον με αναπηρια στο δρομο, η' με συνδρομο Νταουν, αν εβλεπε καποιον με διαφορετικο χρωμα δερματος απο το δικο του, θα παριστανε παλι τον πιθηκο, διοτι εχει συγκεκριμενες αποψεις για εμφανιση κτλ; Ο Τ. ζηταει συγγνωμη απο τα συμπαθη πρωτευοντα για την ατυχη συγκριση, αλλα πραγματικα δεν ξερει τι αλλο να πει για να περιγραψει καλυτερα τα αισθηματα του για αυτη την κατασταση. Με παρομοια θεματα ειχε ασχοληθει και στο παρελθον (βλ. το κειμενο "το κιτρινο αστερι") και ελπιζε οτι θα ειχε ληξει το θεμα. Αλλα δυστυχως, ολο και καποιος θα υπαρξει εδω που θα την δει τιμητης των παντων φαινεται! Απο τοτε που πατησε το ποδι του εχει μπει στο ματι μερικων ανεγκεφαλων που δεν γουσταρουν την φατσα του. Προφανως δεν θα αλλαξει ποτε αυτη η κατασταση. Ολο και καποιος θα υπαρξει που θα του βρει κουσουρια και μειονεκτηματα. Εχει μπαβιασει πραγματικα με ολους αυτους τους ανεγκεφαλους που δεν κοιτανε την δουλεια τους και του δημιουργουν προβληματα. 

 Αει σιχτιρ στουρναρια!

ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΙ ΚΟΣΜΟΙ!

 Στο κειμενο της περασμενης Κυριακης (βλ. εντ.) ειχε γινει αναφορα σε κλασικα πλεον εργα περιπετειας και λογοτεχνια του φανταστικου. Ο γραφων θεωρει οτι ισως υπηρξαν καποια επεξηγηματικα κενα οσον αφορα τις εννοιες της εν προκειμενω λογοτεχνιας. Αυτα θα προσπαθησει να καλυψει, οσο το δυνατο καλυτερα μπορει, μεσω του παροντος κειμενου. 

 Κατ' αρχας να διευκρινιστει το εξης:  Στο λημμα της www.wikipedia.org με τιτλο "Lost World" στην αγγλικη εκδοχη της, αναφερεται οτι το περιπετειωδες μυθιστορημα "οι θησαυροι του Σολομωντος", που ειχε παρουσιαστει πριν μερικες ημερες απο τις σελιδες του παροντος ιστολογιου, ειναι που ωθησε στην δημιουργια οτυ υποειδους της φανταστικης περιπετειας με χαμενους κοσμους. Δεν ειμαστε απολυτως βεβαιοι για αυτο. Ο ορος "χαμενος κοσμος" περιλαμβανει ευρυτερα πλαισια. Στο ανωθι αναφερομενο μυθιστορημα, οι εξερευνητες βρισκουν μεν μια απομονωμενη αφρικανικη φυλη και το φανταστικο στοιχειο υπαινισεται. Ωστοσο, περιπετειωδης λογοτεχνια που περιλαμβανει ταξιδια σε αγνωστους κοσμους προυπηρξε του μυθυστορηματος του Χαγγαρντ. Ας μην λησμονουμε οτι οι απαρχες της βρισκονται στην Οδυσσεια του Ομηρου, στα Αργοναυτικα του Απολλωνιου, στην Απιστευτη Ιστορια του Λουκιανου. Σε υστεροτερες εποχες, αυτη  εκφραζεται δια του εργου του J. Swift, "Gulliver´s Travels" (1726). Ο πρωταγωνιστης, ο γιατρος Γκιουλλιβερ, ταξιδευει σε διαφορους φανταστικους κοσμους, οπου συνανταει νανους και γιγαντες, αθαντατους αιωνοβιους, επιστημονες σε αιωρουμενη πολη και αλογα που μιλουν. Ασφαλως και το εργο του συγγραφεως βλεπεται πλεον ως μια σατυρα, μια αλληγορια των ηθων της εποχης του. Το εργο αυτο μαλιστα, θεωρειται φανταστικο και στεκεται στον αντιποδα της περιπετειας του Ν. Ντι Φοε, "Καπταιν Μπομπ Σιγκλετον", στην οποια ο ομωνυμος πρωταγωνιστης διασχιζει την Αφρικη μαζι με κουρσαρους και μισθοφορους...

 Κατα τον γραφοντα, η κλασικη λογοτεχνια φανταστικης περιπετειας του ειδους "χαμενοι κοσμοι" μπορει να χωριστει στα ακολουθα υποειδη - με πλουσιο κενο για την δημιουργια η' την προβολη και αλλων:

        A) Κοιλη Γη (Hollow Earth):

 Η λογοτεχνια του ειδους ελκει την καταγωγη της απο τις ομωνυμες θεωριες περι κοιλης γης που εκφραστηκαν κατα τον 19ο και μεχρι τις αρχες του 20ου αιωνα, οποτε και ησαν ιδιαιτερα δημοφιλεις. Το βιβλιο που παγιωσε τις θεωριες αυτες ειναι το μυθιστορημα του Ιουλιου Βερν "Ταξιδι στο κεντρο της γης" (1864). Και μονο η εκδοση του, που προηγειται χρονικα αυτης "των θησαυρων του Σολομωντος", αποδεικνυει οτι μαλλον ο Βερν θα πρεπει να θεωρειται ο θεμελιωτης του ειδους αυτου της φανταστικης λογοτεχνιας. Μετα τον Βερν, ο Βρετανος Lytton δημοσιευσε το βιβλιο του Vril (1871) και ο Ρωσος Obruchev το δικο του με τον τιτλο Plutonia (1915). Ο E. R. Burroughs ομως του ξεπερασε ολους. Στην σειρα μυθιστορηματων του με τον τιτλο Πελλουσινταρ, οι πρωταγωνιστες του ταξιδευουν στο κεντρο της γης με ενα εσκαπτικο μηχανημα. Εκει βρισκουν εναν ολοκληρο κοσμο: Ηπειροι, νησια, ωκεανοι που κατοικουνται απο ανθρωπους σε καθε φαση πολιτιστικης εξελιξης, οπως και αγρια θηρια και διαφορων ειδων προιστορικα τερατα (Nr. 1).

1. E. R. Burroughs, Pellucidar (1914)

      Β) Χαμενοι κοσμοι του πρωιμου 20ου αιωνα:

 Στα 1912, ο Αγγλος συγγραφεας Arthur Conan Doyle, γνωστοτερος κυριως απο την σειρα αστυνομικων ιστοριων με ηρωα τον Σερλοκ Χολμς, εκδιδει το βιβλιο του "Lost World", που εμελλε να δωσει το ονομα του στο αντιστοιχο ειδος της φανταστικης λογοτεχνιας. Θεματικα ομοιαζει το μυθιστορημα αυτο με το εργο του Βερν. Η διαφορα ειναι, οτι οι ηρωες του Ντουλ δεν κατεβαινουν στο κεντρο της γης μεσα απο τον κρατηρα ενος ισλανδικου ηφαιστειου, αλλα ανεβαινουν ενα οροπεδιο καπου στην Βενεζουελα, στο οποιο εχουν επιβιωσει δεινοσαυροι και προιστορικοι ανθρωποι. Λιγα χρονια αργοτερα, στα 1918, ο Μπαρροουζ εκδιδει το πρωτα απο την σειρα βιβλιων του για το νησι Caspak η' Carpona, το οποιο κατοικειται επισης απο δεινοσαυρους και ανθρωπιδες. Βεβαια θα μπορουσε η Καρπονα να ανηκει στον κυκλο της κοιλης γης, μιας και προσεγγιζεται με υποβρυχιο κατω απο τους παγους της Ανταρκτικης. Ωστοσο ο Μπαρροουζ δεν αναφερει την Καρπονα στην σειρα του για το Πελλουσινταρ. Οποτε η νησος Κασπακ/ Καρπονα ειναι μαλλον ενα μερος καπου στο νοτιο ημισφαιριο, πολυ κοντα στην Ανταρκτικη, ενω η εισοδος για το Πελλουσινταρ γινεται, κατα τον συγγραφεα και δημιουργο του, απο τον Βορειο Πολο. 

2. E. R. Burroughs, Pal-Ul-Don (1921)

 Στη δημιουργια ενος αλλου φανταστικου κοσμου ομως ειναι, που ο Μπαρροουζ δινει πραγματικα ρεστα! Στο 8ο βιβλιο της σειρας του για τον Ταρζαν (1921), ο βασιλιας της Ζουγκλας, αναζητωντας την απαχθεισα Τζεην, φτανει στο κεντρο της Αφρικανικης ηπειρου. Εκει βρισκεται η μυθικη κοιλαδα του Παλ Ουλ Ντον, ξεκομμενη απο τον υπολοιπο κοσμο. Το Παλ Ουλ Ντον (Nr. 2) μοιαζει εκπληκτικα με το Πελλουσινταρ, μολονοτι δεν βρισκεται στο κεντρο της γης: Κατοικειται απο δεινοσαυρους, προιστορικους ανθρωπους, μαστοδοντα. Διαφορετικοι πολιτισμοι, σε διαφορετικα εξελικτικα σταδια, με δικες τους διαλεκτους και εθιμα. Τοσο το Πελλουσινταρ, οσο και το Παλ Ουλ Ντον εχουν ευτυχως αποδωθει καλλιτεχνικα, με αριστο αποτελεσμα, απο τον ζωγραφο Russ Manning (βλ. κειμενο 01/2013 εντ.), σε μια εποχη, τα 70ς, οπου γυριζονταν ακομα ταινιες με δεινοσαυρους (π.χ. Gwanzi´s Valley, Planet of the Dinosaurs, 1 Million years B.C.). Η κινηματογραφικη και τηλεοπτικη τους αποδοση ειναι που απομενουν ακομη...

       C) Εξωγηινοι κοσμοι (Sword and Planet):

 Η φαντασια του Μπαρροουζ δεν ειχε σταματημο! Εκτος του Ταρζαν, δημιουργησε και το υποειδος "της οπερας του διαστηματος" (space opera) και ειδικοτερα, του "Sword and Planet". Λιγες δεκαετιες πριν απο το τελος του 20ου αι., ο κιν/στης Τζωρτζ Λουκας θα εμπνευστει απο τις ιστοριες των αρχων του 20ου αι. - τοτε που μολις ειχε εφευρεθει το αεροπλανο και τα ταξιδια στο διαστημα εμοιαζαν με ρομαντικα παραμυθια - για να φτιαξει την δικια του οπερα του διαστηματος ονοματι "Πολεμος των Αστρων". Στις πλουσιες σε ειδικα εφφε ταινιες τους, παρουσιαζει πληθος πλασματων, πλανητων, κοσμων. Βλεποντας τους παρακατω χαρτες και εχοντας υποψιν τα εργα των αντιστοιχνω δημιουργων, μπορει κανεις να φανταστει απο που επηρρεαστηκε ο Λουκας...

3. E. R. Burroughs, Barsoom /Mars (1912)

 Το ενα στοιχειο ειναι ο πλανητης Μπαρσουμ, ο Αρης κατα τον Μπαρρουζ (Nr. 3). Ο Αρης ειναι ενας ερημικος πλανητης με λιγα αποθεματα νερου. Κατοικειται απο διαφορες φυλες. Οι ανθρωπομορφοι Αρειανοι εχουν κοκκινωπο δερμα και ζουν στις πολεις Ελιουμ και Ζονταγκα. Αλλοι Αρειανοι, οι Θαρκς, εχουν 4 χερια και πρασινο δερμα. Πριν απο 1 χρονο προβληθηκε στους κιν/φους η πρωτη ταινια βασισμενη στο ομωνυμο εργο του Μπαρρουζ για τον Μπαρσουμ.

4. E. R. Burroughs, Amtor/ Venus (1934)

 Οτι εκανε για τον Αρη, εκανε και για την Αφροδιτη ο Μπαρροουζ. Στην συντομη σειρα ιστοριων του, ονομαζει τον πλανητη Αμτορ. Αντιθετα απο τον Μπαρσουμ, ο Αμτορ ειναι ενας ευφορος κοσμος. Δυο μικρες ηπειροι με πλουσια βλαστηση και αρκετα νησια κοσμουν τον κατα βαση ωκεανιο κοσμο του Αμτορ (Nr. 4).

5. A. Raymond, Mongo (1934)

 Ο Αλεξ Ραιυμοντ, αντιθετα με τον Μπαρροουζ, κυκλοφορησε το εργο της φαντασιας του κατευθειαν σε κομικ. Ταλαντουχος ζωγραφος, ο Ραιυμοντ εφτιαξε την ιστορια του Φλας Γκορντον, ενος γηινου, ο οποιος ταξιδευει με διαστημοπλοιο στον πλανητη Μονγκο. Εναν πλανητη που μοιαζει στη Γη ως προς τις γωγραφικες συνθηκες, αφου στα βορεια και νοτια ακρα του ειναι οι πολοι, δυτικα και ανατολικα οι ωκεανοι με τα νησια τους, και στο κεντρο η πρωτευουσα. Τριγυρω υπαρχουν δαση, ερημοι, ηφαιστειογενεις περιοχες. Ο κοσμος του Μονγκο κατοικειται απο προιστορικα τερατα, κτηνανθρωπους, καθως και χομο σαπιενς διαφορετικης πολιτιστικης και τεχνολογικης εξελιξης (Nr. 5). Ετσι λχ. οι λεονταρανθρωποι του Θουν βρισκονται στην εποχη του λιθου, ενω οι πολεμιστες του πριγκηπα Μπαριν της Αρμπορια θυμιζουν τους μεσαιωνικους τοξοτες του Ρομπεν των Δασων. Οι γερακανθρωποι του Βουλταν ειναι περισσοτερο εξελιγμενοι τεχνολογικα, ομως τα ινια τα κραταει ο παντοδυναμος ηγετης του πλανητη, ο Μινγκ ο Ανελεητος!

 Ενα κοινο που εχουν οι προαναφερομενοι κοσμοι των Μπαρροουζ και Ραιυμοντ ειναι, οτι οι βασικοι πρωταγωνιστες τους ειναι Αμερικανοι, οι οποιοι συνηθως τυχαια βρισκονται εκει που βρισκονται. Μετα απο περιπετειες, που περιλαμβανουν μαχες, διασωση πανεμορφων γυναικων και τα παρομοια, οι νεοφερμενοι καταφερνουν να κερδισουν την ευνοια και την εμπιστοσυνη πολλων ντοπιων, που τους οδηγουν σε εξεγερση εναντιον του δικτατορα που τους καταδυναστευει. Για αλλη μια φορα φαινεται να ισχυει αυτο, το οποιο υποτεθηκε στο προηγουμενο κειμενο: Οτι στην αυγη του 20ου αι., η αμερικανικη λογοτεχνια του φανταστικου, δειχνει το πραγαμτικο προσωπο της νεοσυστατης τοτε δυναμης, που εμελλε να εξελιχθει σε υπερδυναμη. Ο Αμερικανος διεκδικει και παιρνει αυτο που θελει με το ζορι. Αυτος ο κοσμος ειναι δικος του. Η πυγμη, ο αυτοσεβασμος, η σιγουρια για τον εαυτο τους που δειχνουν οι Ντειβιντ Ιννες, Τζων Καρτερ, Τσαρλς Ναπιερ, Φλας Γκορντον θα εκφραστει λιγο αργοτερα δια μεσω του κινηματογραφου: Ας θυμηθουμε τις πειρατικες ταινιες με τον Ερρολ Φλυνν και τα ουεστερν με τον Τζων Γουεην. Δεν εκφραζουν μεσα απο τους ρολους τους στις ταινιες αυτες οι πρωταγωνιστες το θρασος τους, τη μαγκια τους; Δεν δειχνουν ηγετικο χαρακτηρα, δεν γινονται σεβαστοι απο τους γυρω τους; Δεν εμπνεουν τους αλλους; Ναι. Ολα αυτα.

    D) Αρχαιοι κοσμοι (Sword and Sorcery):

 Ενα ακομη ειδος, η' υποειδος φανταστικης λογοτεχνιας, ειναι η φερομενη ως λογοτεχνια "Ηρωικης Φαντασιας" η' λογοτεχνια "Ξιφους και Μαγειας". Σε αυτο το ειδος ο/ οι πρωταγωνιστες δεν ειναι επιστημονες η' εξερευνητες του 19ου και του 20ου αι. που ψαχνουν για χαμενες πολεις, για την εισοδο στο κεντρο της γης και γενικα για χαμενους κοσμους. Η πλοκη των ιστοριων διαδραματιζεται σε φανταστικους κοσμους μιας φανταστικης/ ψευδομυθικης αρχαιοτητας. Στη συενχεια παρουσιαζονται οι δυο γνωστοτεροι εξ αυτων.

6. R. E. Howard, Hyborian Age of Conan (1932)

 Ο ενας ειναι ο κοσμος του Κοναν του Κιμμεριου που δημιουργησε ο Χαουαρντ. Ο Χαουαρντ αντλησε την εμπνευση του απο την μελετη της αρχαιας και μεσαιωνικης ιστοριας. Ο χαρτης που εφτιαξε (Nr. 6) μοιαζει με συγχρονο χαρτη της Ευρασιας και της Αφρικης. Ακομα και σε καποια ονοματα λαων και χωρων, ο Χαουαρντ πηρε απευθειας τα αναλογα του. Η Κιμμερια και οι Κιμμεριοι π.χ. Οι Κιμμεριοι αναφερονται περιλιπτικα στον Ηροδοτο, αλλα μεχρις εκει. Το Σεμ παραπεμπει στους Σημιτες. Το Αργος, στην αρχαια Ελληνικη πολη του Αργους. Η Καρινθια στην αντιστοιχη περιοχη της Αυστριας. Ο κοσμος του Κοναν, μοιαζει σε πολλα με το Πελλουσινταρ η' τον Μονγκο. Και εδω κατοικειται απο τερατα. Μονο που επειδη ο κοσμος του Χαουαρντ ειναι ενα παραμυθι για μεγαλους, υπαρχουν επισης, εκτος απο πριγκηπες, βασιλεις και βεζυριδες, ιερειες και μαγοι, καλοι και κακοι. Οπως και τυχοδιωκτες που κανουν τα παντα για μερικα χρυσα νομισματα.

7. J. R. R. Tolkien, Middle-Earth (1937)

 Η Μεση Γη του καθηγητη Τολκιν ειναι το δευτερο γνωστο παραδειγμα. Ο Τολκιν, εχοντας μελετησει σαγκες, εντες. χρονικα, μεσαιωνικους μυθους και παραμυθια, εφτιαξε εναν κοσμο που αντανακλα τα καλυτερα στοιχεια της κελτογερμανικης παραδοσης (Nr. 7). Η Μεση Γη, πιο εκγλεπτισμενος γλωσσικα, αλλα εξισου επικινδυνος κοσμος με την Υβοριανη Εποχη του Κοναν, κατοικειται απο ακακα Χομπιτς, καυγατζιδες νανους, υπουλα Ορκς, υπεροπτικα ξωτικα. Και ανθρωπους. Επισης, απο Μοργκουλς, γιγαντιαιες αραχνες και αετους, μαγους και πολεμιστες.

       E) Dreamworlds:

 Ο Λαβκραφτ, συγγραφεας φανταστικων ιστοριων, συγχρονος των Χαουαρντ, Μπαρρουζ και Τολκιν, επιστηθιος φιλος του πρωτου, ειχε αρκετες φορες δει στα ονειρα του κοσμους φανταστικους. Κοσμους, σαν αυτους που περιγραφονται ανωτερω. Οι κοσμοι αυτοι ειναι κοσμοι σε αλλη, παραλληλη διασταση, αλλα κατοικουνται απο εξωκοσμα οντα. Ο Λαβκραφτ αποτυπωσε τους κοσμους αυτοςυ με καθε λεπτομερεια σε ορισμενα απο τα διηγηματα του.

8. H. P. Lovecraft, Dreamworld/ Kadath (1927)

 Λιγα λογια, σαν συνοψη στα παραπανω τωρα: Επικεντρωθηκαμε στο παρον κειμενο στα βασικοτερα εργα, αυτα που εμεις θεωρουμε πια ως κλασικη λογοτεχνια του ειδους τους. Μας εντυπωσιασε το γεγονος οτι οι δημιουργοι τους σταθηκαν σαν γονεις πανω απο τα παιδια τους. Τα φροντισαν, δεν τα αφησαν εκτεθειμενα. Αυτο αποδεικνυεται και απο το φωτογραφικο υλικο που παριστατε στο κειμενο. Οι δημιουργοι των φανταστικων αυτων κοσμων, ασχοληθηκαν εντατικα μαζι τους. Εφτιαξαν χαρτεε των κοσμων τους, εδωσαν ονοματα και παραδοσεις στους λαους τους. Οι αφησγησεις τους θυμιζουν εν μερει τις αναφορες του Ηροδοτου, του Διοδωρου, του Στραβωνος για τους μη ελληνικους λαους που ειχαν υποψιν τους. Οι χαρτες θυμιζουν εκεινες τις πρωιμες εποχες και τα χαρτογραφικα εργα ειδημονων οπως οι Ortelius και Mercator. Αυτα ολα δειχνουν ποση αγαπη ετρεφαν οι Μπαρρουζ, Χαουαρντ, Τολκιν, Ραιυμοντ για τα δημιουργηματα τους. Πως, μολονοτι γνωριζοντας οτι αυτα που γραφουν ειναι φαντασια, τα εντυσαν εντουτοις, μεσω χαρτων και περιγραφων λαων, με εναν μανδυα αληθοφανειας, ωστε να ειναι πειστικα και ετσι, ακομα πιο προσιτα για τους απαιτητικους αναγνωστες τους. Πραγματικα, ολα τα αναφερομενα εργα δεν ειναι καθολου επιφανειακα, για αυτο και εχουν αντεξει σε βαθος χρονου. Σημερα, οπως βλεπει κανεις συγχρονα εργα φαντασιας, σαν τα "Χρονικα του Δρακοφοινικα" και το "Game of Thrones", σαν τα εργα του Τερρυ Πρατσεττ και αλλων, ειναι κοινος τοπος οι συγγραφεις φανταστικης λογοτεχνιας (ειδικα της κατηγοριας D) να κατασκευαζουν χαρτες των κοσμων που περιγραφουν για να τους κανουν πιο ελκυστικους και προσιτους.

Ο ΕΡΧΟΜΟΣ ΤΟΥ ΒΑΡΒΑΡΟΥ.

Στα κειμενα www.notis-o-talas.blogspot.de/2008/07/dreamin-zenda.html και www.notis-o-talas.blogspot.de/2013/02/the-pionner-of-exotic-adventure-genre.html αναφερθηκε ο Ταλας σε δυο απο τα αγαπημενα του βιβλια και τους λογοτεχνικους του ηρωες. Στο σημερινο κειμενο θα αναφερθει σε εναν ακομα λογοτεχνικο ηρωα. Ο πιστος αναγνωστης του ιστολογιου εχει ασφαλως αντιληφθει την αγαπη του Ταλα για την λεγομενη κλασικη λογοτεχνια και ειδικοτερα για την φερομενη, τουλαχιστον στην Ελλαδα, ως νεανικη λογοτεχνια. Τα βασικα εξωσχολικα αναγνωσματα της παιδικης του ηλικας, περαν της μυθολογιας, αποτελουνταν απο περιπετειωδεις ιστοριες της βιομηχανικης εποχης (19oς αι.). Τουτεστιν, οι αγαπημενες του ιστοριες περιλαμβαναν ηρωες της ευρωπαικης λογοτεχνιας της τοτε εποχης: Κυριως επιστημονες, οπως οι καθηγητες Λιντενμπρουκ και Αρροναξ, εφευρετες σαν τους Καπταιν Νεμο, Ροβυρο και Μπανκς του Ιουλιου Βερν, ο ανωνυμος χρονοταξιδιωτης του Χερμπερτ Τζωρτζ Ουελλς και ο εκκεντρικος καθηγητης Τσαλλεντζερ του Αρθουρ Κοναν Ντουλ. Η λογοτεχνια εκεινης της εποχης, με αναφορες σε τεχνολογικα δεδομενα και εφευρεσεις, εχει πλεον επικρατησει να ονομαζεται "steampunk genre". Περαν του υποειδους αυτου της περιπετειωδους λογοτεχνιας, η Ευρωπη εδωσε και αλλα δειγματα κλασικης περιπετειας με ταξιδια και εξερευνησεις σε πιο παραδοσιακο υφος. Ετσι, στην Αγγλια ξεχωριζει το εργο του Ρομπερτ Λιουις Στηβενσον (το νησι των θησαυρων), στη Γαλλια, του πατερα και ιου Δουμα (οι τρεις σωματοφυλακες, οι κορσικανοι αδελφοι, ο κομης Μοντεχριστος), στη Γερμανια, του Καρλ Μαι (Βιννετου), στην Ιταλια, των Εμιλιο Σαλγκαρι (Σαντοκαν, ο μαυρος κουρσαρος) και Ραφαελ Σαμπατινι (καπταιν Μπλαντ, Σκαραμους). Για την ιστορια, να αναφερθει οτι οι Μαι και Σαλγκαρι βαζουν Ινδιανους, Αραβες και Ινδους ως πρωταγωνιστες στα εργα τους, ενω συχνα οι κακοι ειναι λευκοι αποικιοκρατες. Εν μερει εμφανιζεται αυτου του ειδους η κριτικη σταση και σε ορισμενα εργα του Ιουλιου Βερν.

 Στις Η.Π.Α., στην αυγη του 20ου αι. εμφανιζονται συγγραφεις οπως ο Τζακ Λοντον και ο Ερνεστ Χεμινγουει, οι οποιοι με τα εργα τους ψελνουν ωδες στην αγρια φυση. Του Χεμινγουεη το εργο ειδικα, αναφερεται αμεσα στον πολυταραχο βιο του ως συμμετεχοντα στον Α' ΠΠ, στον Ισπανικο Εμφυλιο, ως μποεμη του Παρισιου, παθιασμενου με σαφαρι στην Αφρικη και ταυρομαχιες στην Ισπανια. Ενδιαμεσα υπαρχουν δυο αλλοι σπουδαιοι αμερικανοι συγγραφεις, το εργο των οποιων, με επηρροες απο τα αντιστοιχα ευρωπαικα, θεωρειται πλεον σταθμος στο ειδος της φανταστικης λογοτεχνιας. Ο ενας ειναι ο Edgar Rice Burroughs (1875-1950), ο πατερας της φιγουρας του Ταρζαν. Στα προτυπα του εργου του Βερν, "ταξιδι στο κεντρο της γης" και του Ντουλ, "ο χαμενος κοσμος" - δυο απο τα αγαπημενα εργα του γραφοντος - ο Μπαρροουζ δημιουργησε τους δικους του φανταστικους κοσμους. Ο Ταρζαν του ταξιδευει στο κεντρο της Αφρικης, σε μια περιοχη που λεγεται Παλ Ουλ Ντον και κατοικειται απο προιστορικα τερατα. Ενας αλλος ηρωας του, ο αριστοκρατης Ντειβιντ Ιννες, ταξιδευει μαζι με τον εφευρετη φιλο του Αμπνερ Περρυ στο κεντρο της γης μεσω ενος οχηματος με τρυπανι. Στο εσωτερικο του πλανητη βρισκει μια ολοκληρη ηπειρο, το Πελλουσινταρ.

 Ο ετερος αμερικανος συγγραφεας ειναι ο Robert  E. Howard (1906-1936), δημιουργος του Κοναν του Κιμμεριου. Ο Χαουαρντ ηταν ενας γεροδεμενος, αρρενωπος μελαχροινος ανδρας γυρω στα 1.80 μ. απο το Τεξας. Σηκωνε βαρη και πυγμαχουσε σε ερασιτεχνικα πρωταθληματα. Παρα το παρουσιαστικο του, ηταν ενας ευαισθητος, ντροπαλος ανθρωπος που διαβαζε ιστορια και λογοτεχνια και εγραφε ποιηματα και συντομες ιστοριες, τις οποιες προσπαθουσε να πουλησει σε pulp fiction περιοδικα. Οι πρωτες του αποπειρες ηταν με ιστοριες του Στηβ Κοστιγκαν, ενος ναυτικου και πυγμαχου. Ο Κοναν θεωρειται ως ο καλυτερος και πιο ολοκληρωμενος χαρακτηρας του Χαουαρντ. Στην πρωτη του ιστορια "The Phoenix on the Sword", που κυκλοφορησε στα 1932, ο Χαουαρντ χρησιμοποιει μια φορμουλα που υπαρχει σε κειμενα αρχαιας λογοτεχνιας για να περιγραψει τον ηρωα του και να τον εισαγει στους αναγνωστες: Δημιουργει ενα ψευδοιστορικο εργο, το οποιο ονομαζει "Νεμεδικα Χρονικα" (Nemedian Chronicles). Το εργο αυτο, ξεκιναει, σε ελευθερη μεταφραση, ως εξης: "Μαθε, ω πριγκηπα, πως μεταξυ των αιωνων, οταν οι ωκεανοι καταπιαν την Ατλαντιδα [...] και την ανοδο των γιων του Αρυα, υπηρξε μια εποχη που κανεις δεν ειχε ποτε ονειρευτει, οταν λαμπερα βασιλεια απλωνονταν στον κοσμο σαν μπλε μανδυες κατω απο τ' αστερια... [...] Τοτε ηλθε ο Κοναν ο Κιμμεριος - μαυρομαλλης, με βλοσυρο βλεμμα και το σπαθι στο χερι. Κλεφτης, αρπαγας, φονιας με γιγαντιαιες μελαγχολιες και τεραστια κεφια. Τα σανδαλοφορεμενα ποδια του εμελλε να πατησουν τους φορτωμενους με κοσμηματα θρονους της γης".

 Ο Κοναν δεν ειναι αριστοκρατης, οπως οι ηρωες της ευρωπαικης περιπετειωδους λογοτεχνιας που αναφερθηκαν προηγουμενως. Ειναι ενας βαρβαρος με την εννοια που δινεται στο www.notis-o-talas.blogspot.de/2008/10/dark-ages_27.html. Ο Κοναν ομοιαζει με τους βασιλεις της υστερης αρχαιοτητας και του πρωιμου μεσαιωνα της ευρωπαικης ηπειρου. Το αντιστοιχο του μοιαζει να ειναι ο Οδοακρος, ο Θεοδοριχος, ο Κλοβις, ο Καρλομαγνος. Ο Κοναν συμβολιζει οσο κανεις αλλος το αμερικανικο ονειρο. Ειναι ο τυπος που ξεκινα απο χαμηλα και κατακταει δοξα και πλουτη. Εκφραζει τη νεοσυστατη Αμερικη των αρχων του 20ου αι., τη χωρα των ευκαιριων (βλ. www.notis-o-talas.blogspot.de/2010/05/once-upon-arabian-knight.hml ). Μονο σε αυτο ομοιαζει με τους ηρωες του Μπαρροουζ, τον Ταρζαν, τον Τζων Καρτερ, τον Ντειβιντ Ιννες, οι οποιοι κατα τα αλλα ειναι ευγενικης καταγωγης: Οπως και στην δικη τους περιπτωση, ετσι και στην περιπτωση του Κοναν, ο υπολοιπος κοσμος ειναι που πρεπει να προσαρμοστει στα δικα τους μετρα και σταθμα. Πολυ καλη αναλογια ειναι αυτη μεταξυ του κοσμου του Κοναν και του αντιστοιχου κοσμου της Μεσης Γης, οπως αποδιδεται στα εργα του J. R. R. Tolkien (1872-1973). Τοσο ο Χαουαρντ, οσο και ο Τολκιν ειχαν δημιουργησει σχεδιαγραμματα και χαρτες για τους κοσμους, στους οποιους αναφερονταν, καθως και στους λαους, οι οποιοι τους κατοικουσαν. Και εδω εξυπακουεται ομως, οτι ο Κοναν δεν διαθετει την υπομονη και ιπποσυνη του Αραγκορν. Μπορουμε δε να φανταστουμε, οτι εαν ο Κοναν βρισκοταν στη Μεση Γη, θα πεταγε τον Φροντο και το Γκολλουμ μαζι με το Δαχτυλιδι μεσα στην καυτη λαβα, στην προσπαθεια του να απαλλαγει απο την πολυλογια τους!

 Δεν ειναι ωστοσο ο Κοναν ο λογοτεχνικος ηρωας, τον οποιο θαυμαζει τοσο ο Ταλας. Περισσοτερο η φιγουρα, πανω στην οποια βασιστηκε ο διασημοτερος ηρωας του Χαουαρντ, ο οποιος απο τις παγωμενες ερημιες της Κιμμεριας κατεληξε βασιλιας της εφορης Ακυλονιας. Πριν απο την εποχη του Κοναν, την Υβοριανη Εποχη, καπου 10.000 χρονια παλιοτερα, υπηρξε η Θουριανη Εποχη (Thurian Age, βλ. εικ. 2). Και πριν απο τον Κοναν υπηρξε ο Καλλ (Kull) ενα ορφανο της προκατακλυσμικης Ατλαντιδας, κατα τον Χαουαρντ. Ο Καλλ το σκαει απο την Ατλαντιδα. Πιανεται αιχμαλωτος. Απο σκλαβος θα γινει πειρατης. Απο πειρατης, θα γινει ληστης στις ακτες της Βαλουσια, του ισχυροτερου βασιλειου της Θουριανης Εποχης. Θα πιαστει και παλι αιχμαλωτος για να κανει καρριερα ως μονομαχος στην αρενα της Βαλουσια. Αργοτερα θα προσφερει τις υπηρεσιες του ως μισθοφορος. Θα καταταγει στο σωμα των Red Slayers ανεβαινοντας γρηγορα την ιεραρχια τους για να καταληξει διοικητης τους. Στο τελος, θα γινει ο ιδιος βασιλιας. Η ιστορια αυτη αναφερεται περιγραφικα στο διηγημα "By this Axe, I rule!" που δημοσιευτηκε στα 1932. Η ιστορια ξαναγραφτηκε ως περιπετεια του Κοναν και κυκλοφορησε την ιδια χρονια υπο τον τιτλο "The Phoenix on the Sword"... Η πρωτη ιστορια με τον Καλλ εφερε τον τιτλο "The Shadow Kingdom" και δημοσιευτηκε στη 1929, την χρονια της οικονομικης Υφεσης στις Η.Π.Α. Δυστυχως, Ο Χαουαρντ δεν ειχε προφανως εμπνευση ωστε να δωσει περισσοτερο βαθος στον συγκεκριμενο χαρακτηρα. Το εκμυστηρευτηκε ο ιδιος σε επιστολη του προς φιλο του. Ουτε και υστεροτεροι, ομως, οπως αποδεικνυει ο περιορισμενος αριθμος τευχων της Marvel (βλ. εικ. 1) και της Dark Horse Comics, οπως και η κριτικη της ομωνυμης ταινιας του 1997, που στις περισσοτερες χωρες βγηκε κατευθειαν σε βιντεο και ντιβιντι. Κριμα. Ο γραφων πιστευει οτι υπαρχει δυναμικο στη συγκεκριμενη φιγουρα. Και ελπιζει σε πιο αξιολογες και κερδοφορες προσπαθειες στο μελλον.

 Τι ομως ωθει τον Ταλα να προσθεσει τον βαρβαρο Καλλ απο την Ατλαντιδα στο πανθεον των αγαπημενων του λογοτεχνικων ηρωων, διπλα στον ρομαντικο ευγενη Rudlof Russentyll (www.notis-o-talas.blogspot.de/2008/07/dreamin-zenda.html), τον κυνηγο/εξερευνητη Allan Quatermain (www.notis-o-talas.blogspot.de/2013/02/the-pioneer-of-exotic-adventure-genre.html) και αλλους, οπως τους προαναφερομενους Χρονοταξιδιωτη, Καπταιν Νεμο, καθηγητη Τσαλλεντζερ; Εναν βαρβαρο αναμεσα σε επιστημονες, αριστοκρατες, εξερευνητες;

 Η γοητεια του Καλλ προερχεται κατ' αρχας απο την προσμειξη του, μεσω του δημιουργου του, με την μυστηριωδη Ατλαντιδα. Εναν τοπο σημειο αναφορας για καθε λατρη του φανταστικου. Ποσω ειδικα, οταν η Ατλαντιδα ειναι ... ελληνικης προελευσης, δημιουργημα της φαντασιας του Πλατωνα; Βεβαια η Ατλαντιδα του Χαουαρντ δεν εχει καμια σχεση με την Ατλαντιδα του Πλατωνα. Ειναι ενας αγριος τοπος στα προθυρα της καταρρευσης, κατοικουμενος πλεον απο πολεμοχαρεις φυλες και αγρια θηρια, οπως ειναι οι τιγρεις. Ο πολιτισμος στην Ατλαντιδα εχει καταρρευσει. Ο κατακλυσμος θα επελθει σαν ειδος καθαρσης για τους εναπομειναντες.

 Ενα αλλο στοιχειο ειναι, οτι ο χαρακτηρας εισαγεται στη λογοτεχνια, με το που γινεται βασιλιας της Βαλουσια. Η διαδοχη περιγραφεται περιληπτικα και επιτυγχανεται με συνοπτικες διαδικασιες: Ο Καλλ σκοτωνει σε μονομαχια τον βασιλια, διεκδικωντας ετσι το στεμμα της Βαλουσια (εικ. 1). Εχει μεν την υποστηριξη της φρουρας, αλλα οι ευγενεις ειναι εναντιον του. Εις το εξης θα πρεπει να παλεψει για την επιβιωση του εντος του παλατιου, αλλα και να κερδισει την ευνοια των υπηκοων του, καθως και την υποστηριξη των υπολοιπων εξι βασιλειων της Θουριανης Εποχης. Η εμπειρια αυτη κανει τον νεο βασιλια σκεπτικο. Σε ενα απο τα τελευταια διηγηματα του Χαουαρντ, τους "καθρεπτες του Τουζουν Θουν", ο Καλλ φιλοσοφει τη ζωη. Σκεπτεται το παρον, το μελλον. Θετει ερωτηματα στον εαυτο του και τους αλλους. Ενας βαρβαρος που φιλοσοφει; Ναι.  Συν το οτι, για τον γραφοντα, η αναφορα και μονο οτι ο Ατλαντιος Καλλ προκαλεσε τον βασιλια σε μονομαχια για το στεμμα θυμισε ιστοριες βγαλμενες απο τις παραδοσεις λαων (βλ. για παραδειγμα εδω: http://notis-o-talas.blogspot.de/2010/11/blog-post_758.html). Το περιστατικο ομοιαζει με αντιστοιχα των big men societies που μελετωνται απο εθνοαρχαιολογους και προιστοριολογους ανα τον κοσμο. Σε εποχες και φυλες δηλαδη, που ειτε ο αξιοτερος πολεμιστης, ειτε ο σοφοτερος γερων αξιζαν την ανωτατη ιεραρχικη θεση εξουσιας.

 Σε τελικη αναλυση, θα συμφωνησει ο γραφων με το σκεπτικο του Καβαφη στο πολυδιαβασμενο ποιημα του "περιμενοντας τους βαρβαρους": Ναι, αυτοι οι ανθρωποι ησαν μια καποια λυσις. Ναι, ο κοσμος μας χρειαζεται και βαρβαρους σαν τον Κοναν. Και σαν τον Καλλ, τον Ατλαντιο, που κατεκτησε το αμερικανικο ονειρο, κατι που ο δημιουργος του δεν καταφερε ποτε στην πραγματικη ζωη...

 

ΜΑΤΙΑ ΓΕΜΑΤΑ ΜΙΣΟΣ.

 

 Κοιταζω την φωτογραφια του Νικου. Του μοναδικου απο τους τεσσερεις της Κοζανης, που κοιταει στον φακο. Δεν θελω να παρω θεση και να βρεθω ουτε στον αριστερο (: "κακοι μπατσοι", "καημενα, γρονθοκοπημενα παιδακια που πολεμουν το συστημα") ουτε στον δεξιο (: "κακομαθημενα πλουσιοπαιδα", "αστυνομικοι με κινδυνο της ζωης τους σωζουν κοσμο") καδο. Ουτε με ενδιαφερει ενα η μητερα του ενος ειναι συγγραφεας και ο πατερας του αλλου αγιογραφος.

 Ο Νικος ειναι ο νεοτερος απο τους τεσσερεις. Αν και 20 χρονων, εχει ακομα παιδικο προσωπο. Το κακης ποιοτητας photoshop στο αριστερο του μαγουλο οξυνει ακομα περισσοτερο το βλεμμα του. Ενα βλεμμα που σε καρφωνει. Ενα βλεμμα που βγαινει απο την ψυχη. Ενα βλεμμα που, σε συνδυασμο με τα μικρα, σφιγμενα χειλη, λεει πολλα...

 Λυπαμαι πολυ αυτο το παιδι. Οχι μονο, επειδη πριν απο χρονια εχασε εναν φιλο του. Οχι μονο, επειδη συμμετειχε σε ληστειες. Οχι μονο, επειδη ξυλοκοπηθηκε απο αστυνομικους. Αλλα επειδη τα ματια του στη φωτογραφια βγαζουν ενα μισος. Μισος προς ολους και για ολα. Δεν δειχνει να νιωθει τιποτε αλλο. Παρα μονο απυθμενο μισος. Για μενα. Για σενα. Για τους απεναντι. Για ολους. Για την κοινωνια. 

 Αυτο το παιδι, κομματι αυτης της κοινωνιας, νομιζε οτι θα την αλλαζε με μια ληστεια τραπεζας καπου στην Κοζανη και μερικα Καλασνικωφ; Για μενα ειναι η αποδειξη, οτι πολλα εχουν παει στραβα σ' αυτον τον τοπο. Δεν εχουμε βγαλει ανθρωπους. Homunculi και Φρανκενσταιν εχουμε. Και μας κοιτανε με μισος.  

 Μισος και κακια. Και αυτα δεν φευγουν ετσι ευκολα απο τις καρδιες τους...

The pioneer of the exotic adventure genre.

 Στο κειμενο www.notis-o-talas.blogspot.de/2008/07/dreamin-zenda.html αναφεροταν ο γραφων σε ενα απο τα πολυαγαπημενα του μυθιστορηματα, το οποιο το γνωρισε απο παιδακι κιολας, σε διαοφρες μορφες: Ως κινηματογραφικη διασκευη, ως κομικ, αλλα και απο την εκλεκτη σειρα των "Penguin Classics". Στο παρον κειμενο, μετα απο πολυ καριο, επιθυμει ο Ταλας να γραψει τις σκεψεις και τα συναισθηματα του για ακομα ενα μυθιστορημα που γνωρισε και αγαπησε απο παιδι. ενα εργο, το οποιο, τροπον τινα, τον επηρρεασε εν μερει και στην μελλοντικη του ζωη και καρριερα.

 Προκειται για το βιβλιο του Sir Henry Rider Haggard (1856-1925), "King Solomon´s Mines" (1885), το οποιο στη χωρα μας εχει επικρατησει να τιτλοφορειται ως "Οι θησαυροι του Σολομωντος". Το βιβλιο κυκλοφορει σε πλειαδα εκδοσεων και οχι μονο απο την σειρα "Penguin Classics". Μπορει δε να διαβαστει δωρεαν και εδω: www.gutenberg.org/ebooks/2166. Προκειται δε για το πρωτο μυθιστορημα του Χαγγαρντ, στο οποιο εμφανιζεται η μορφη του Allan Quatermain. Ειναι πλεον γενικα αποδεκτο, οτι ο εν λογω ηρωας επηρρεασε υστεροτερες μορφες, κινηματογραφικες και λογοτεχνικες, με ποιο προβεβλημενη εκεινη του Ιντιανα Τζοουνς. Για τις επηρροες αυτες ομως, παραπεμπεται ο αναγνωστης στα ακολουθα κειμενα: www.notis-o-talas.blogspot.de/2008/05/indiana-jones-and-thelost-pride-of.html και www.notis-o-talas.blogspot.de/2009/12/fortune-and-glory-7.html .

 Ο Ταλας πρωτογνωρισε το εργο καπου στα μεσα της δεκαετιας του '80. Δεν θυμαται τι ηρθε πρωτο και τι δευτερο. Πανω κατω παραλληλα και περιπου την ιδια εποχη, ελαβε ως δωρο την ελληνικη εκδοση των "Θησαυρων του Σολομωντος" απο την σειρα των "Κλασικων Εικονογραφημενων" των εκδοσεων Ατλαντις (εικ. 1). Καποιο σαββατιατικο μεσημερι ειδε στην ασπρομαυρη τηλεοραση την ομωνυμη ταινια του 1950, με τους Stewart Granger ως Allan Quatermain και Deborah Kerr ως λαιδη Κερτις (εικ. 2). Η ταινια ηταν γυρισμενη στην Κενυα και την Τανζανια μεταξυ αλλων. Παραγωγη της MGM, ξεκινουσε με τo σημα της, το λιονταρι σε πλαισιο. Συγχρονως ακουγονταν αφρικανικη μουσικη, τα λεγομενα ταμ ταμ, που εκαναν ιδιαιτερη εντυπωση για ανοιγμα ταινιας της εποχης. Βεβαια η ιστορια ειναι καπως αλλοιωμενη, ετσι ωστε να εμπιπτει στα στανταρς παραγωγων και κοινου της εποχης της. Στην πραγματικοτητα και αυτο θα το διαπιστωσουν οσοι διαβασουν το βιβλιο, ειναι πολυ πιο εντυπωσιακη.

1. Το εξωφυλλο της αμερικανικης εκδοσης των "Θησαυρων του Σολομωντος" της σειρας των "Κλασικων Εικονογραφημενων". Με το ιδιο εξωφυλλο κυκλοφορησε και στην Ελλαδα απο τις εκδοσεις Ατλαντις των αδ. Πεχλιβανιδη.

 Το μυθιστορημα ξεκιναει με τον πρωταγωνιστη, τον μεσηλικα πλεον Αλαν Κουωτερμαν, να αφηγειται την ιστορια του στα 1888. Τρια χρονια νωριτερα, γνωριζει στο Ναταλ της Ν. Αφρικης δυο βρετανους τζεντλεμεν. Ο ενας ειναι ο ψηλος και γεροδεμενος Χενρυ Κερτις, ενας ξανθος και γαλανοματης ομορφαντρας, ο οποιος αναζητει τον μικροτερο του αδελφο στην Αφρικη. Ο Κερτις συνοδευεται απο τον αξιωματικο του βρετανικου ναυτικου εν αποστρατεια Σερ Τζων Γκουντ, εναν μελαχροινο γενειοφορο ανδρα που φοραει μονοκλ. Ο Κερτις ζηταει τη βοηθεια του Κουωτερμαν. Ειχε μαλωσει για τα περιουσιακα του πατερα τους με τον αδελφο του. Ο τελευταιος εφυγε για την Αφρικη. Εψαχνε για τα ορυχεια του βασιλια Σολομωντα. Ο Κουωτερμαν δεν θυμαται τον αδελφο του Κερτις, αλλα θυμαται οτι ειχε μεσολαβησει ωστε να παει καποιος δικος του αχθοφορος ως βοηθος και ιχνηλατης σε καποιον λευκο Αγγλο πριν απο μηνες. Παραλληλα, θυμαται και ενα αλλο περιστατικο, το οποιο και αφηγειται στους δυο συμπατριωτες του: Πριν απο μηνες ειχε γνωρισει εναν ετοιμοθανατο Πορτογαλλο. Εκεινος, λιγο πριν πεθανει, του ειχε εκμυστηρευτει οτι ειχε εναν χαρτη του 16ου αιωνα στην κατοχη του, φτιαγμενο απο καποιον προγονο του ονοματι Χοσε ντε Σιλβεστρι. Οι τρεις Αγγλοι μελετουν τον χαρτη. Αποδεικνυεται οτι ειναι ενας οδηγος για το πως θα φτασει κανεις στα ορυχεια του Σολομωντος. Θα πρεπει να κατευθυνθει προς τα βορεια. Να διασχισει μια σαβαννα με αγρια ζωα. Σε καποιο σημειο η σαβαννα δινει τη θεση της σε μια ερημο. Στον χαρτη ειναι σημειωμενη μια θεση, στην οποια βρισκεται ποσιμο νερο. Στο τελος της ερημου ορθωνονται δυο βουνα, τα οποια στον χαρτη ονομαζονται "στηθη της βασιλισσας του Σαβα" (Sheba´s breasts). Περα απο τα βουνα βρισκεται η γη της φυλης των Κουκουανα. Εκει ειναι τα ορυχεια, απο τα οποια οι ανδρες του Σολομωντα εξορυσσαν διαμαντια και αλλους θησαυρους...

2. Deborah Kerr - Stewart Granger απο την ταινια του 1950.

 Οι τρεις Αγγλοι αποφασιζουν να δοκιμασουν την τυχη τους. Ο Κερτις πιστευει, οτι ο αδελφος του βρισκεται στην γη των Κουκουανα. Ο Κουωτερμαν και ο Γκουντ τον υποστηριζουν. Συντομα διοργανωνεται η αποστολη και οι συμμετεχοντες εξοπλιζονται για το ταξιδι. Την νυχτα πριν φυγουν δεχονται επισκεψη απο εναν ψηλο και γεροδεμενο Αφρικανο, ο οποιος μοιαζει με Ζουλου και τους συστηνεται ως Ουμποπα. Ο Ουμποπα θελει να ερθει μαζι τους. Στη σαβαννα, ενας αλλος Αφρικανος, ο Κιβα, σωζει απο βεβαιο θανατο τον Γκουντ, οταν ενας αγριεμενος ελεφαντας επιτιθεται στον τελευταιο. Δυστυχως χανει την ζωη του. Φτανοντας στην ερημο, το σαφαρι εγκαταλειπει τους ηρωες μας, φοβουμενο τους θρυλους για τελωνια και δαιμονες της αμμου. Απομενουν οι τρεις Αγγλοι, ο Ουμποπα και ενας ακομα Αφρικανος. Η περιγραφη απο τον Χαγγαρντ της ερημου και η αγωνια των ηρωων, εαν θα βρουν μεσα σε ενα δεδομενο χρονικο διαστημα την πηγη με το νερο του χαρτη, ειναι τοσο ζωντανα δοσμενη, που ο αναγνωστης αισθανεται πραγματικα οτι ειναι στην ερημο, μαζι με τους ηρωες του βιβλιου, ιδρωνει κατω απο τον καυτο ηλιο και αδημονει να βρει νερο για να κορεσει την διψα του!

3. Richard Chamberlain - Sharon Stone απο την ταινια του 1985.

 Η ομαδα φτανει τελικα στα διδυμα βουνα. Στο βουνο εκ των αριστερων τους, συμφωνα με τις οδηγιες του χαρτη, βρισκεται μια σπηλια, η οποια συναμα ειναι και η πορτα εισοδου στη γη των Κουκουανα. Εκει βρισκουν το μουμιοποιημενο σωμα του Χοσε ντε Σιλβεστρι. Ο Αφρικανος αχθοφορος τους δεν μπορει να αντεξει την παγωνια της νυχτας. Την επομενη μερα τον βρισκουν νεκρο. Οι τεσσερεις ανδρες φτανουν στη γη των Κουκουανα, εναν πραγματικο παραδεισο επι της γης. Μονο που τα πραγματα δεν ειναι τοσο απλα. Τους Κουκουανα, που μιλουν μια διαλεκτο των Ζουλου, εξουσιαζει ενας στυγνος δικτατορας, ο μονοφθαλμος γιγαντας Τουαλα, που ειναι και σφετερτιστης του θρονου. Ο Τουαλα υποστηριζεται απο ενα δικτυο σπιουνων, απο τον γιο του Σκραγκα, που χειριζεται με μαεστρια το ακοντιο, και την φαινομενικα αιωνοβια και παραμορφωμενη γρια μαγισσα Γκαργκουλ, η οποια με μαγγανειες και δεισιδαιμονιες κραταει δεσμιο τον λαο. Αποκαλυπτεται οτι ο Ουμποπα ειναι ο νομιμος διαδοχος του θρονου. Το πραγματικο του ονομα ειναι Ιγκνοζι και φερει ενα τατουαζ με ενα φιδι στο στηθος του ως εμβλημα της καταγωγης του. Ο εμφυλιος πολεμος δεν αργει να ξεσπασει και στη μεση του βρισκονται οι τρεις Αγγλοι που πρεπει να επιλεξουν ποιον θα υποστηριξουν... Η συνεχεια στο www.gutenberg.org/ebooks/2166...

4. O Sean Connery ως Allan Quatermain στην ταινια "League of Extraordinary Gentlemen" (2002).

 O Χαγγαρντ εγραψε το μυθιστορημα αυτο στα 1885, ως αποτελεσμα ενος στοιχηματος που ειχε βαλει με τον αδελφο του, οτι και αυτος θα μπορουσε να γραψει ενα βιβλιο περιπετειας που θα μπορουσε να συναγωνιστει, εαν οχι να κανει περισσοτερες πωλησεις απο το μυθιστορημα του Ρομπερτ Λουις Στηβενσον, "το νησι των θησαυρων". Ο ιδιος ο Χαγγαρντ εζησε στην Ν. Αφρικη μεταξυ των ετων 1875 και 1882. Λεγεται δε, οτι μια επισκεψη του στα ερειπια της Μεγαλης Ζιμπαμπουε τον ενεπνευσε στην πλοκη του μυθιστορηματος του. Στην εποχη του επισης, ειχαν ηδη ξεκινησει οι μεγαλες αρχαιολογικες ανακαλυψεις. Οσον αφορα τον βασιλια Σολομωντα, στην Βιβλο αναφερεται οτι επι εποχης του, το βασιλειο του Ισραηλ ηταν ισχυρο και ξακουστο και οτι ειχε εμπορικες σχεσεις και με το Οφιρ, απο οπου επαιρναν οι Ισραηλιτες μπαχαρικα, μυρωδικα και πρωτες υλες. Τα μεχρι σημερα αρχαιολογικα δεδομενα δεν εξασφαλιζουν μια τοσο μεγαλη ισχυ για το Ισραηλ του 9ου και 8ου αι. π.Χ., ουτε προκυπτει απο αυτα, οτι ηταν υπερδυναμη της εποχης του. Εμπορικες σχεσεις με γειτονικες χωρες και λαους ειχε παντως. Προσφατα πιστοποιηθηκε, οτι το βασιλειο του Σαβα πρεπει να ηταν στα συνορα Ομαν/ Υεμενης, στην Αραβικη Χερσονησο. Μια θεωρια θελει και το Οφιρ της Βιβλου να βρισκεται εκει. Μια αλλη, θεωρει οτι χωρες της Α. Αφρικης, οπως η Ερυθραια, η Σομαλια η' η Αιθιοποια θα πρεπει να λογιζονται ως επικρατεστερες και να ταυτοποιουνται με το Οφιρ. Μια αλλη θεωρια αναφερει οτι το Οφιρ πρεπει να ειναι ο ιδιος τοπος με το Πουντ που αναγραφεται μονο σε αρχαιες αιγυπτιακες πηγες της Εποχης του Χαλκου. Η πιο γνωστη απο τις πηγες αυτες ειναι η αφηγηση της αποστολης στο Πουντ, η οποια ελαβε χωρα κατα την βασιλεια της Χατσεψουτ, στην 18η Δυναστεια του Νεου Βασιλειου.  Πιθανον να γνωριζε ο Χαγγαρντ αυτα τα πραγματα, αν και στο συγκεκριμενο μυθιστορημα δεν αναφερεται εξαντλητικα σε βιβλικες και αιγυπτιακες πηγες.

 Οσον αφορα τον πρωταγωνιστη του, Αλαν Κουωτερμαν, ο Χαγγαρντ τον παρουσιαζει ως εναν μεσηλικα βετερανο των πολεμων των Ζουλου και των Μποερς, ο οποιος ειναι αριστος στην σκοποβολη. Απο την παραμονη του στην Αφρικη, ο Χαγγαρντ γνωρισε και πολλους κυνηγους και εξερευνητες, οπως τους Frederick Courtney Selous και Frederick Russel Burnham. Δεν γνωριζουμε, εαν ειχε γνωρισει η' εαν ειχε ακουσει για τους Trader Horn και Jim Corbett. Οι παραπανω ομως σταθηκαν ως μοντελα για την εμφανιση και τον χαρακτηρα του Κουωτερμαν. Φυσικα ο Χαγγαρντ εδωσε και στοιχεια απο την ζωη του στον ηρωα του, οπως κανουν και πλειστοι αλλοι συγγραφεις. Ο Κουωτερμαν ηταν παντρεμενος δυο φορες. Και τις δυο γυναικες του τις εχασε με τραγικο τροπο, οπως περιγραφεται στα μυθιστορηματα "Allan´s wife" (1887)  και "Marie" (1912). μΜε την δευτερη απεκτησε εναν γιο, τον οποιο ομως εχασε πολυ νωρις ("Allan Quatermain" (1887)). Ο συγγραφεας δεν καταφερε να παντρευτει την πρωτη του αγαπη, εξαιτιας της επιμονης του πατερα του. Με την δευτερη γυναικα του απεκτησε εξι κορες και εναν γιο, ο οποιος ομως πεθανε σε ηλικια 10 ετων. 

 Μετα την επιτυχια των "Θησαυρων", ο Χαγγαρντ εγραψε κι αλλα μυθιστορηματα με πρωταγωνιστη τον Κουωτερμαν. Οι επομενες ιστοριες ειναι κατι σαν prequels, αφηγουνται δηλαδη την ζωη και τις περιπετειες του πρωταγωνιστη πριν την αναζητηση των θησαυρων του Σολομωντος. Σε αυτες τις πρωτες περιπετειες, ο Κουωτερμαν συνοδευεται απο τον Ουγενοττο υπηρετη του Χανς. Εχθρος τους ειναι ο κακος μαγος Ζικαλι, ο οποιος απο την μοχθηρια του συνεβαλε στην καταστροφη του βασιλικου οικου των Ζουλου. Ο Umslopogaas, ενας μεγαλοσωμος πολεμιστης που κραδαινει ενα τεραστιο τσεκουρι, συχνα βοηθαει τον Κουωτερμαν, ο οποιος ονομαζεται "Makoumazahn" (αυτος που βλεπει στο σκοταδι) απο τους Αφρικανους. Υπαρχει επισης μια μαυρη καλλονη, η Mameema, η οποια αγαπαει τον Κουωτερμαν τοσο, οσο καμια απο τις λευκες γυναικες που γνωρισε. Η ιστορια της ξεδιπλωνεται στο βιβλιο "Child of Storm" (1913), ενω στο "She and Allan" (1920), αποδεικνυεται οτι η αγαπη και η πιστη της προς τον Αλαν ειναι μεγαλυτερες και πιο παθιασμενες απο αυτες των λευκων του γυναικων. Αυτο εμεις το θεωρουμε ως αλλο ενα παραδειγμα της επιρροης του Χαγγαρντ πανω στον ηρωα του. Μενοντας για πολλα χρονια στην Αφρικη, ερχομενος συχνα με ντοπιους σε επαφη, ο Χαγγαρντ εκτιμησε και σεβαστηκε τις αφρικανικες κουλτουρες και τα ηθη τους. Πανω απο ολα ομως, του ιδιους τους ανθρωπους της Αφρικης. Ο Κουωτερμαν συχνα αναφερει στα βιβλια, οτι εκτιμα περισσοτερο τους μαυρους και πολλοι απο αυτους ειναι ανωτεροι απο μερικους συμπατριωτες του της βρετανικης αριστοκρατιας. Στα τελευταια χρονια της ζωης του, ο Κουωτερμαν εχει γινει κυνικος. Ο γιος παστορα που εζησε απο εφηβικη ηλικια στην Αφρικη, εγινε εμπορος, κυνηγος ζωνων, οδηγος σαφαρι και εξερευνητης, σεβαστο προσωπο για τους Ζουλου και διαφορες αλλες φυλες, θεωρει οτι συνεβαλλε και αυτος στην καταστροφη της χωρας απο τους λευκους. Στο ανελεητο κυνηγι αγριων ζωων, την εκμεταλλευση των μαυρων απο τους λευκους. Μεσω του Κουωτερμαν, ο Χαγγαρντ μοιαζει να κατακεραυνωνει την Βρετανικη Αυτοκρατορια για τις επιλογες της. Παρα την διαφορα αποψεων, θα παραμεινει φιλος με τον Ρ. Κιπλινγκ, τον θαυμαστη της Ινδιας, στην οποια εζησε σε ολη του σχεδον τη ζωη και υμνητη των βρετανικων ιδεωδων. Παρα ταυτα, η κριτικη του Χαγγαρντ δεν φτανει αυτη του Κ. Ντικενς για τα ηθη της βρετανικης κοινωνιας και την εξαθλιωση των λαικων ταξεων της βιομηχανικης εποχης στην Γηραια Αλβιωνα, μακρια απο την ρομαντικη εικονα που παρουσιαζεται συνχα για τις αποικιες των Αγγλων σε Ινδια και Αφρικη.

 Αναφερθηκε ηδη η κινηματογραφικη βερσιον της δεκαετιας του 1950 (εικ. 2). H βερσιον αυτη, η οποια κατα την γνωμη μας δημιουργησε το στερεοτυπο του λευκου κυνηγου/ εξερευνητη, το οποιο μεταγγισε πολυ αργοτερα στον Ιντιανα Τζοουνς. Ο πρωταγωνιστης Stewart Granger, φορει πλατυγυρο καπελο με κορδελα απο δερμα λεοπαρδαλης, ανοιχτοχρωμο πουκαμισο με θηκες για σφαιρες στο πετο και γνωριζει πολλες αφρικανικες διαλεκτους. Η εικονα/στερεοτυπο διατηρηθηκε και εφ' εξης ετσι παρουσιαζονται οι εξερευνητες ντυμενοι, οπως αναφερεται και παρακατω. Η βερσιον του 1985 (εικ. 3) ειναι δυστυχως ακομα χειροτερη. Οι δημιουργοι της ειχαν βαλει σκοπο να φτιαξουν κατι στα προτυπα του αμερικανου Ιντιανα Τζοουνς. Δυστυχως δεν προσεξαν ουτε το σεναριο, ουτε και την σκηνοθεσια. Εκνευριστικη η νεαρη Σαρον Στοουν, που τσιριζει καθε τρεις και λιγο. Η ταινια του 2004 με τον Πατρικ Σουειζ ειναι καπως καλυτερη, γιατι βαζει την ταινια, οπτικα τουλαχιστον, με τα κοστουμια κτλ., στο σωστο χρονολογικο της πλαισιο. Και εδω ομως, το εκμοντερνισμενο σεναριο αποβαινει σε βαρος της... Πιο πιστη βερσιον ειναι αυτη του 1937, στην οποια οι πρωταγωνιστες μοιαζουν με καουμπουδες, κατι που ενισχυει αυτο που γραφαμε στο www.notis-o-talas.blogspot.de/2011/03/dress-code-for-outdoor.html. Οσο για την βερσιον με τον Σων Κοννερυ στο ρολο του Κουωτερμαν (εικ. 4), αυτη βασιζεται στο εργο του ... βεβηλου Αλαν Μουρ (βλ. κειμενο 04/2009 εντ.). Τουλαχιστον στην κιν/κη βερσιον του με τον Σων Κοννερυ, ο ηρωας παρουσιαζεται λιγοτερο ... αντικοινωνικος...

 O Χαγγαρντ εγραψε και αλλες περιπετειες του Κουωτερμαν, στις οποιες βρισκει χαμενους θησαυρους, αρχαιες φυλες, ξεχασμενες πολεις κτλ. Οι καλυτερες αυτων των ιστοριων ειναι οι: Allan Quatermain (1887), The Holy Flower (1915), The Ivory Child (1916). Οι ιστοριες αυτες, ενεπνευσαν και αλλους συγγραφεις. Στις Η.Π.Α. γεννηθηκε ο ορος pulp fiction, περιοδικα δηλαδη που δημοσιευαν περιπετειες φαντασιας. Ακολουθησαν τα κομικς, με ηρωες οπως οι Congo Bill και Jungle Jim. Στην αυγη του 20ου αιωνα, ο Edgar Rice Burroughs θα δημιουργησει τον Ταρζαν, ο οποιος βρισκει επισης χαμενους θησαυρους και αρχαιες πολεις στη ζουγκλα. Ο αμερικανοποιημενος ηρωας του δεν εχει την φινετσα του ευρωπαιου Κουωτερμαν. Αλλα δεν πειραζει, διοτι οι εποχες εχουν αλλαξει. Ο Ταρζαν γινεται κομικ και ταινιες. Παραλληλα, με τον ερχομο του ομιλουντος, μολονοτι ασπρομαυρου κιν/φου, εμφανιζονται και τα cliffahnger serials, σηριαλς πολλων επεισοδιων διαρκειας μισαωρου, τα οποια τελειωνουν την στιγμη που τον ηρωα τον βρισκουν δεινα, κοντευει να γκρεμοτσακιστει πχ. Πολλα απο αυτα τα σηριαλς φερουν πλοκη, η οποια ομοιαζει με εκεινην των "Θησαυρων του Σολομωντος". 

 Ετσι λοιπον, απο τον λευκο κυνηγο και εξερευνητη Κουωτερμαν του Χαγγαρντ και της βικτωριανης εποχης περασαμε στα αμερικανικα cliffhanger serials και pulp fiction διηγηματα, στις μπαροκ ταινιες του Χολλυγουντ των '50ς (: "Valley of the Kings" 1954, "Legend of the Lost" 1957) με ερωτικα τριγωνα και παθη και αφου το ειδος ειχε καταλαγιασει, επανεμφανιστηκε με τον Ιντιανα Τζοουνς στα 1981 και τους "Raiders of the lost Ark"... Στο παρον κειμενο ομως, εγινε αναφορα στις απαρχες της εξωτικης περιπετειας. Και αυτες, οπως δειξαμε εδω, βρισκονται σε εναν λογοτεχνικο ηρωα της βικτωριανης εποχης, τον κυνηγο και εξερευνητη Αλαν Κουωτερμαν.
 

     

ΜΑΣΣΑΛΙΑΣ ΤΕΚΝΑ.

 Προσφατα ενημερωθηκαμε οτι η Μασσαλια ψηφιστηκε ως η πολιτιστικη πρωτευουσα της Ευρωπης για το 2013. Τα αισθηματα ευφοριας που πλημμυρισαν την ψυχη μας ειναι δυσκολο να αποτυπωθουν στον γραπτο λογο. Και τουτο - περα απο την συγχρονη ιστορια της μοντερνας μεγαλουπολης/ λιμανιου και πρωτευουσας της Προβηγκιας - εχει να κανει με το απωτατο παρελθον της πολης: Η Μασσαλια ηταν μια ιωνικη αποικια της Αρχαικης Εποχης. Μια Φωκικη πολη, η οποια πολη των Φωκαιων δημιουργηθηκε με την σειρα της στο βορειο ακρο της ανατολικης Μικρασιας απο Ελληνες αποικους της Φωκιδος, απο την Στερα Ελλαδα. Οι ιδιοι οι Φωκαεις η' Φωκεις ειχαν ιδρυσει μεταξυ αλλον και την αποικια Εμποριο, την σημερινη Αμπουριας, στην Ισπανια.

 Οπως μπορει κανεις να διαπιστωσει και απο τον χαρτη, ολη σχεδον η ακτογραμμη της νοτιου Γαλλιας αποτελειται απο σημαντικες πολεις με μακροχρονια ιστορια. Καποιες απο αυτες ειναι βεβαια και υστεροτερες κτισεις, που ακμασαν πολυ αργοτερα. Η περιοχη της Aix-en-Provence, πρωτευουσα της οποιας ειναι η Μασσαλια, καλυπτει κυριως το ανατολικο τμημα της Cote d´Azour, της Κυανης Ακτης, η οποια απεκτησε αιγλη και εγινε ενα απο τα θερετρα του διεθνους τζετ σετ αμεσως μετα τον Β' ΠΠ. Οπως βλεπουμε και στον χαρτη, αν ακολουθησουμε την ακτογραμμη απο Ανατολη προς Δυση, αφηνοντας πισω μας εξισου σημαντικες ιταλικες πολεις, οπως η Γενοβα και το Σαν Ρεμο, θα συναντησουμε το προγκιπατο του Μονακο, την Νικαια (Nice), τις Καννες, το Σεν Τροπε, την Τουλον. Δυτικοτερα απο την Μασσαλια βρισκονται οι Arles, Nimes και Montpellier.

 Η πολη της Μασσαλιας, που εδωσε το ονομα της και στον Εθνικο Υμνο της Γαλλιας (La Marseillese), ειναι γνωστη κυριως για τον εξης λογο: Ειναι η πατριδα του εξερευνητη Πυθεα. Το εργο του εχει διασωθει σε αποσπασματα που αναφερονται απο αλλους συγγραφεις. Περι τα 325 π.Χ., ο Πυθεας ταξιδεψε απο την Μασσαλια προς τις Ηρακλειες Στηλες, τα Στενα του Γιβραλταρ. Απο εκει κατευθυνθηκε βορεια. Ταξιδεψε προς τις βρεταννικες νησους, την Βλατικη, προσεγγισε τις σκανδιναβικες χωρες, ειδε παγοβουνα και πιθανον να επεσαν στην αντιληψη του η Ισλανδια και ο αρκτικος κυκλος. Στον Πυθεα χρωσταει η ανθρωποτητα τις προωτες γνωσεις της απο εκεινες τις εποχες, των βορειων περιοχων.

 Υπαρχει ενα ακομα τεκνο της πολης/ λιμανιου, το οποιο συνδεει τη Γαλλια με τις πρωην κτισεις της στη Β. Αφρικη (Μαροκκο, Αλγερια, Τυνησια. Μεταναστες απο αυτες τις χωρες καταφθανουν ακομα στο μασσαλιωτικο λιμανι, προς εξευρεση μιας καλυτερης ζωης στη Γαλλια.). Ενας ακομα εξερευνητης, δυστυχως οχι τοσο γνωστος, οσο ο συμπολιτης του Πυθεας. Και τουτο, διοτι το εργο του δεν εχει διασωθει. Τα αποσπασματα ειναι τοσο λιγα, ωστε να γωνριζουμε μονο το ονομα του και μια απλη περιγραφη του τι εκανε.

 Δυο περιπου αιωνες πριν απο τον Πυθεα, και αφου ειχε ηδη ιδρυθει η πολη της Μασσαλιας, ενας Ελληνας, ο Ευθυμενης, σαλπαρει και αυτος για τα Στενα του Γιβραλταρ. Εκεινη την εποχη, που η περιοχη γυρω απο τα Στενα ηταν υπο τον ελεγχο των Καρχηδονιων και των Φοινικων, ο Ευθυμενης εξερχεται των Στενων. Αντιθετα με τον μεταγενεστερο του Πυθεα, ο Ευθυμενης ακολουθει την αντιθετη οδο. Πλεει προς τον Νοτο, κατα μηκος της ακτης της Δυτικης Αφρικης. Λεγεται οτι εφτασε μεχρι τις εκβολες του ποταμου Σενεγαλη. Εκει σταματησε, ανεφοδιαστηκε και επεστρεψε πισω. 

 

 Μαλλον δεν ηταν και ο πρωτος ναυτικος που ειχε παει προς τα εκει. Ο αιγυπτιος Φαραω Νεχω ειχε δωσει διαταγη σε Φοινικες ναυτικους να πραγματοποιησουν τον περιπλου της Αφρικης, συμφωνα με τον Ηροδοτο. Κατα το 500 π.Χ. επισης, παρομοιον περιπλου επιχειρησε και ο Αννων απο την Καρχηδονα. Ο Αννων εφτασε λιγο νοτιοτερα απο οτι ο Ευθυμενης. Καπου στον ποταμο Ζαμβεζη. Οι ανδρες του επιασαν μαλιστα και τα ζωα, τα οποια ακομα και σημερα ονομαζουμε γοριλες. Υποψιν οτι η λεξη "γοριλας (o)/ γοριλες" δεν ειναι σημιτικης/ φοινικικης προελευσης, αλλα δεν γνωριζουμε και καποια φυλη της Δυτ. Αφρικης σημερα που την περιεχει στο λεξιλογιο της... 

 Επισης, ο Ευθυμενης μαλλον δεν θα ηταν ο πρωτος Ελληνας που εσπασε το εμπαργκο των Στενων. Σε πηγες αναφερεται ο Κωλαιος απο την Σαμο, ο οποιος περασε τα Στενα και εφτασε μεχρι την Ταρτησσο, φοινικικη πολη της Ισπανιας που βλεπει στον Ατλαντικο, πλουσια σε μεταλλα. Οι Φοινικες παντως, εχει αποδειχτει οτι εκτος απο την Ταρτησσο ειχαν δημιουργησει μικρες βασεις/ αποικιες και σε αλλες περιοχες που εβλεπαν στον Ατλαντικο, οπως π.χ. στο Μογκαντορ, μικρο νησι στις ακτες του Μαροκκου.

 Ωστοσο και βαση τα μεχρι οσα ξερουμε ως σημερα, θα πρεπει καποια στιγμη να αποκατασταθει και η φημη του Ευθυμενη, αλλα και να γινουν περισσοτερες ερευνες γυρω απο το εργο του και την εποχη του. Απο οτι φαινεται ως τωρα παντως, πρεπει να ειναι ο πρωτος Ελληνας, ο οποιος εφτασε τοσο μακρυα, ως τα παραλια της Δυτικης Αφρικης. Πρεπει να μνημονευεται για αυτο.

Σ. σ.: Βιβλιογραφια με παραπομπες σε πηγες, μονογραφιες κ.α.:  Roller, D. W., Through the Pillars of Heracles. Greco-Roman Exploration of the Atlantic (2006).

Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ ΣΤΑ ΒΑΘΗ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ.

 Διαβαζοντας σε χριστιανικο ελληνορθοδοξο εορτολογιο οτι πριν απο μια εβδομαδα και συγκεκριμενα στις 26 Γεναρη, ηταν του Ξενοφωντος, ο νους δεν μπορει να παει σε αλλον, παρα τον γνωστο Ξενοφωντα! Ασχετα, αν το εορτολογιο δεν εννοουσε εκεινον!

 Ο Ξενοφων ο Αθηναιος λοιπον. Ο μαθητης του Σωκρατους, ο δευτερος μετα τον Πλατωνα που εγραψε και που το εργο του διασωθηκε. Εργο, οπως ο "Οικονομικος", ο "Κυνηγετικος", τα "Ελληνικα" -   η συνεχεια της Θουκυδιδιας Ιστοριας απο το 411 μεχρι το 403 π.Χ. και το τελος του καταστροφικου εμφυλιου πολεμου, που ονομαστηκε Πελοποννησιακος...

 Η αφορμη της ενασχολησης με τον Ξενοφωντα στο παρον κειμενο, δεν εχει ομως να κανει τοσο με τα προαναφερομενα εργα. Ποσω μαλλον, οταν η αφορμη ειναι η χριστιανικη εορτη της περασμενης εβδομαδας, η οποια μας φερνει στην ευχαριστη θεση να ασχοληθουμε με το γνωστοτερο ισως πονημα του Ξενοφωνοντος: Κυρου Αναβασις/ Καθοδος των Μυριων. Ενα εργο, το οποιο εν μερει δυστυχως διδαχτηκαμε σε καποια ταξη του Λυκειου ρπιν απο χρονια. Οχι ολο και δυστυχως, οχι τα ωραιοτερα αποσπασματα του. Περι τινος προκειται;

 Λιγο πριν το τελος του "χρυσου" 5ου αιωνα π.Χ., ο Περσης πριγκηπας Κυρος ο Νεοτερος στρατολογει μισθοφορους για να πολεμησει εναντιον του αδελφου του, Αρταξερξη ΙΙ και να γινει αυτος ο Μεγας Βασιλευς της Περσιας. Ο Κυρος κατορθωνει να συγκεντρωσει γυρω στις 10.000 ανδρες - Σπαρτιατες, Αρκαδες, Κρητες, Θεσσαλους, Θρακες. Μεταξυ αυτων και ο Ξενοφων.

 Σε γενικες γραμμες πρεπει καποτε να γινει κατανοητο και αποδεκτο, πρωτα πρωτα απο τους ιστορικους και εν συνεχεια απο την κοινωνια, οτι οι μισθοφοροι, οπως και οι ιεροδουλες, ανηκαν στα αρχαιοτερα επαγγελματα. Ο μισθοφορος μπορουμε να πουμε οτι ειναι ενα ειδος ελευθερου επαγγελματια. Ενας freelancer με ειδικοτητα τα οπλα, τις μαχες, τους σκοτωμους. Δεν εχει ιδεολογια, πατριδα και τετοια. Πολεμαει για οποιον πληρωνει καλυτερα και περισσοτερα. Ετσι ηταν απο τις πρωτες κοινωνιες. Οι μισθοφοροι ηταν απαραιτητοι σε καθε στρατο, προκειμενου να καλυψουν κενα σε ανθρωπινο δυναμικο. Μια εις βαθος μελετη του ρολου των μισθοφορων στους Περσικους Πολεμους, τον Πελοποννησιακο, τον στρατο του Μεγαλου Αλεξανδρου και γενικα, της κλασικης εποχης, θα ηταν χρησιμη στις μερες μας. Δεν ειναι δυνατον μονον οι ανδρες των πολεων κρατων εκεινης της εποχης να επαρκουσαν για τους πολυεξοδους και μεγαλης διαρκειας πολεμους. Αλλωστε, ποσους μονιμους στρατιωτες να ειχε η καθε πολη κρατος στην ακμη της; Και οι μη μονιμοι, ολοι αυτοι που ασκουσαν επαγγελματα, οπως του τεχνιτη και του γεωργου; Πως τα εβγαζαν περα εν καιρω πολεμου και οντας μαχιμοι σε ηλικια; Αφηναν τη δουλεια τους και εφευγαν;

 Αυτα ειναι μερικα ερωτηματα επι του θεματος. Για περισσοτερες πληροφοριες επι μισθοφορων, υπαρχει το www.notis-o-talas.blogspot.de/2009/01/blog-post_26.html. Παμε ομως παλι στον Ξενοφωντα:

  Στα 401 π.Χ., οι 10.000 μισθοφοροι του Κυρου βρισκονται στην Μ. Ασια. Απο τις Σαρδεις κατευθυνονται στην Βαβυλωνα, την παλαια πολη Βαβυλωνιων και Ασσυριων και νυν πρωτευουσα της Περσικης Αυτοκρατοριας. Ο στρατος του Κυρου συγκρουεται με εκεινον του αδελφου του Αρταξερξη στα Κουναξα, εξω απο την Βαβυλωνα (βλ. χαρτη εντ.). Οι 10.000 κερδιζουν την μαχη, αλλα μαθαινουν εκ των υστερων, οτι ο Κυρος, ο εργοδοτης τους, ειναι νεκρος. Ενας απο τους σατραπες του Αρταξερξη, ο Τισσαφερνης, προσφερει νεα δουλεια στους αρχηγους των μισθοφορων. Εκεινοι αρνουνται, θελουν να επιστρεψουν στην Ελλαδα. Με την δικαιολογια οτι θελει να συζητησουν, ο Τισσαφερνης καλει ολους τους αρχηγους των Μυριων στην σκηνη τους για φαγητο. Ολοι τους δολοφονουνται. Το στρατευμα μενει ακεφαλο, με λιγες προμηθειες, στο κεντρο της Περσικης Αυτοκρατοριας, σε μια περιοχη, η οποια απο την εποχη τους και πηγαινοντας προς τα πισω, υπηρξε κτημα Μηδων, Ουραρταιων, Αραμαιων, Ασσυριων, Βαβυλωνιων, Κασσιτων, Μιττανι, Χετταιων. Αιωνες πολιτιστικης κληρονομιας και πληθους κατακτητων που αφησαν το στιγμα τους σε αυτα τα εδαφη. Οι Ελληνες μισθοφοροι του αποθανοντος Κυρου ησαν απο τους ελαχιστους που περασαν απο αυτες τις περιοχες. Λιγοτερο απο εναν αιωνα αργοτερα θα περνουσε και ο στρατος του Αλεξανδρου απο εκεινη τη γη. Αλλα αυτη θα ειναι μια αλλη, διαφορετικη γενια και οι γενιες των Διαδοχων και των Επιγονων του Αλεξανδρου θα ειναι επισης διαφορετικες...

 Ο Τισσαφερνης ευελπιστει οτι χωρις την ηγεσια τους, οι Μυριοι θα διασκορπιστουν, θα χαθουν. Εν μερει ειχε δικιο. Απο τους 10.000, οι 6.000 τα καταφεραν 2 χρονια μετα τη μαχη στα Κουναξα να φυγουν απο το ασιατικο εδαφος.  Μετα την αρχικη ταραχη, με την ειδηση του θανατου των αρχηγων τους, επικρατησε η λογικη. Οι Μυριοι εξελεξαν νεους αρχηγους. Ενας απο αυτους ηταν και ο Ξενοφωντας, ο μαθητης του Σωκρατη. Οι νεοι αρχηγοι αποφασισαν να βγουν απο την Αυτοκρατορια, κατευθυνομενοι προς βορρα. Μετα απο διαφορες περιπετειες, κακουχιες, μαχες με ντοπιες φυλες, οι εναπομοιναντες μισθοφοροι βγηκαν στα 399 π.Χ. στην Τραπεζουντα. "Θαλαττα! Θαλαττα!" λεγεται πως ανεκραξαν, μολις βρεθηκαν στα παραλια της Μαυρης Θαλασσας...

 Η περιπετεια τους διασωθηκε απο τον Ξενοφωντα. Κυκλοφορει ακομα και σημερα, μολονοτι δυστυχως δεν διδασκεται στα σχολεια οπως θα επρεπε. Η ιστορια αυτη του Ξενοφωντος ειναι για εμας ο προδρομος των μυθιστορηματων περιπετειας του 19ου αιωνα για νεους, οπως τα εργα των Α. Δουμα και Ι. Βερν...