ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ...

Τρεις εβδομαδες πριν απο το Πασχα ηρθε και προβαλεται και στους γερμανικους κιν/φους επιτελους, η ταινια "Αγορα" του Αλεχανδρο Αμεναμπαρ. Στην Ελλαδα προβληθηκε εναν μηνα πριν περιπου, αλλα δεν εγινε ντορος. Λιγα δημοσιευματα την ανεφεραν και κυριως οσα ασχολουνται με τις κινηματογραφικες προβολες. Κριμα, διοτι το θεμα της ταινιας ειναι εξαιρετικα ενδιαφερον. Και πιθανον να μην ειναι τυχαιο οτι προβαλεται λιγο πριν τον ερχομο της Μεγαλης Εβδομαδας. Ειδικα φετος, που ορθοδοξοι και καθολικοι θα γιορτασουν το Πασχα την ιδια μερα (4 Απριλιου). Και η συγκεκριμενη ταινια εχει να κανει με τον Χριστιανισμο.

Η υποθεση περιστρεφεται γυρω απο το προσωπο της Υπατιας (Rachel Weisz), μιας φιλοσοφου και μαθηματικου της νεοπλατωνικης σχολης στην Αλεξανδρεια του 4ου μ. Χ. αιωνα. Δυστυχως λιγα πραγματα ειναι γνωστα για την Υπατια. Το εργο της δεν εχει διασωθει. Αναφερεται γενικα και αοριστα σε καποιες παραπομπες. Η μαρτυρια που εχουμε ειναι οτι λιντζαριστηκε στο κεντρο της Αλεξανδρειας απο μια μαζα φανατισμενων χριστιανων, πιθανον υπο την επηρρεια καποιων επισης φανατισμενων κληρικων. Γυρω απο αυτην την μαρτυρια λοιπον, ο Αμεναμπαρ επλασε την ιστορια του.

Η ταινια χωριζεται σε δυο μερη. Στο πρωτο, η Υπατια διδασκει φιλοσοφια και μαθηματικα στο εναπομειναν τμημα της Βιβλιοθηκης της Αλεξανδρειας, το οποιο καταστραφηκε απο πυρκαγια αιωνες πριν, την εποχη της Κλεοπατρας. Ο Χριστιανισμος ειναι πλεον η αναγνωρισμενη επισημη θρησκεια της Ρωμαικης Αυτοκρατοριας. Παγανιστες και Εβραιοι βρισκονται πλεον σε μειονεκτικη θεση. Οι χριστιανοι της ταινιας ειναι ενας οχλος απο φτωχους και αγραμματους φανατισμενους, οι οποιοι απο την θεση ισχυος που βρισκονται πλεον, πραττουν αυτα που εζησαν τοτε που καταπιεζονταν απο τους παγανιστες. Το "αγαπατε αλληλους" του Χριστου δεν δειχνουν να το εφαρμοζουν σε αλλους εκτος των χριστιανων. Εδω παρουσιαζονται οι, κατα τον σκηνοθετη και σεναριογραφο, σκοτεινες απαρχες της θρησκειας.

Οταν καποιες ομαδες χριστιανων επιχειρουν να καψουν αλλοθρησκους στην αγορα της πολης, καποιοι αντιδρουν. Ομαδες παγανιστων αντεπιτηθενται. Μεταξυ αυτων και μαθητες της Υπατιας, οπως ο Ορεστης (Oscar Isaac), που προερχεται απο ευπορη οικογενεια και ειναι ερωτευμενος με την δασκαλα του. Στην συμπλοκη τραυματιζεται βαρια ο πατερας της Υπατιας, ο οποιος ειναι συναμα και διευθυντης της Βιβλιοθηκης. Οι παγανιστες οχυρωνονται πισω απο την Βιβλιοθηκη, με τους χριστιανους να τους πολιορκουν.

Καποια στιγμη καταφθανει η αυτοκρατορικη φρουρα με διαταγμα του αυτοκρατορα Θεοδοσιου. Οι χριστιανοι καλουνται να σταματησουν την πολιορκια. Οι παγανιστες πρεπει να ανοιξουν τις πυλες και να επιτρεψουν την ελευθερη προσβαση στο χωρο στους χριστιανους. Για την Υπατια αυτο συνεπαγεται το τελος της Βιβλιοθηκης. Ειναι βεβαιη, πως το εξεγερμενο πληθος θα βγαλει ολη του την οργη στους παπυρους. Μαζι με τον σκλαβο της Νταβος (Max Minghella), προσπαθει να διασωσει οτι μπορει. Ο Ορεστης προσπαθει με καθε τροπο να την σωσει. Πανω στο αγχος και την βιασυνη, η Υπατια προσβαλλει τον νεαρο σκλαβο Νταβος, ο οποιος ειναι κρυφα ερωτευμενος μαζι της. Αυτος τοτε αποφασιζει να την εγκαταλειψει και να ενωθει με τους χριστιανους. Ο Νταβος βγαζει ολον του το θυμο πανω σε ενα αγαλμα φιλοσοφου. Το πρωτο μερος της ταινιας τελειωνει με την Υπατια και τον Ορεστη να δραπετευουν, περνοντας μαζι τους οσους πιο πολλους παπυρους μπορουν, ενω το μαινομενο πληθος καταστρεφει το αγαλμα του Σεραπη και καιει παπυρους - την συγκεντρωμενη γνωση του αρχαιου κοσμου, απο την οποια σημερα, περιπου το 1/10 εχει γινει γνωστο.

Στο δευτερο μερος της ταινιας, αναφερεται πως εχουν περασει καμποσα χρονια απο το περιστατικο αυτο. Η Ρωμαικη Αυτοκρατορια εχει διασπαστει στο δυτικο και το ανατολικο τμημα. Η Υπατια ζει στο πατρικο της, αφοσιωμενη στις ερευνες της περι της κινησης των ουρανιων σωματων. Ο Ορεστης εγινε διοικητης της πολης της Αλεξανδρειας. Ο Νταβος ζει μαζι με ομαδες χριστιανων και τον μεντορα του Αμμωνιο. Φερει δε ξιφος και ενα σακκιδιο γεματο πετρες, γιατι οι Χριστιανοι κρατησαν το εθιμο του λιθοβολισμου. Αρχιερεας της Αλεξανδρειας οριστηκε ο Κυριλλος, ο οποιος με μια σειρα καλα οργανωμενων μετρων, παιρνει σιγα σιγα τον ελεγχο της πολης στα χερια του.

Ετσι, καταφερνει να διαβαλλει και να εκδιωξει για παντα τους Εβραιους απο την Αλεξανδρεια. Εν συνεχεια, πιεζει τον Ορεστη να ερθει σε αυτον, αντι να παει αυτος, ο αρχιερεας, στον διοικητη. Μ' αυτον τον τροπο δειχνει οτι εχει το πανω χερι και κανει κουμαντο. Ο νεαρος και απειρος διοικητης ειναι αδυναμος να αντιδρασει. Αναγκαζεται να παρευρεθει, ως βαπτισμενος πλεον χριστιανος, στην Λειτουργια. Με ενα τεχνασμα, ο Κυριλλος καταφερνει να στρεψει τον κοσμο εναντιον του Ορεστη και της Υπατιας. Η τελευταια, μολις εκανε μια επαναστατικη ανακαλυψη με τα πειραματα και τις μελετες της: Η γη και τα υπολοιπα γνωστα ουρανια σωματα περιστρεφονται γυρω απο τον ηλιο σε ελλειπτικη, οχι σε κυκλικη τροχια. Η γη δεν ειναι το κεντρο του κοσμου. Μια μερα μετα, συλλαμβανεται απο μια ομαδα φανατικων χριστιανων, οι οποιοι δρουν καθοδηγουμενοι απο τον Κυριλλο. Δεν ανεχονται μια ανυπανδρη γυναικα να ασχολειται με ανδρικες δουλειες και να μιλαει στο συμβουλιο στα ισια απεναντι στον διοικητη. Ποσω δε, που η γυναικα αυτη αρνειται να βαπτιστει χριστιανη.

Η Υπατια οδηγειται στην παλια Βιβλιοθηκη, που τωρα πλεον εχει μετατραπει σε εκκλησια. Ο χωρος οπου φυλασσονταν οι παπυροι εχει γινει σταβλος. Οι χριστιανοι γδυνουν την Υπατια βριζοντας την και ετοιμαζονται να την λιθοβολισουν. Εκεινη την στιγμη εμφανιζεται ο πρωην σκλαβος της Νταβος, προσπαθωντας να την γλιτωσει, απιυδησμενος και απο την συμπεριφορα των ομοθρησκων του...

Η ταινια ειναι καλοφτιαγμενη. Τα σκηνικα, τα κοστουμια, τα ειδικα εφφε, αρκετα εντυπωσιακα. Οι ηθοποιοι δινουν τον καλυτερο τους εαυτο, με εξαρχουσα την Rachel Weisz στον ρολο της Υπατιας. Υπαρχουν βεβαια καποιες προβληματικες σκηνες, οπως η αδυναμια του χαρακτηρα του Ορεστη και η μεταλλαξη του Νταβος απο σκλαβο σε χριστιανο. Το ατου ομως της ταινιας, ειναι η θεματικη της, οπως εκδηλωνεται απο την φωτογραφια που ειναι εδω αναρτημενη και οπως το διαφημιστικο της σλογκαν αναφερει: Προκειται για ενα κεφαλαιο της Ιστοριας, το οποιο ποτε ως τωρα δεν ετυχε να παρουσιαστει στη μεγαλη οθονη.

Τραγικη ειρωνια και γλυκοπικρο αστειο σε μια κατα τα αλλα δραματικη ταινια η σκηνη, στην οποια η Υπατια και οι συνεργατες της προσπαθουν να διασωσουν τους παπυρους της Βιβλιοθηκης. - "Παρτε τους σημαντικοτερους", προσταζει η φιλοσοφος -"Ποιοι ειναι οι πιο σημαντικοι;", ρωταει καποιος. Πραγματικα, με ποια κριτηρια μπορει κανεις να επιλεξει ποια ειναι τα σημαντικοτερα εργα; Ειναι ο Πολυβιος ανωτερος του Θουκιδυδη; Οι τραγωδιες του Ευριπιδη καλυτερες απο αυτες του Σοφοκλη; Η' ειναι ο Πλατωνας καλυτερος απο τον Αριστοτελη; Οχι, δεν μπορει κανεις να αποφασισει κατι τετοιο. Ειναι σαν να παιζει ρωσικη ρουλετα. Ολοι τους ειναι σημαντικοι. Και ειναι κριμα, που η ανθρωποτητα στερηθηκε πολλα απο τα γραπτα των αρχαιων. Ειναι κριμα, που τα αποσπασματα καποιων εργων τους μας εχουν μονο περισωθει. Διοτι η ταινια του Αμεναμπαρ εστιαζει σε αυτο το σημειο. Του που οδηγει ο φανατισμος και η μισαλλοδοξια τους ανθρωπους. Ακομα και τους χριστιανους.

Μια ταινια προκλητικη, επικεντρωνεται γυρω απο τα αρνητικα του πρωιμου Χριστιανισμου και προβαλλεται λιγες μερες πριν απο την μεγαλη χριστιανικη εορτη, το Πασχα! Οπωσδηποτε πρεπει να ειδωθει!