Ο ΡΙΨΑΣΠΗΣ, Ο ΜΕΘΥΣΟΣ, ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ.

Τις προαλλες επαιξε το τηλεοπτικο καναλι ARTE την ταινια Factotum. Η ταινια πρωτοπροβληθηκε το 2005. Βασιζεται στην ομωνυμη αυτοβιογραφικη ιστορια που δημοσιευσε στα 1975 ο Charles Bukowski (1920-1994). Σε αυτην o Henry Chinasky, alter ego του συγγραφεως, προσπαθει απο τα συντριμμια να φτιαξει την ζωη του. Γραφει και στελνει μεσω ταχυδρομειου ιστοριες σε λογοτεχνικα περιοδικα, με την ελπιδα οτι καποτε, καποιες απο αυτες θα δημοσιευτουν. Ενδιαμεσα, κανει διαφορες δουλειες για να επιβιωσει οικονομικα, αλλα δεν στεριωνει σε καμια απο αυτες. Το παθος του για το ποτο ειναι τετοιο, που μετα απο λιγες ωρες, απολυεται! Μενει σε βρωμικα δωματια ξενοδοχειων σε παρακμασμενες γειτονιες, αλλα περναει πολυ περισσοτερο χρονο σε κακοφημα μπαρ και στριπτιζαδικα, εχοντας παντα μαζι του μολυβι και μπλοκακι, αναζητωντας και αντλωντας την εμπνευση για την επομενη ιστορια του. Καθως η ταινια ολοκληρωνεται, ακουγεται η φωνη του πρωταγωνιστη να λεει: "Αν θελεις να κανεις κατι στη ζωη σου, πρεπει να φτασεις ως τα ακρα. Ξεχνα φιλους, γυναικες, οικογενεια, σπιτι. Πρεπει να παλεψεις με την μοναξια σου, να φιλιωσεις με αυτην. Να αφοσιωθεις αποκλειστικα σε αυτο που θελεις να κανεις. Καθε φορα που θα τρως χτυπηματα, να βρισκεις την δυναμη να σηκωνεσαι και να συνεχιζεις."

Για την μοναξια εχει ηδη γραφτει κειμενο εδω (βλ. εντ.) και πιθανον να γινει και στο μελλον παρομοια αναφορα. Χαρακτηριστικο της εποχης μας αλλωστε ειναι, οχι απλως να γνωρισει ο ανθρωπος τα ορια και τις αντοχες του, αλλα και να τις υπερβει κατι, που μοιραια κρυβει κινδυνους για την ιδια την ζωη. Ο Ταλας ομως δεν ανεφερε την ταινια, για να δειξει οτι εχει παρομοιες εμπειριες με τον πρωταγωνιστη. Αυτο ειναι ενα θεμα για καποιο αλλο κειμενο. Αλλα η ταινια και τα βιωματα του πρωταγωνιστη, του θυμισαν μια ιστορια για ενα προσωπο, για το οποιο διαβασε σε ενα παλιο σχολικο βιβλιο, απο αυτα που διδασκονταν στα ελληνικα γυμνασια και λυκεια του τελους της δεκαετιας του 1990.

Ο Αρχιλοχος (680-645 π. Χρ.) ηταν ενας απο τους λεγομενους λυρικους ποιητες (οπως ο Αλκαιος, ο Αλκμαν, η Σαπφω) της αρχαικης-προκλασσικης Ελλαδας. Καταγοταν απο το κυκλαδιτικο νησι της Παρου. Ο πατερας του Τεσικλης, ιδρυσε μαζι με αλλους Παριανους την αποικια τους στην Θασο (βορειο Αιγαιο). Ο νεαρος ποιητης εγκατελειψε για μεγαλο χρονικο διαστημα την Παρο, διοτι ενας ευκαταστατος συμπολιτης του ονοματι Λυκαμβης, δεν ηθελε να του δωσει την κορη του Νεοβουλη για συζυγο. Συμφωνα με μιαν παραδοση, ο Αρχιλοχος ρεζιλεψε με τα σκωπτικα του ποιηματα τοσο πολυ την οικογενεια του Λυκαμβη, ο οποιος απο την ντροπη του, αυτοκτονησε μαζι με τις κορες του! Συμφωνα με την ιδια παραδοση, ο Αρχιλοχος περασε ενα μερος της ζωης του ως πειρατης στο Αιγαιο, μεχρις οτου σκοτωθηκε σε μαχη εναντιον των Ναξιοτων απο καποιον Καλονδα (αλλες παραδοσεις τον ονομαζουν Κορακα).

Η εποχη που εζησε ο Αρχιλοχος, ηταν ενα ειδος "Αναγεννησης" του πνευματος, της τεχνης, της επιστημης, της κοινωνιας: Η Ελλαδα, εχει προ πολλου ξεφυγει απο τον "Μεσαιωνα" των Σκοτεινων αιωνων (1200-800 π. Χρ.). Οι λαμπροι πολιτισμοι των Μυκηνων και της Μινωικης Κρητης ζουν μονο στους μυθους και τις επικες αφηγησεις των αοιδων. Νεα ελληνικα φυλα - Δωριεις, Αιολες, Ιωνεις - τα οποια χρησιμοποιουν τον Σιδηρο για τα οπλα και τα εργαλεια τους, διαδεχονται του πολιτισμους της εποχης του Χαλκου. Απο την ηπειρωτικη χωρα, εξαπλωνονται στα νησια του Αιγαιου, τις Μικρασιατικες Ακτες, την Κυπρο. Ερχομενοι μεσω των ταξιδιων τους, σε επαφες με εμπορους απο την Συροπαλαιστινη, τους οποιους αποκαλουν Φοινικες, παιρνουν συμβολα απο το συστημα γραφης και αριθμησης τους, το προσαρμοζουν στα δικα τουs δεδομενα και δημιουργουν ετσι το ελληνικο αλφαβητο. Με αυτον τον τροπο, μπορουν πλεον να καταγραφουν και να διαβαζουν ευκολοτερα κειμενα, οχι μονο εμπορικου η´διπλωματικου χαρακτηρα, αλλα και λογοτεχνικα. Πλεον φτανουν σε ενα σταδιο, οπου μπορουν να ανταγωνιστουν ανετα τους Φοινικες στο εμποριο και την παραγωγη τεχνεργων. Κοπτουν και χρησιμοποιουν νομισματα απο πολυτιμα μεταλλα για τις αγοραπωλησιες τους. Μεσω των Φοινικων προφανως, ερχονται σε επαφη με τα βασιλεια της Μεσογειου της Πρωιμης Εποχης του Σιδηρου: Στην Μικρα Ασια, η Λυδια και η Φρυγια. Στην Εγγυς Ανατολη, η Νεοασσυριακη αυτοκρατορια και η Ουραρτου. Εκτος απο τους Φοινικες στην Συροπαλαιστινη, υπαρχουν και οι Αραμαιοι, και το βασιλειο του Ισραηλ. Στην Αιγυπτο, η Κουσσιτικη και λιγο αργοτερα, η Σαιτικη Δυναστεια. Στο Ιραν, οι Μηδες, οι οποιοι συντομα θα ενσωματωθουν με την ανερχομενη Περσικη Αυτοκρατορια. Υπο την επιδραση και επιρροη της Ανατολης στην σκεψη και τον πολιτισμο, θα εξελιχθει η τεχνη, απο τα γεωμετρικα σχεδια πανω σε ογκωδη αγγεια των 9-8 αι. π. Χρ., στις παραστασεις μυθολογικων οντων (οπως οι γρυπες και οι σφιγγες) πανω σε κομψα αγγεια ποσης, κοσμηματα, αναγλυφα κ.α. Τα γλυπτα απο μαρμαρο, ξυλο (παλλαδια) η´ μεταλλο (σφυριλατα), ειτε απεικονιζουν γυμνους νεους (κουροι) και ντυμενες νεες (κορες) ορθιους, μιμουμενα αναλογα αιγυπτιακα προτυπα, ειτε δειχνουν ξαπλωμενα σε ανακλιντρα ζευγαρια, συμφωνα με την ανατολιτικη μοδα. Οι Ελληνες, δημιουργουν αυτονομες πολεις, "πολεις-κρατη", οπως τις ονομαζουν, παρολλο που μιλουν την ιδια γλωσσα και λατρευουν τις ιδιες θεοτητες. Συχνα αντιμαχονται, θεσπιζοντας ομως αγωνες, οπως τα Ολυμπια απο το 776 π. Χ., εχουν την δυνατοτητα, να συνευρεθουν. Σε πολλες απο αυτες τις πολεις, υπαρχουν καποια ατομα, τα οποια, μη σεβομενα τις διαδικασιες επιλογης των κυβερνωντων, οι οποιες γινονται μεσω ψηφου, ειτε ειναι το πολιτευμα ολιγαρχικο, ειτε ειναι δημοκρατικο, αρπαζουν την εξουσια δια της βιας. Εχοντας τα προτυπα τους στις μοναρχιες της Ανατολης, ονομαζονται απο τους συμπολιτες τους "τυραννοι". Πολλες απο τις πολεις, δημιουργουν για διαφορους λογους (υπερπληθυσμος, ανεπαρκεια τροφης και γης) αποικιες στην Μεσογειο. Στην Μαυρη Θαλασσα, τον Ευξεινο Ποντο, την Προποντιδα (Ιστρος, Οδυσσος, Σινωπη, Τραπεζους, Βυζαντιο), στην Συροπαλαιστινη (Αλ Μινα - Εμποριον), στην Αιγυπτο (Ναυκρατις), στην Λιβυη (Κυρηνη), στην Αδριατικη (Απολλωνια), στην Κατω Ιταλια και την Σικελια (Μεταποντιον, Συβαρις, Σελινους, Συρακουσες, Ταρας), στην νοτιοδυτικη Γαλλια (Μασσαλια) ο Ελληνισμος ταξιδευει, ανοιγοντας και παλι τους ιδιους θαλασσιους δρομους, στους οποιους επλευσαν οι Κυκλαδιτες, Μινωιτες και Μυκηναιοι προγονοι τους πριν απο αιωνες. Οι ανταγωνιστες πλεον Φοινικες, μαχονται για εδαφη στη Σικελια, αλλα αποικουν την Κορσικη, την Σαρδηνια, την βορειο Αφρικη (το σημερινο Μαγκρεμπ) και την νοτιο Ισπανια, μπλοκαροντας τα Στενα του Γιβραλταρ. Πολλοι επιστημονες και καλλιτεχνες απο την Ιωνια (π.χ. ο Θαλης, ο Πυθαγορας, ο Ηρακλειτος, ο Αναξιμανδρος) εποικουν σε πολεις της ηπειρωτικης Ελλαδος. Οι θεσεις, οι σκεψεις και τα εργα τους θα σφραγισουν, οχι μονο την εποχη τους, αλλα και τους κατοπινους αιωνες. Αλλοι παλι, οπως τα αδελφια των ποιητων Αλκαιου και Σαπφους, θα δουλεψουν ως μισθοφοροι στην υπηρεσια των βασιλεων της Βαβυλωνας και των φαραω της Αιγυπτου.

Μεσα στο κλιμα ζυμωσεων και ανακαταταξεων του Αιγαιακου και Μεσογειακου κοσμου, μεγαλωσε και ανδρωθηκε ο Αρχιλοχος. Και ο Ταλας βρισκει, οτι ο παριανος λυρικος εχει αρκετα κοινα με τον Chinasky του Factotum. Γιατι πηρε την αποφαση να κανει αυτο που γουσταρει. Λεει βεβαια σε καποιο ποιημα του, οτι δεν ζηλεψε τα αγαθα του Γυγη (του σφετεριστη του Λυδικου θρονου), ισως γιατι η οικογενεια του ηταν ευπορη. Ενα αλλο ποιημα του ομως, αποτελει ηλεκτροσοκ για τις πεπειθησεις της εποχης του. Σε καποια μαχη πεταει την ασπιδα του και φευγει, λεγοντας οτι δεν εχει σκοπο να σκοτωθει για κανεναν ηγεμονα (το ιδιο εκανε και ο Αλκαιος). Στην αυγη δηλαδη, της λειτουργιας του θεσμου της πολης, την οποια ο πολιτης πρεπει να διαφυλασσει με την ζωη του, ερχεται ο Αρχιλοχος να αμφισβητησει τον θεσμο αυτον! Το ελαφρυντικο του βεβαια ειναι, οτι πολεμαει ως μισθοφορος καποιου πλουσιου αρχοντα. Ο Ταλας παντως, εχει μεινει με την εντυπωση, οτι ο Αρχιλοχος πεθανε ευτυχισμενος, γιατι εκανε την ζωη που ηθελε να κανει.

Και με μια δρασκελια, ερχεται στο παρον! Οι πανελλαδικες τελειωσαν, τα παιδια μπορουν να πανε διακοπες. Σιγα σιγα ξαναερχονται τα γνωστα διαφημιστικα, τα οποια θα παιζονται απο τον Σεπτεμβριο καθημερινα στην τηλεοραση: Νεοι ανδρες και γυναικες, καλοντυμενοι, ομορφοι, χαμογελαστοι, καθονται σε πολυτελη γραφεια, μπροστα σε υπερσυγχρονους υπολογιστες. Η φωνη του αφηγητη/της αφηγητριας προτρεπει/διαταζει: "Σπουδασε το επαγγελμα του μελλοντος!" Συμμετεχοντες στις πανελληνιες λενε σε συνεντευξεις τους σε εντυπα, οτι θα σπουδασουν οτι τους φερει περισσοτερα λεφτα. Οι "διαμορφωτες κοινης γνωμης" και τα "προτυπα" που προσφερουν στον κοσμο, δουλεψαν καλα. Και ο Ταλας, σκεφτεται την φραση αυτη του Παπανουτσου, που ειχε διαβασει πριν απο 15 χρονια, οτι αυτος που δεν ασχολειται, δεν εργαζεται σε κατι που δεν του αρεσει, θα ειναι δυστυχισμενος για το υπολοιπο της ζωης του. Οικονομικα προβληματα υπηρχαν και πριν απο 15 χρονια, οπως και ατομα, τα οποια σκεφτονταν οπως οι συνεντευξιαζομενοι σημερα. Το θεμα ειναι, εαν υπαρχουν σημερα νεοι ανθρωποι, οι οποιοι θελουν να ασχοληθουν επαγγελματικα με πραγματα που τους αρεσουν, ακομα και αν γνωριζουν οτι αυτα θα εχουν οικονομικο κοστος και ρισκο.

Υπαρχει ενας μυθος, συμφωνα με τον οποιο, ο νεαρος Ηρακλης επρεπε να επιλεξει αναμεσα στο κακοτραχηλο, γεματο πετρες και αγκαθια στενο δρομακι της Αρετης και την πλατια και καλοφτιαγμενη λεοφορο της Ευδαιμονιας. Ο Ηρακλης επελεξε τον πρωτο, και παρα τις δυσκολιες που, σαν αλλος Chinasky θα λεγαμε, συναντησε στη ζωη του, δεν το εβαλε κατω. Συνεχισε και ανταμειφθηκε.

Ο Ταλας ειχε δει καποτε ενα ονειρο: Σκαρφαλωνε την αποτομη πλαγια ενος βουνου. Οταν εφτασε στην κορυφη, βρηκε ενα σπιτακι. Μπαινοντας μεσα, ειδε γνωριμες φιγουρες απο τα μαθητικα και παν/κα χρονια του. Τον μισοκοιταζαν αλαζονικα. Μια κοπελα τον πλησιασε και τον ρωτησε, πως εφτασε στην κορυφη. Οταν της απαντησε οτι σκαρφαλωσε, του εξηγησε οτι υπηρχε ηδη ενας ανετος δρομος απο την αλλη μερια του βουνου...

- "Πες βρε παιδι μου, οτι σου παρουσιαζεται ο ιδιος ο Θεος μπροστα και σου αποκαλυπτει την πορεια της ζωης σου στο μελλον. Και σου λεει οτι εχεις την δυνατοτητα να την αλλαξεις, να την κανεις καλυτερη, αν κανεις κατι διαφορετικο, π.χ. αν σπουδασεις businness, marketing και τα παρομοια. Τοτε σου λεει, θα εχεις γινει ζαμπλουτος, θα εχεις αμαξια, γκομενες κτλ. Θα αλλαζες την ζωη σου, η ´θα ακολουθουσες την ιδια πορεια οπως τωρα;" τον ρωτησε καποτε ο Λευτερης. Μηπως η απαντηση βρισκεται στο ονειρο; Μηπως και ο Ταλας βαδιζει στα βηματα του Ηρακλη, του Αρχιλοχου και του Chinasky;